SiRM begeleidt ontwikkeling zorgstandaard voor de acute psychiatrie
Onder begeleiding van SiRM hebben partijen – onder wie psychiaters, huisartsen en politie – een zorgstandaard ontwikkeld voor de acuut psychiatrische hulpverleningsketen. Met de zorgstandaard, de Generieke Module Acute Psychiatrie, is een basis gelegd voor verbetering van de hulpverlening aan personen met een psychische crisis. De module omvat kernafspraken over de hulpverlening en samenwerking tussen hulpverleners, evenals praktische handvatten en tools om de kwaliteit van de geboden hulpverlening meetbaar en transparant te maken.
Begin 2015 kreeg adviesbureau SiRM – Strategies in Regulated Markets – de opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport (VWS) om een knelpuntenanalyse uit te voeren binnen de acuut psychiatrische hulpverleningsketen*. Uit de analyse kwamen verschillende knelpunten naar voren, die onder meer de snelheid, kwaliteit en effectiviteit van de zorg negatief beïnvloedden. Samen met de verschillende partijen uit de keten** zijn acht van de gevonden knelpunten geselecteerd waarvan de oplossing prioriteit kreeg boven de andere op te lossen knelpunten.
Minister Schippers van VWS heeft vervolgens in mei 2015 de acuut psychiatrische hulpverleningsketen de opdracht gegeven om een zorgstandaard voor de acute psychiatrie te ontwikkelen. Door een standaard te ontwikkelen voor de minimale zorg die geboden moet worden bij acute psychiatrische hulpverlening konden volgens de minister vijf van de acht geprioriteerde knelpunten worden opgelost. De volgende knelpunten worden met de ontwikkeling van de standaard aangepakt: (1) verschillende interpretaties van de crisisdefinitie, (2) onduidelijkheid over wie verantwoordelijkheid draagt rondom overdrachtsmomenten, (3) ongeschiktheid van vervoer door politie voor personen met acute psychiatrische problemen, (4) onduidelijkheid over en ongeschiktheid van de eerste opvanglocatie en (5) het (gevoelsmatig) te lang moeten wachten op het arriveren van de crisisdienst.
Generieke Module Acute Psychiatrie
Eind 2015 zijn verschillende ketenpartners met financiering van het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz aan de slag gegaan met de ontwikkeling van de Generieke Module Acute Psychiatrie. SiRM werd gevraagd om het ontwikkelproces te begeleiden. Tijdens de ontwikkeling van de Module zijn verschillende patiënten- en naastenvertegenwoordigers gevraagd om bij te dragen aan het proces, om te zorgen dat de beschrijving van de hulpverlening aansluit bij de vraag van patiënten en naasten. Zij werden verdeeld in verschillende focusgroepen die input konden leveren op de zorgstandaard.
De definitieve versie van de Generieke Module Acute Psychiatrie werd eerder dit jaar opgeleverd. In de module wordt de zorg beschreven die patiënten ontvangen in de keten, is vastgelegd aan welke minimale standaard de acute GGz moet voldoen en staan de rollen van betrokken partijen beschreven. Per stap in de keten is beschreven welke hulpverlener welke verantwoordelijkheden heeft. Op deze manier wordt meer helderheid gegeven over wat de ketenpartners van elkaar mogen verwachten. Vóór de komst van de Generieke Module Acute Psychiatrie waren er eigenlijk geen afspraken, standaarden of richtlijnen voor de behandeling van personen in de acute psychiatrische hulpverleningsketen. Dit benadrukt volgens verschillende partijen in de keten het belang van de ontwikkelde module. Doordat veel verschillende ketenpartners hebben bijgedragen aan de module is het bovendien een breed gedragen document geworden.
Kernafspraken
Leidend in de Generieke Module Acute Psychiatrie zijn de kernafspraken die gemaakt zijn voor de hulpverlening in de acute psychiatrische hulpverleningsketen. Ten eerste moeten hulpverleners zich er altijd voor inspannen om een crisis bij patiënten te voorkomen, onder meer door beschermende en uitlokkende factoren voor crisis te signaleren. Daarnaast zijn afspraken gemaakt over het creëren van rust en het bieden van veiligheid en vertrouwen in een crisissituatie, zodat hulpverleners de situatie kunnen de-escaleren. Twee andere kernafspraken zijn dat hulpverleners altijd vragen of de persoon in crisis een crisiskaart heeft of crisisafspraken heeft gemaakt, en dat de persoon in crisis en zijn of haar naasten altijd zoveel mogelijk betrokken moeten worden bij iedere stap in de keten.
Naast de kernafspraken rondom de hulpverlening aan patiënten, is er ook een aantal afspraken gemaakt over de samenwerking tussen ketenpartners. Zo is afgesproken dat de acuut psychiatrisch hulpverlener en de verwijzer altijd elkaars professionele oordeel erkennen en dat regelmatig casuïstiek geëvalueerd wordt met andere hulpverleners. Mocht er discussie ontstaan over terechte of onterechte verwijzing, dan is afgesproken dat deze discussie pas achteraf plaatsvindt.
GGz-triagewijzer
De module bevat bovendien een aantal praktische handvatten en tools die hulpverleners kunnen gebruiken om eenvoudiger aan de minimale standaarden en afspraken te voldoen. Een van de belangrijkste tools in de module is de GGz-triagewijzer. De GGz-triagewijzer helpt hulpverleners om bij de aanmelding van een persoon op basis van een aantal criteria de urgentie, de maximale wachttijd en noodzakelijke hulpverlening te bepalen. Per situatie is vastgelegd wat de maximale duur van de wachttijd op de start van de beoordeling door de crisisdienst mag zijn en wat verschillende partners van elkaar mogen verwachten. De GGz-triagewijzer, die momenteel uitvoerig in de praktijk wordt getest, is erop gericht om in iedere mogelijke situatie passende hulpverlening te kunnen bieden.
* De acute psychiatrische hulpverlening is erop gericht om hulp te verlenen aan personen die zich in een crisissituatie bevinden, waarbij het vermoeden bestaat dat deze situatie het gevolg is van een acute psychiatrische stoornis. Personen die zich in een psychische crisis bevinden, zijn bijvoorbeeld zeer depressief, heel angstig, heftig emotioneel, erg in de war of psychisch uitgeput. De crisis zorgt er mogelijk voor dat de persoon in kwestie zichzelf of anderen in gevaar brengt en in veel gevallen is daarom snel (medisch) ingrijpen noodzakelijk. Om dit te realiseren, werkt een groot aantal partners in de acute psychiatrische hulpverleningsketen samen, waarbij de-escalatie en snelle en nauwkeurige afstemming, overdracht en samenwerking van groot belang zijn.
** Partijen die deel uitmaken van de acute psychiatrische hulpverleningsketen zijn onder meer psychiaters, verpleegkundig specialisten, huisartsen en politie.
