Studieweek: Wat is systeemdenken? En hoe pas je toe?

Systeemdenken wint steeds meer aan terrein in management- en veranderland. Maar wat is systeemdenken precies en hoe pas je het in de praktijk toe? Een opleidingsprogramma van Sioo biedt antwoord op deze en andere fundamentele vragen.

Gebeurtenissen vindt nooit plaats binnen een vacuüm, maar altijd binnen een groter geheel. Dit bewustzijn kan worden gezien als de basis van systeemdenken. Waar mensen vaak geneigd zijn zich te focussen op losse onderdelen, stelt het systeemdenken dat deze onderdelen moeten worden beschouwd in hun onderlinge relatie en het grote geheel dat ze samen vormen. Door zaken te bekijken door een holistische bril zie je het geheel niet als een lineaire causale keten, maar als een complex samenspel van onderling interagerende deelsystemen.

De theorie van het systeemdenken ontstond in de jaren 50 in de wetenschap, maar heeft het laatste decennium ook veel aanhangers gewonnen binnen de bedrijfsomgeving. Ook in de organisatie- en veranderkunde is het gedachtegoed namelijk zeer toepasbaar. Te midden van een snel veranderend landschap – waarin activiteiten en afhankelijkheden bovendien steeds inniger met elkaar verstrengeld raken – blijkt het almaar belangrijker om het grote geheel in het oog te houden. Het negeren van één aspect kan impact hebben op dat wat wel aandacht krijgt.

Een verandertraject is bij uitstek een context waarin dit soort overwegingen van groot belang zijn. Systemisch naar een organisatie kijken helpt om zowel wat zichtbaar is (ook wel de bovenstroom genoemd) als wat niet zichtbaar is (ook wel de onderstroom genoemd) in kaart te brengen. Met deze aanpak kan weerstand beter worden aangepakt en uiteindelijk leidt dit tot duurzamere resultaten. Verandering kan dan echt beklijven.

Voor professionals die zich willen ontwikkelen op het gebied van systeemdenken heeft opleidingsinstelling Sioo een speciale ‘Studieweek Systemen’ opgetuigd. De studieweek bestaat uit vijf dagen en wordt dit jaar twee keer gegeven.

De eerste editie vindt plaats van 6 tot en met 10 april, en de tweede van 24 tot en met 28 augustus. Na afloop van het programma zullen de deelnemers op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van systeemdenken, en in staat zijn de theorie in de praktijk toe te passen.

Studieweek Systemen

De studieweek staat in het teken van één stroming binnen systeemdenken en de verschillende aspecten daarbinnen. 

“We starten gezamenlijk vanuit een historische samenhang tussen de stromingen die we interactief verder versterken. Daarna geven docenten, ieder vanuit hun eigen focus, een theoretische invulling aan het hybride begrip. Een brede waaier aan workshops biedt praktische ervaring met vele instrumenten en methoden”, stelt Sioo over het programma. 

De week is geschikt zowel voor professionals voor wie het begrip relatief nieuw is, als voor de meer gevorderde systeemdenker. “We spelen in op de verschillende instapniveaus van deelnemers door reflectie op verschillende ervaringsniveaus aan te bieden”, schrijft Sioo op de website.

De Studieweek Systemen bestaat intussen bijna 12 jaar en wordt elke editie geactualiseerd. Ontdek het programma dat op 6 april van start gaat.

Sioo en systeemdenken

Sioo staat al decennia bekend om systemisch kijken en werken in opleidingen en incompany-trajecten. Vorig jaar lanceerden de grondleggers van de Studieweek Systemen, Brechtje Kessener en Leike van Oss, dan ook hun boek ‘Meer dan de som der delen, systeemdenkers over organiseren en veranderen’ en organiseerde Sioo voor het eerst een Internationaal Systeemfestival, waarvoor internationale toppers als Eliat Aram (The Tavistock Institute) en Kees Dorst (University of Technology Sydney) naar Nederland gehaald werden.