Revival van interne consultancyclubs blijft voorlopig uit

De afgelopen jaren heeft de interne adviseur aan populariteit gewonnen, vooral het gevolg van de besparingsdrift van organisaties en het veranderende speelveld binnen de consultancybranche. Hoewel de interne adviseur een voorzichtige comeback lijkt te maken, is er in ons land geen sprake van een revival, blijkt uit een nieuw onderzoek van Sioo. Het opschroeven van de kwaliteit van interne consultancy geniet de voorkeur.

Van oudsher zijn in organisaties interne adviseurs aanwezig. De eerste interne organisatieadvies-afdelingen waren sterk gefocust op de doelmatigheid van productieprocessen. Net als bij externe adviesbureaus breidde het werkgebied van de interne organisatieadviesafdelingen zich langzaam verder uit tot andere functionele gebieden van de organisatie (bijv. verkoop, research en ontwikkeling, beleidsontwikkeling) en verbreedde ook het veld van de betrokken disciplines: van ingenieurs, naar economen tot gedragswetenschappers.

Net als de schommelingen van de economie heeft ook de populariteit van interne consultancy zijn ups en downs gekend. Na een enorme golf van nieuwe interne adviseurs in de jaren '80, werden in de jaren '90 – in lijn met de heersende opvattingen van ‘terug naar de kern’ – veel interne adviespraktijken weer afgebouwd. Sinds de gouden jaren medio ’00 en vooral uitbraak van de crisis rond 2008 is echter de afgelopen jaren weer een trend zichtbaar van meer interne consultancy, als gevolg van de toenemende druk bij organisaties om kosten te besparen.

Om het fenomeen intern advies beter te begrijpen voerde opleidingsinstituut Sioo onlangs een onderzoek door onder zo’n 50 organisaties met een interne adviesafdeling. De onderzoekers namen diverse onderwerpen onder de loep, waaronder de rol van de interne adviseur, trends binnen het domein en de belangrijkste redenen voor het gebruikmaken en het in stand houden van een interne consultancypraktijk*.

Voordelen van interne adviseurs
Het onderzoek van Sioo laat allereerst de belangrijkste redenen zien waarom organisaties gebruik maken van interne adviseurs. Respondenten kregen de volgende vraag voorgelegd: "Hoe sterk spelen de volgende overwegingen voor het in huis houden van advies?" Uit de resultaten blijkt dat het hebben van voldoende capaciteit, het beschikken over voldoende kennis en kunde en intern eigenaarschap de belangrijkste rol spelen voor het voeren van een interne consultancyclub. Opvallend is dat de (hoge) kosten voor extern advies pas op de vierde plaats staan, volgens de onderzoekers een signaal dat opdrachtgevers de weg omhoog weer hebben gevonden en dat kwaliteit belangrijker wordt in de inkoopmix.

Beleid
De onderzoekers keken ook naar het beleid rondom interne adviseurs. Over het algemeen is er onder de onderzochte organisaties een trend zichtbaar waarin intern advies wordt omarmd en verder extern advies – waar mogelijk – wordt beperkt. De afname van het aantal externe adviseurs wordt echter maar deels opgevangen door een groei van het aantal interne adviseurs of door het oprichten van allerlei pools met flexibel inzetbare medewerkers. “Het gat wordt voornamelijk gedicht door een versterking van de kwaliteit van de interne adviseurs en door het vergroten van de organiseer- en veranderdeskundigheid van de interne adviesafdelingen”, zegt Ard-Pieter de Man, rector bij Sioo, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en co-auteur van het Sioo onderzoeksrapport.

Daarnaast wordt volgens De Man ook de manager aangesproken op zijn organiseer- en veranderkundigheid. De manager neemt dus ook een deel van de externe adviestaken over. Deze “verplatting en vernetwerking van organisaties”, zoals De Man het omschrijft, draagt ook bij aan het vergroten van het probleemoplossend vermogen van medewerkers in de organisatie zelf, een van de belangrijkste grondbeginselen van nieuwe, opkomende organisatiemodellen.

Focus op kwaliteit
Op basis van de onderzoeksbevindingen geeft De Man aan dat, vooruitkijkend naar de toekomst, een acute opleving van de interne adviseur voorlopig zal uitblijven. “In aantallen gezien lijkt er geen revival te zijn van het beroep van interne adviseur”. Wel blijft het onderwerp hoog op de managementagenda van organisaties staan, en in een wereld vol verandering en digitale transformaties zal het adviesvak – intern of extern – een relevant speerpunt blijven. “Als de gevonden trends doorzetten, is er wel sprake van een revival in kwaliteit van interne consultancyclubs”, zegt De Man.

Gevraagd naar hoe organisaties de kwaliteit van interne consultancy denken te kunnen boosten geven de meeste respondenten aan meer te investeren in opleiding. Op de tweede plaats volgt het doorvoeren van organisatieveranderingen – ‘Bewuster nadenken over takenpakketten’ en het ‘Anders organiseren van adviesgroepen’. Dit heeft volgens De Man te maken met het onduidelijke profiel van interne adviseurs: “Veel interne adviseurs hebben een niet helder afgebakend werkveld."

De Man sluit af: “De interne adviseur wordt wel eens gezien als het jongere broertje van de externe, maar als dat beeld al terecht was, is dat nu zeker niet meer houdbaar. In organisaties die scherp nadenken over wat de rol van de interne consultant moet zijn, zijn intern en extern gelijkwaardig.”

* Sioo werd in 1958 opgericht door acht Nederlandse universiteiten, mede op initiatief van de organisatieadvieswereld. Het inmiddels zelfstandige instituut maakt leertrajecten op maat en is een platform dat het relatief jonge vak van verandermanagement en organisatiekunde verder helpt ontwikkelen. Doelgroep van Sioo zijn bijvoorbeeld bestuurders, (interim)managers, kwartiermakers, stafspecialisten en adviseurs, die bijvoorbeeld werkzaam zijn bij overheden, non-profitorganisaties en het bedrijfsleven.