Leegstand van vastgoed in zorgsector wordt groot probleem
De leegstand van vastgoed gaat de komende periode een groot probleem worden voor de zorgsector. Dat stelt bijna de helft van de zorgbestuurders in een nieuw onderzoek van strategie consultancykantoor Roland Berger in samenwerking met het FD. Ongeveer een op de vier bestuurders verwacht de komende jaren diverse zorginstanties als gevolg van leegstand over de kop te zullen zien gaan.
In Nederland kennen we uiteenlopende wet- en regelgevingen die zorg en welzijn mogelijk maken. Ten aanzien van deze wetten is er de laatste jaren veel veranderd in het zorgdomein, mede door de in 2015 ingevoerde decentralisaties (wmo, participatiewet en jeugdzorg). Als gevolg van het nieuwe beleid wordt bijvoorbeeld van ouderen verlangd dat ze langer in hun eigen huis blijven wonen, of dat mensen met psychische klachten bij voorkeur thuis of poliklinisch een behandeling krijgen.
Een van de gevolgen voor zorginstanties (zoals ziekenhuizen, klinieken etc.) is dat er door deze ontwikkelingen binnen deze organisaties minder behoefte is aan fysieke vastgoedruimte. Was het beheren van vastgoed en de daarmee gepaarde risico’s vroeger een taak van het Rijk, zo moeten zorginstellingen dit sinds vier jaar zelf managen. Door de toenemende overcapaciteit in zorgvastgoed staan zorginstellingen daarmee vaak voor lastige keuzes. Want het oplossen van leegstand kan een dure aangelegenheid vormen. Het slopen van zorgvastgoed is door de hoge afschrijvingskosten vaak te duur en een nieuwe bestemming vinden voor bestaande panden is een tijdsintensieve opgave.
Uit onderzoek van strategisch consultancykantoor Roland Berger, in samenwerking met het FD, blijkt dat zorginstanties over het algemeen voldoende inspelen op deze trends. Met het oog op de ontwikkelingen geeft zo’n 40% van de in het onderzoek ondervraagde bestuurders aan, dat zorginstellingen hun vastgoedagenda op orde hebben. Als mogelijke oplossing voor de leegstand kiezen zij bijvoorbeeld voor het verhuur van hun overtollig vastgoed. Toch verwachten ze ook dat tal van zorgorganisaties in de toekomst het risico lopen om als gevolg van de toenemende leegstandproblematiek over de kop te gaan. Hypotheek- of huurcontracten vormen vaste lasten voor de zorginstanties en deze kosten kunnen in verhouding hoog oplopen, wanneer de inkomsten aan de andere kant teruglopen.
Uit het onderzoek blijkt verder dat circa een op de zes bestuurders (14%) van mening is dat het allemaal meevalt met de leegstand binnen de zorg. Zij wijzen bijvoorbeeld op de toekomstige stijgende vraag naar vastgoed, die ontstaat vanuit de stijgende hoeveelheid chronisch zieken in ons land – een groep die in de toekomst meer specialistische zorg nodig zal hebben. Ook door de aanhoudende vergrijzing zal er de komende jaren meer vraag naar zorgvastgoed zijn, aldus de respondenten, waardoor de overcapaciteit teruggedrongen zou worden.
Saneringsfonds?
Een van de manieren om het vastgoedvraagstuk op te lossen is de introductie van een saneringsfonds voor overtollig zorgvastgoed. Zo maakte adviesbureau Twynstra Gudde eerder dit jaar bekend dat zij de mogelijkheden onderzoeken om een dergelijk fonds te lanceren. Het fonds, met een waarde van tussen de €500 miljoen en €1 miljard kan kleinere zorgorganisaties ondersteunen bij de afbouw van hun vastgoedportfolio en het herstructureren van hun zorgdienstverlening.
* Aan het onderzoek van Roland Berger en het FD namen 68 zorgbestuurders deel van onder meer ziekenhuizen, instellingen voor geestelijke gezondheidszorg en verzorg- en verpleeghuizen.
