Steeds meer mensen kunnen hogere energierekening niet betalen
Meer dan 650.000 Nederlandse huishoudens hebben moeite met het betalen van hun energierekening. Het komende decennium zal deze groep alleen maar groter worden – doordat Nederland alle woningen van het gas wil halen zullen de energiekosten flink stijgen. Dit concludeert Ecorys, dat in opdracht van Milieudefensie onderzoek deed naar de financiële gevolgen van de warmtetransitie.
Wanneer een huishouden minstens 10% van zijn besteedbaar inkomen uitgeeft aan de energierekening kampt het officieel met ‘energiearmoede’. Dit geldt momenteel voor meer dan 650.000 huishoudens, die vaak niet meer dan €14.000 per jaar verdienen. Energiearme huishoudens proberen op uiteenlopende manieren hun gas- en elektriciteitskosten omlaag te brengen. Sommigen houden de verwarming op een koele 18 graden, of laten de televisie of radio bewust uit. Daarnaast wordt de energierekening soms simpelweg niet betaald.
In de nabije toekomst lijkt het er voor deze huishoudens helaas niet beter op te worden. Volgens de onderzoekers van Ecorys zijn Nederlandse huishoudens over tien jaar gemiddeld €258 euro extra per jaar kwijt aan hun energie- en investeringslasten. Daardoor verwachten ze dat het aantal energiearme huishoudens in 2030 zal zijn opgelopen tot maar liefst 1,5 miljoen.
De oplopende energiekosten zijn vooral het gevolg van de ingezette energietransitie. Om verwarmingsalternatieven als de warmtepomp aantrekkelijker te maken verhoogt het kabinet de belasting op gas. Ook stijgende productiekosten drijven de gasprijs omhoog. Het dichtdraaien van de Groningse gaskraan zorgt dat meer gas van over de grens moet komen, wat voor nog meer kosten zorgt. Bovendien leidt ook de toenemende vraag naar elektriciteit tot een prijsstijging.
Een voor de hand liggende maatregel om de energielasten te beteugelen is het isoleren van de woning, maar hier zitten vaak ook haken en ogen aan. Voor huizenbezitters geldt volgens Ecorys dat isolatie kan helpen, maar dat de kosten desalniettemin zullen oplopen. “Ik durf wel te stellen dat we richting een woonlastenstijging van bijna 17% gaan”, zegt Ecorys-onderzoeker Alexander Oei in gesprek met Trouw.
Weinig verrassend wonen energiearme gezinnen echter veelal in huurhuizen. Wanneer een woningcorporatie een woning isoleert, gaat dit doorgaans gepaard met een huurverhoging. In de praktijk blijkt dat de totale kosten daardoor zelfs hoger kunnen uitkomen dan zonder de isolatiemaatregelen.
“Aardgas is gewoon spotgoedkoop. Elk alternatief – elektriciteit, geothermie of warmte uit oppervlaktewater – is een stuk duurder.”
– Alexander Oei in Trouw.
Peperdure energietransitie vraagt om beter beleid
Al met al zijn de prijsstijgingen een alarmerend verschijnsel, stelt Oei. Terwijl het kabinet zich inmiddels ook bewust is van de maatschappelijke zorgen rond de oplopende energiekosten en zijn plannen in het definitieve klimaatakkoord iets heeft afgezwakt, betwijfelt Oei of dit veel zal helpen. “Feit blijft dat belastingen omhoog gaan en de kosten voor energieproductie op langere termijn stijgen”, zegt hij in Trouw. Hij geeft aan dat de energietransitie hoe dan ook peperduur wordt. “Aardgas is gewoon spotgoedkoop. Elk alternatief – elektriciteit, geothermie of warmte uit oppervlaktewater – is een stuk duurder.”
Vanuit verschillende organisaties worden wel initiatieven ontplooid om energiearmoede tegen te gaan. Zo is de Woonbond samen met corporatiekoepel Aedes afspraken aan het maken die moeten zorgen dat de gemiddelde reële energiekostenbesparing bij verduurzaming hoger is dan de stijging in huur- of servicekosten. Ook gemeenten zetten zich in om een verdere stijging van het aantal energiearme Nederlanders tegen te gaan.
TNO-onderzoeker Koen Straver vindt echter dat er ook op nationaal niveau meer moet gebeuren. “Wat je nu ziet is dat het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden”, zegt hij in Trouw. “We hebben op landelijk niveau een taskforce nodig waarin we kennis bundelen en tot goed beleid komen.”
