De 10 belangrijkste risico’s en uitdagingen voor het bedrijfsleven
Wat zijn de belangrijkste risico’s waarmee het Nederlandse bedrijfsleven de komende tijd te maken krijgt? Aon vroeg leiders en risicomanagers naar hun visie – de tien belangrijkste risico’s en uitdagingen uitgelicht.
1: Cyberaanvallen
Cyberaanvallen worden steeds frequenter, geavanceerder en ernstiger. Waar het aantal wereldwijde ransomware-aanvallen na een piek in 2021 vorig jaar wat afnam, was er in de eerste helft van 2023 een stijging van maar liefst 176% te zien. Niet verrassend krijgen cyberrisico’s dan ook steeds meer prioriteit in de bestuurskamers van organisaties.
Lees verder: Bedrijfsleven wapent zich tegen cyberrisico’s (maar nog steeds niet voldoende).
In het voorkomen van incidenten speelt de menselijke factor een cruciale rol. Tegen 2025 zal naar verwachting meer dan de helft van de cyberincidenten worden veroorzaakt door menselijke fouten. De gevolgen kunnen enorm zijn. Zo kunnen bedrijven te maken krijgen met aanzienlijke kosten (bijvoorbeeld wanneer IT-systemen worden platgelegd) of reputatieschade.
2: Tekort aan arbeidskrachten
De krapte op de arbeidsmarkt is de afgelopen jaren sterk toegenomen. In het derde kwartaal van 2023 stonden volgens het CBS ruim 415.000 vacatures open.
De grote krapte zorgt er niet alleen voor dat bedrijven moeite hebben om hun groeiambities waar te maken of hun diensten aan klanten verder te optimaliseren, ook kan het ertoe leiden dat innovatie-inspanningen worden afgeremd of dat ze veel meer geld kwijt zijn aan de (gedwongen) inhuur van externe krachten (zoals zzp’ers).
3: Onvermogen om talent aan te trekken en te behouden
De ernst van de krapte op de arbeidsmarkt blijkt wel uit het feit dat ook de derde plek er direct aan relateert. Recruitment- en HR-teams hebben grote moeite om voldoende talent aan te trekken. En ook het betrokken en geboeid houden van de eigen medewerkers, zodat ze niet hun heil elders gaan zoeken, blijkt een flinke uitdaging. Factoren zoals stijgende lonen en de veranderde werkomgeving na de pandemie hebben de ‘war for talent’ nog eens extra doen oplaaien.
4: Schaarste van grondstoffen en stijgende prijzen
‘Commodity price risk’, oftewel het risico op prijsschommelingen van grondstoffen en schaarste aan materialen, kan directe gevolgen hebben voor de bedrijfsvoering – denk bijvoorbeeld aan vertragingen in de productie. Daarmee bedreigt het ook de winstgevendheid, cashflow en het concurrentievermogen.
De schaarste aan lithium en de impact van de oorlog in Oekraïne op de toevoer van landbouwproducten hebben laten zien hoe impactvol dit risico kan zijn. Het dwingt bedrijven om strategieën te ontwikkelen voor het managen van prijsschommelingen en supply chain-verstoringen.
5: Onderbreken van de bedrijfsvoering
Hoeveel impact onvoorziene gebeurtenissen kunnen hebben, hoef je vandaag de dag weinigen nog uit te leggen. De coronapandemie leidde wereldwijd tot grootschalige onderbrekingen van bedrijfsactiviteiten. En in een opwarmende wereld neemt de kans op verstoringen alleen maar toe. Neem de enorme bosbranden in Canada, waardoor afgelopen zomer olie- en gasverwerkingsinstallaties moesten worden stilgelegd.
6: Onvermogen om te innoveren en te voldoen aan de behoefte van consumenten
In de huidige tijd van razendsnelle technologische veranderingen en verschuivende consumentenvoorkeuren is aanpassingsvermogen essentieel. Bedrijven die niet adequaat innoveren of tegemoetkomen aan veranderende klantbehoeften zullen niet toekomstbestendig blijken, schrijven de onderzoekers.
Wanneer organisaties te laat reageren op opkomende trends en op wat hun concurrenten doen, lopen ze het risico om zeer snel marktaandeel te verliezen. Een ander gevaar is dat ze onvoldoende kunnen inspelen op veranderende regelgeving.
7: Wijzigingen in wet- en regelgeving
Niet voor niets staat veranderende wet- en regelgeving ook als afzonderlijk risico in de top tien. Veranderende wetgeving kan een enorme invloed hebben op de bedrijfsvoering en resultaten van organisaties – denk bijvoorbeeld aan nieuwe cybersecurityvereisten of strengere duurzaamheidsrichtlijnen.
Het voldoen aan de vele nieuwe regels kan gepaard gaan met met aanzienlijke kosten en operationele aanpassingen. De toenemende onzekerheid rondom toekomstige regelgevende veranderingen kan bovendien van invloed zijn op de vertrouwensbasis die organisaties hebben met klanten, medewerkers en overige stakeholders. Gaan organisaties onvoldoende mee met alle veranderingen, dan kunnen ze daarop worden afgerekend.
8: Falen van de supply chain en/of distributie
De kwetsbaarheid van supply chains en distributienetwerken werd pijnlijk duidelijk tijdens de coronacrisis. Problemen kunnen ook buiten crisistijd ontstaan, bijvoorbeeld wanneer de bevoorrading van grondstoffen stokt of onverwachte vraagpieken niet adequaat kunnen worden beantwoord.
Dit kan voor bedrijven en hun klanten uitermate vervelend uitpakken. Denk aan tekorten van (soms essentiële) producten, zoals medicijnen of auto-onderdelen. Ook kunnen bedrijven voor grote kosten (opslag, alternatieve inkoop) komen te staan doordat ze niet kunnen leveren.
9: Verzuim
Nóg een top tien-risico dat nauw verband houdt met de krapte op de arbeidsmarkt is verzuim. Al jaren neemt het ziekteverzuim in Nederland toe. Naast hoge kosten brengt het ook operationele uitdagingen met zich mee. Zo kan het de levering van diensten onder druk zetten, omdat mensen niet aanwezig zijn of taken blijven liggen. Zeker wanneer iemand voor een langere periode uitvalt kan dit tot serieuze uitdagingen leiden voor de rest van het team.
10: Economische teruggang en traag herstel
Tot slot het risico van economische teruggang en/of een traag economisch herstel. De afgelopen jaren kreeg de wereldeconomie flinke klappen te verduren. De covid-19 pandemie en geopolitieke ontwikkelingen (vooral de Rusland-Oekraïne-oorlog) hebben een enorme ontwrichtende invloed gehad op de wereld en onze economie, met onder meer hoge inflatiecijfers en economische vertraging tot gevolg.
De onzekerheid rond de duur van dergelijke vertragingen dwingt organisaties om defensieve maatregelen te nemen (denk aan kostenbeheersing, focus op liquiditeit) met omzetverlies, verstoringen in de supply chains, financieringsproblemen en personeelsreorganisaties als mogelijke gevolgen.
Bedrijfscontinuïteit in gevaar
De onderzoekers van Aon benadrukken in hun rapport dat veel van de bovengenoemde risico’s aanzienlijke impact hebben op de bedrijfscontinuïteit. Denk aan cyber en personeelstekorten, maar ook de schaarste aan grondstoffen.
“Organisaties moeten de belangrijkste bedreigingen voor hun bedrijfsvoering en continuïteit kennen en ook voorbereid zijn op verstoring of uitval”, stelt Alex van den Doel, managing director bij Aon. “Een continuïteitsplan is dus zeer belangrijk. Daarnaast maakt een crisisplan voor onverwachte incidenten een organisatie weerbaarder. Als je de kans dat een risico zich voordoet kent en je weet wat de impact ervan is, kun je gericht risicobeperkende maatregelen nemen.”
Stijging personeelsrisico’s
Wat verder opvalt is dat vooral personeelsgerelateerde risico’s zijn toegenomen. “Onze economie is na de pandemie fors gegroeid en, op een milde recessie in 2023 na, relatief sterk gebleven. We staan er in ieder geval beter voor dan veel andere landen in de eurozone. Daardoor is er waarschijnlijk ook meer druk op het aantrekken en behouden van werknemers”, analyseert Van den Doel.
Bovendien lijken traditionele bedrijfsrisico’s en personeelsrisico’s steeds vaker met elkaar verweven. “In een tijd van snelle veranderingen en verhoogde volatiliteit moeten leiders op het gebied van financiën, risicomanagement en HR samenkomen om beter te begrijpen hoe de verschillende risico’s met elkaar verbonden zijn. Er is een gezamenlijke strategie nodig voor het inschatten, beperken en beheersen van deze risico’s voor een optimaal veerkrachtige organisatie”, concludeert Van den Doel.
Klimaat?
De onderzoekers noemen het opvallend dat het veranderende klimaat de top tien van belangrijkste risico’s niet heeft weten te halen. Klimaatverandering staat met een zeventiende plaats zelfs ver buiten de top tien.
“Organisaties moeten het écht hoger op de agenda zetten”, vindt Van den Doel. “Weten ze wat de impact van een grotere kans op overstromingen en droogte is op hun bedrijfsvoering, leveranciers, distributieketen en klanten?”, vraagt hij zich hardop af.
Lees ook: Natuurrampen goed voor meer dan $300 miljard aan schade.
Uit hetzelfde onderzoek van Aon blijkt dat de wereldwijde top tien van risico’s er iets anders uitziet dan die in Nederland. Waar cyberrisico’s ook wereldwijd op de eerste plek eindigen, staan thema’s als bedrijfsonderbreking, toenemende concurrentie en economische vertraging hoger op de lijst.
