15-daags internationaal festival licht waarde van systeemdenken uit
Dit jaar vindt in Utrecht voor het eerst het Internationaal Systeemfestival plaats. Tussen 24 mei en 7 juni organiseert opleidingsinstituut Sioo 3 masterclasses, 26 workshops, rondleidingen en een boekpresentatie over systeemdenken. Het festival is gericht op iedereen “die zich druk maakt over veranderen en organiseren”.
Systeemdenken is een benadering die de nadruk legt op het belang van totaaloverzicht. Waar mensen zich vaak focussen op losse onderdelen, stelt het systeemdenken dat deze onderdelen moeten worden beschouwd in hun relatie tot elkaar en het grote geheel dat ze samen vormen. Met andere woorden: het systeem dat in ogenschouw wordt genomen moet worden bekeken door een holistische bril. Dan ziet men het geheel niet als een lineaire keten van oorzaak en gevolg, maar als een complex samenspel van onderling interagerende deelsystemen.
De benadering kan worden toegepast binnen uiteenlopende contexten – van sociologie tot biologie en van economie tot psychologie. Ook in de organisatie- en veranderkunde speelt systeemdenken een belangrijke rol. Een van de pleitbezorgers van de denkwijze binnen dit vakgebied is Sioo. “Systeemdenken vormt het fundament onder veel organisatiekundige en veranderkundige kennis en kan helpen bij het vinden van antwoorden op de vraagstukken van vandaag”, aldus het opleidingsinstituut: “Sioo kent een lange geschiedenis van het verbinden van organiseer- en veranderpraktijken aan deze gedegen kennisbasis.”
Na jarenlang de Studieweek Systemen te hebben georganiseerd, heeft Sioo het evenement voor dit jaar uitgebreid naar het vijftiendaagse Internationaal Systeemfestival: “Zelfs een week bleek te kort om alles op het gebied van systeemdenken zichtbaar te maken. Voortdurend vroegen deelnemers naar ‘extra’ aanbod. Met het Internationaal Systeemfestival geven we daar gehoor aan.” Vier internationale sprekers en meer dan 20 Nederlandse “ervaren systeempractitioners” nemen de deelnemers mee in de wereld van systeemdenken, onder meer via workshops, masterclasses en verdiepende sessies. Er zijn programmaonderdelen voor mensen die nieuw zijn in deze wereld, maar ook voor mensen al die al meer thuis zijn in de materie. Ook zijn er workshops speciaal voor bestuurders en managers.
Internationale sprekers
De vier internationale sprekers beschikken allen over uitgebreide ervaring en expertise rondom systeemdenken en verzorgen gedurende het festival één of meerdere sessies.
Margaret Wheatley is een gerenommeerde leiderschapsdenker met negen boeken op haar naam, waaronder ‘Leadership and the New Science’. Hierin verkent ze de mogelijkheden die inzichten uit kwantummechanica, chaostheorie en levende systemen bieden voor leiders in een wereld die nog altijd wordt gedomineerd door het mechanistische wereldbeeld. Het boek wordt gezien als het startpunt van een nieuw organisatieparadigma en is door Xerox uitgeroepen tot een van de tien beste leiderschapsboeken allertijden. Ook in haar andere boeken nodigt ze de lezer uit de wereld met nieuwe ogen te bekijken en op bedachtzame wijze verandering in gang te zetten.
Wheatley verzorgt drie sessies. In ‘How did we get here?’ verklaart ze de dynamiek van levende systemen om te verkennen hoe we zijn beland in onze huidige wereld, die zo weinigen bevoordeelt en toekomstmogelijkheden vernietigt. Hierbij helpt ze ook bij het vinden van mogelijkheden om de destructieve politieke, sociale, culturele en persoonlijke krachten een halt toe te roepen. In de daaropvolgende workshop ‘What have we learned about change?’ worden deze thema’s verder uitgediept. Tot slot geeft ze nog de workshop ‘Creating Islands of Sanity’, waarin ze een strategie biedt voor de omgang met de huidige tijd.
Glenda Eoyang geldt als pionier in de toepassing van complexiteitswetenschap in menselijke systemen. Vanuit het door haar opgerichte Human Systems Dynamics Institute helpt Eoyang organisaties floreren te midden van overweldigend complexiteit en onzekerheid. Hierbij maakt ze gebruik van door haarzelf ontwikkelde modellen en methodes om mensen patronen te laten herkennen in de chaos, en praktische stappen te zetten richting coherentie. Ze heeft drie boeken en diverse wetenschappelijke artikelen op haar naam staan.
Eoyang verzorgt twee sessies. In de masterclass ‘Tame Wicked Issues: Turn Problems into Patterns’ verkent ze de uitdagingen en kansen die ontstaan uit complexe systemen, vol onzekerheid en onderlinge afhankelijkheid. In de workshop ‘See, Understand, Influence’ gaat Eoyang in op soortgelijke thema’s. Op basis van haar Human System Dynamics-benadering biedt ze drie sleutels die deelnemers kunnen gebruiken om voortvarend tewerk te gaan binnen complexe systemen.
Eliat Aram is al meer dan tien jaar CEO van het Tavistock Institute of Human Relations, een not-for-profit organisatie op het gebied van onderzoek, consultancy en professionele ontwikkeling. Eliats geloof in het overvloedige potentieel van menselijke relaties en de liefde voor mensen zijn richtinggevend voor de vele activiteiten van het instituut. Ze is Chartered Scientist Psycholoog en Gestalt Psychotherapeut, met een theoretische basis in complexiteitstheorie, organisatiekunde en systeem-psychodynamica. Ze is in het bijzonder geïnteresseerd in de dialectiek tussen leiderschap, ethiek en esthetiek, waarbij ze gebruikmaakt van een participatieve ontwerpbenadering. In de workshop ‘On love, leadership and aesthetics @ work’ inspireert ze deelnemers om te “denken, dromen, wensen en fantaseren”, en om te “werken met schaduw, licht en alles daartussen”.
Kees Dorst, tot slot, is verbonden aan de University of Technology Sydney. Hij bestudeert hoe ontwerpers werken en denken, om hun innovatieve benadering over te brengen naar andere vakgebieden. Op deze manier helpt hij mensen en organisaties innoveren in onze complexe, genetwerkte wereld. Zijn methodologie – die verschillende raakvlakken heeft met systeemdenken – is uitvoerig getest op allerlei soorten vraagstukken: van het voorkomen van uitgaansgeweld tot het herontwerpen van maatschappelijke systemen. Momenteel wordt zijn methode ook gebruikt door de VN als een nieuwe aanpak voor het bereiken van de Sustainable Development Goals.
Geïnteresseerden die graag meer te weten komen over het festival of tickets willen bemachtigen voor een of meerdere programmaonderdelen kunnen een kijkje nemen op de evenementpagina van de website van Sioo.
