Overstap naar SaaS en externen stuwen ICT-kosten van gemeenten
Door de almaar verdergaande digitaliseringsslag van gemeenten blijven de ICT-kosten van lokale overheden toenemen. Inmiddels betaalt de burger gemiddeld zo’n €106 per jaar mee aan ICT-voorzieningen.
De kosten voor ICT bij gemeenten nemen al jaren structureel toe. Advieskantoor M&I/Partners houdt deze kosten sinds 2015 bij, waarbij de onderzoekers tot op heden elk jaar in hun benchmarkrapport tot dezelfde conclusie komen: de kosten zijn verder gestegen.
2022 was echter een uitschieter. De kosten namen met meer dan 10% toe, een record. Dat heeft te maken met de introductie van nieuwe software, hogere personeelskosten en de doorsijpelende effecten van de hoge inflatie.
Grote gemeenten hebben de hoogste ICT-kosten per inwoner, maar de onderzoekers concluderen dat de omvang van een gemeente geen duidelijk verband houdt met het kostenniveau. Immers, kleine gemeenten (<60.000 inwoners) zijn gemiddeld genomen meer kwijt dan middelgrote gemeenten.
Personeel
De helft van alle ICT-kosten vloeit voort uit salarissen en de inhuur van extern personeel. Deze kosten zijn in 2022 met €7 gestegen tot €53 per inwoner. “Door krapte op de arbeidsmarkt is het moeilijker om eigen personeel te werven. Gemeenten zijn hierdoor vaker aangewezen op meer en kostbaarder ingehuurd personeel, met hogere kosten als gevolg”, zegt Pim Freriks, senior adviseur bij M&I/Partners.
Een rekensom leert dat in 2022 bijna een derde van de personeelskosten werd besteed aan ingehuurd personeel. Vooral de hoge prijskaart van adviseurs en interimmers drukt zwaar op de begroting: een gemiddelde IT-externe kost een gemeente €125.000 per jaar op basis van een volledige werkweek.
Infrastructuur
De kosten voor infrastructuur zijn nagenoeg gelijk gebleven en blijven steken op €17 per inwoner. De hogere kosten voor data- en netwerkinfrastructuur werden gecompenseerd met een daling van de hardwarekosten voor mobiele telefonie.
Freriks: “We zien dat gemeenten steeds vaker hun netwerk en data uitbesteden. Ook de beveiliging van het netwerk krijgt veel aandacht van de gemeenten. Veel gemeenten hebben hun datacenter in de afgelopen jaren verbeterd op het gebied van redundantie en beveiliging (zoals een SIEM/SOC en netwerksegmentatie).”
Software
De kosten voor software zijn gestegen naar €36 per inwoner. Microsoft is een van de redenen: de overstap naar modernere productiviteitstools zoals Microsoft 365 en Teams helpt gemeenten om efficiënter te werken, maar komt ook met een hoger prijskaartje dan van de oude tooling.
Belangrijkste aanjager van de stijging in de softwarekosten is de toename in het gebruik van applicaties in de cloud en softwaretools. “Voor het eerst besteden gemeenten meer geld aan Software-as-a-Service (SaaS)-gebaseerde applicaties dan aan applicaties die lokaal (on-premise) draaien”, zegt Freriks.
Deze trend zet zich volgens de prognose van M&I/Partners de komende jaren verder door. Werd het aandeel van SaaS-applicaties in de algehele kostenmix eerder vooral gestuwd door de softwarecategorieën bedrijfsvoering en kantoorautomatisering, de komende jaren zal SaaS ook steeds vaker zijn intrede doen in de primair processen.
De populariteit van SaaS heeft volgens Freriks te maken met verschillende voordelen, waaronder schaalbaarheid, snelheid, beveiliging, flexibiliteit en het verminderen van kwetsbaarheid van de technische personeelsfuncties.
Volgens onderzoek van de Vereniging Nederlandse Gemeenten heeft ondertussen 86% van de gemeenten een specifiek beleid voor SaaS-applicaties. Aandachtspunt is dat niet alle gemeenten hun infrastructuur afschalen bij het meer gebruiken van SaaS-applicaties – hierdoor laten ze een kans lopen om netwerkkosten te drukken.
