Hoe Noord-Brabant tekorten in de spoedzorgketen kan terugdringen

31 januari 2019 Consultancy.nl

Noord-Brabant kampt met oplopende tekorten in de spoedzorgketen. In een nieuw rapport dat SiRM heeft opgesteld in opdracht van NAZB, worden handvatten aangereikt om de tekorten tegen te gaan. Centraal hierin staan het dempen van de vraag naar spoedzorg, het verhogen van de productiviteit van de keten en het verlagen van de uitstroom van personeel.

Net zoals de rest van de zorgsector, heeft ook de spoedzorgketen te maken met toenemende personeelsdruk. Spoedzorg wordt verleend aan patiënten die binnekomen op spoedeisende hulpafdelingen (SEH’s) van ziekenhuizen en bij huisartsenposten, maar bijvoorbeeld ook aan mensen die plotseling zorg of opvang behoeven, zoals door het wegvallen van een mantelzorger, een plotselinge psychiatrische crisissituatie waarbij zorg nodig is of een bevalling. 

In Noord-Brabant worden de ketenpartners van het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) ondersteund door Netwerk Acute Zorg Brabant (NAZB). De toenemende druk die in de zuidelijke provincie wordt ervaren binnen de spoedzorgketen vormde voor NAZB aanleiding om SiRM – Strategies in Regulated Markets – in te schakelen. Het adviesbureau, dat zich richt op de zorgsector en andere gereguleerde markten, werd gevraagd de ontwikkelingen in vraag en aanbod voor de komende jaren te inventariseren, en daarnaast mogelijkheden aan te dragen om de oplopende tekorten tegen te gaan.

Meer spoedzorg, minder personeel

De analyse van SiRM laat zien dat in 2023 zowel in de huisartsenspoedzorg als de ambulancezorg en de acute ziekenhuiszorg de druk op de keten flink zal toenemen. De oorzaak is volgens de onderzoekers van SiRM eenvoudig: enerzijds is er steeds meer vraag naar zorg en anderzijds lopen de personeelstekorten almaar verder op.

Hoe Noord-Brabant tekorten in de spoedzorgketen kan terugdringenNaar verwachting zal de vraag naar huisartsenvisites het hardst groeien, met zo’n 3% per jaar. Voor huisartsencontacten en -consulten, ambulancezorg en acute ziekenhuiszorg wordt een jaarlijkse groei van 1,5% tot 2% voorspeld. De groei wordt met name veroorzaakt door de vergrijzing – Noord-Brabant vergrijst sneller dan het Nederlandse gemiddelde – en door de bevolkingsgroei. Daarnaast zijn er nog aanvullende factoren in het spel. Zo wordt steeds meer verwacht dat zorg 24/7 beschikbaar is en is er sprake van een afname van de huisartsenzorg. In mindere mate dragen ook een griepepidemie, extramuralisering van kwetsbare ouderen en een afname van reguliere ziekenhuiszorg bij aan de stijgende spoedzorgvraag.

Terwijl alleen al deze toenemende vraag zorgt voor een oplopend personeelstekort, zijn er nog andere oorzaken voor de toenemende druk op de keten. “We zien dat er voor alle functies in de spoedzorgketen nu al vacatures openstaan. Daarnaast stromen er veel ambulanceverpleegkundigen en SEH-verpleegkundigen uit door pensionering en de hoge belasting.” Dit zorgt volgens SiRM voor een afname van het totale aantal verpleegkundigen: “Het aantal ambulance- en SEH-verpleegkundigen dat opgeleid wordt, is niet toereikend voor deze uitstroom.”

Vraag dempen

Om de tekorten te beperken kunnen er volgens de onderzoekers ten eerste maatregelen worden genomen om de zorgvraag te dempen. Dit kan door burgers te informeren over juist gebruik van spoedzorg en door de vraag naar spoedzorg te voorkomen. Terwijl hierbij kan worden ingezet op landelijke campagnes, menen de adviseurs van SiRM dat een groter effect kan worden gesorteerd als partijen in Noord-Brabant zich actief richten op jongeren, jonge ouders, en migranten: “Jongeren en jonge ouders creëren de toekomst van de samenleving, en met name jonge ouders en migranten doen een relatief groot beroep op de spoedzorgketen.” 

Ook wordt aangeraden te investeren in beeldschermzorg voor een accuratere triage* op de huisartsenpost en de regionale ambulancevoorziening. Tot slot kan de vraag worden ingedamd door in te zetten op laagdrempelige opvang van chronische patiënten en kwetsbare ouderen die het even niet meer zelf redden: “Door deze laagdrempelige opvang wordt de zorg geen spoedzorg en komen deze mensen niet in de spoedzorgketen terecht.”

“De spoedzorgketen moet actiever in een positief daglicht worden gezet, door bijvoorbeeld inspirerende personen op te laten treden in televisieprogramma’s of door te verschijnen op carrièredagen.”

Productiviteit verhogen

Ten tweede draagt SiRM manieren aan om de productiviteit binnen de keten op te krikken. De grootste winst op dit gebied is volgens het bureau te behalen middels betere zorgcoördinatie. Hiermee wordt met name gedoeld op het organiseren van gezamenlijke triage en inzetbepaling, om onnodige en ondoelmatige, zoals dubbele, inzet van spoedzorg te voorkomen: “Huisartsenspoedzorg, ambulancezorg, acute GGZ, acute wijkverpleging en eventueel het ziekenhuis kunnen door intensieve samenwerking rondom triage en inzet bepalen welke zorg op welke plaats het meest gepast is.” 

Daarnaast kan er vanuit de keten intensiever worden samengewerkt met de verpleeg- en verzorgingstehuizen en thuiszorg (VVT). Zo kunnen samen met de VVT herstelafdelingen worden opgezet binnen ziekenhuizen: “Kwetsbare patiënten die niet meteen naar huis kunnen, kunnen na een SEH-bezoek hier opgenomen worden waardoor zij niet onnodig lang op de SEH blijven liggen.” De uitstroom kan ook worden versoepeld door met de VVT overeen te komen dat patiënten uit het ziekenhuis in hun instellingen opgenomen mogen worden op zogeheten ‘niet gelabelde bedden’. 

Personeelsuitstroom verlagen

Tot slot is het natuurlijk belangrijk om te zorgen dat de netto uitstroom van personeel wordt tegengegaan. SiRM raadt de Noord-Brabantse ketenpartners aan om in deze strijd gezamenlijk op te trekken bij het promoten van de opleidingen en het werven en behouden van personeel. “De spoedzorgketen moet actiever in een positief daglicht worden gezet, door bijvoorbeeld inspirerende personen op te laten treden in televisieprogramma’s of door te verschijnen op carrièredagen.” 

Ook worden de partners geadviseerd te kijken naar manieren om de uitstroom te verlagen: “Ze kunnen dit doen door actief in te zetten op burn-out preventie en door het vergoten van de duurzame inzetbaarheid van het personeel. Ze kunnen als gehele keten spoedzorgverleners carrièreperspectief bieden, waarbij ze rekening houden met persoonlijke voorkeuren en de levensfase waarin mensen zich bevinden.”

Terwijl deze maatregelen moeten helpen om de druk op de keten te verlagen, onderkent SiRM dat ze waarschijnlijk niet voldoende zullen zijn om de oplopende tekorten in de spoedzorgketen geheel te voorkomen. Opdrachtgever NAZB geeft in een reactie op het rapport aan enthousiast te zijn “om in 2019 met het netwerk aan de slag te gaan met het opgeleverde activiteitenplan”.

More on: SiRM
Netherlands
Company profile
SiRM is a Netherlands partner of Consultancy.org