Robotisering bedreigt baanperspectief van bijna 300.000 studenten
Er bestaat een grote kloof tussen de opleidingen die studenten momenteel volgen en de toekomstige vraag vanuit de arbeidsmarkt. Door de opkomst van automatisering en robotisering worden vandaag de dag 286.000 studenten – bijna een kwart van de totale studentenpopulatie – opgeleid voor werk dat potentieel verdwijnt.
Op elk willekeurig moment telt Nederland zo’n 1,2 miljoen studenten die een MBO (MBO bol, MBO bbl), HBO of WO opleiding volgen – een aantal dat de afgelopen vijf jaar relatief stabiel is gebleven. Er zijn binnen deze studentenpopulatie echter enige verschuivingen te zien. De meest interessante vormt de afname in het aantal MBO studenten (met name door een forse afname in het aantal MBO bbl studenten) en de lichte daling van het aantal HBO-studenten, terwijl het aantal universitaire studenten licht is gestegen.
Terwijl alle studenten hopen op een droombaan na het afronden van hun opleiding – management consultancy behoort bijvoorbeeld tot de meest populaire branche onder universitair talent – laat een recent onderzoek van Deloitte zien dat er een enorme kloof aan het ontstaan is tussen de opleidingskeuze van studenten en de toekomstige vraag vanuit de arbeidsmarkt. De belangrijkste reden hiervoor? De snelle opkomst van robots, vertellen de onderzoekers.
Eerder onderzoek van het accountants- en advieskantoor liet al zien dat er naar schatting tussen de 2 à 3 miljoen banen op de tocht staan door de effecten van automatisering en robotisering. Een hoge mate van automatisering is al meer dan tien jaar gaande binnen de hightech- en zware industriesectoren, maar vandaag de dag worden robots ook binnen diverse andere sectoren ingezet, van front-office rollen binnen het bankwezen (als persoonlijke assistent) en de gezondheidszorg (als zorgrobot), tot ondersteunende rollen in de media (journalistiek) en entertainmentbranche (ondersteunende taken bij evenementen).
Robotisering bedreigt baanperspectief van studenten
In het verlengde van de bedreiging voor de arbeidsmarkt, waarschuwt Deloitte dat ook de huidige studenten te maken kunnen krijgen met een onzekere toekomst, wanneer ze geen rekening houden wat de impact van technologie zal zijn op de beroepen van de komende tijd. De onderzoekers hebben voor ieder opleidingstype in kaart gebracht wat de automatiseringskansen zouden kunnen zijn.
Met het oog op de MBO opleidingen bijvoorbeeld, concludeerden de onderzoekers dat studenten die administratieve en secretariële richtingen volgen, het grootste risico lopen dat hun toekomstige banen door de inzet van robotica op de tocht komen te staan. Bij de HBO opleidingen lopen de richtingen accountancy en financiën, bedrijfseconomie, hotel, vrijetijd en facility management en landbouw het meeste risico. In het wetenschappelijk onderwijs tenslotte, zijn de richtingen accountancy en financiën, economie, bedrijfseconomie en logistiek en recht het minst voordelig uit, terwijl studenten die (dier)geneeskunde en tandheelkunde studeren of een opleiding volgen om in de gezondheidszorg of onderwijs aan de slag te gaan, het minste te duchten hebben van de impact van robotisering.
Door het aantal studenten per beroep en hun doorstroom af te zetten tegen het risico van robotisering, hebben de auteurs een schatting gemaakt van het aantal studenten dat in de toekomst mogelijk worstelt met het vinden van een passende baan. Op MBO niveau, zullen ongeveer 174.000 studenten doorstromen naar beroepen die geautomatiseerd dreigen te worden, terwijl in het HBO zo’n 19% van de studenten betroffen zal zijn (circa 84.000 studenten). De analyse van Deloitte toont verder dat hoe hoger het niveau van de opleiding is, hoe kleiner de kans is dat de student uitstroomt naar een baan die op termijn door robotisering overbodig kan raken. Bij het WO is het mismatch-percentage 10% (zo’n 28.000 studenten).
Opvallend is volgens Sjoerd van der Smissen, partner bij Deloitte en medeauteur van het rapport, dat het aantal deelnemers in de meest kwetsbare opleidingen de afgelopen vijf jaar niet is gewijzigd, laat staan afgenomen. De vraag rijst dan ook wat hem betreft of studenten, ouders, onderwijsinstellingen voldoende bewust zijn van de kwetsbaarheid van bepaalde opleidingen waar het gaat om de kans op werk.
“Het is een krachtig signaal aan beleidsmakers en betrokkenen: de komende jaren dient hard te worden ingezet op bewustwording. Hoewel de keuze aan het individu is, blijft het zaak de studiekeuze zo goed geïnformeerd mogelijk te kunnen maken. Transparantie en begeleiding spelen daarbij een belangrijke rol”, aldus Van der Smissen.
