McKinsey: ‘Dalende geboortecijfers bedreigen West-Europese welvaart’
De welvaart van West-Europese landen en andere ontwikkelde economieën wordt bedreigd door almaar dalende geboortecijfers. Dat concluderen onderzoekers van adviesbureau McKinsey & Company.
Het vruchtbaarheidscijfer van een land stemt overeen met het gemiddelde aantal kinderen dat een vrouw in haar leven krijgt. Uit een analyse van het CBS blijkt dat dit cijfer in ons land in 2013 uitkwam op 1,68. En in tien jaar tijd daalde het naar 1,43, aldus het statistiekbureau.
Daarmee ligt het Nederlandse gemiddelde ongeveer gelijk aan dat van West-Europa, dat volgens onderzoek van McKinsey & Company uitkomt op 1,4 kind per vrouw (2023). Ter vergelijking: in 1950 lag het West-Europese vruchtbaarheidscijfer nog ver boven de 2.
Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan is sprake van een vergelijkbare trend. Zo lag het vruchtbaarheidscijfer van Noord-Amerika in 1950 (ruim) boven de 3 kinderen per vrouw, ruim zeven decennia later gaat het nog maar om 1,6 kind per vrouw.
Ook in andere ontwikkelde economieën – zoals Centraal- en Oost-Europa, China en Japan – zijn de vruchtbaarheidscijfers sinds een aantal jaar gedaald naar minder dan 2 kinderen per vrouw. En dat heeft allerlei gevolgen.
Doorgaans veronderstelt men dat de bevolking van een land stabiliseert bij een vruchtbaarheidscijfer van iets meer dan 2 (aangenomen dat niet alle mensen kinderen krijgen). Ligt het cijfer lager, dan krimpt de bevolking (tenzij er natuurlijk sprake is van veel immigratie, waardoor de krimp wordt gecompenseerd).
Deze krimp zet het welvaartsniveau onder druk, simpelweg omdat er steeds minder mensen overblijven om te werken. Wil je deze ontwikkeling een halt toeroepen, dan moet de arbeidsproductiviteit omhoog, stelt McKinsey & Company.
Een voor de hand liggende oplossing is om meer in te zetten op automatisering, zoals bijvoorbeeld met gen AI. McKinsey sluit deze mogelijkheid niet uit, maar wijst er wel op dat de inzet van digitalisering en automatisering vooralsnog niet heeft geleid tot hogere productiviteitsgroei. In tegendeel: in de meeste landen die tot de eerste golf van automatiseerders behoren is de productiviteitsgroei juist gedaald.
Lees ook: Generatieve AI biedt een unieke kans voor productiviteit en arbeidsmarktkrapte.
In de VS nam de productiviteit het afgelopen decennium bijvoorbeeld met slechts 0,8% per jaar toe. Eerder was dat nog 2%. En ook in Nederland neemt de productiviteitsgroei al jaren af. In 2023 daalde de productiviteit zelfs met 1,3%.
Volgens de onderzoekers is het dan ook niet onwaarschijnlijk dat de beroepsbevolking van West-Europa en andere ontwikkelde economieën de komende decennia simpelweg meer zal moeten gaan werken, indien ze hun welvaartsniveau op peil willen houden.
Het adviesbureau schrijft in zijn onderzoeksrapport dat de gemiddelde werknemer van een ontwikkelde economie in 2050 zo’n 2,2 uur per week extra moet werken om het welvaartspeil in stand te houden. Dat komt neer op meer dan 14 volle werkdagen per jaar extra.
De gemiddelde Spaanse werknemer moet tegen 2050 waarschijnlijk het meeste extra uren gaan draaien. Omgerekend gaat het om bijna 30 extra volle werkdagen die nodig zijn om het welvaartsniveau te handhaven. Let wel: dat is gelijk aan het aantal wettelijke vakantiedagen voor een werknemer in Spanje.
Naast technologische oplossingen en langere werkweken, heeft het volgens het adviesbureau ook zin om de pensioenleeftijd te verhogen en vrouwen extra te stimuleren om de arbeidsmarkt te betreden.
