Hoe kan het aantal sigarettenpeuken op straat worden verminderd?
Het wordt erg lastig om de hoeveelheid sigarettenpeuken op straat tot 2026 met 70% te verminderen. Dat concludeert CE Delft in een onderzoek in opdracht van het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W).
Jaarlijks belanden heel wat gerookte sigaretten op straat. En dat is om meerdere reden problematisch. Naast dat deze filters de publieke ruimte niet verfraaien, bevatten ze chemicaliën die negatieve effecten hebben op de natuur. Uit een studie van het Trimbos-instituut blijkt bijvoorbeeld dat één peuk maar liefst duizend liter water kan vervuilen.
Vorig jaar werd een motie aangenomen van Tweede Kamerlid Kauthar Bouchallikh (GroenLinks) om wat te doen aan het zwerfpeukenprobleem in ons land. Daarop schakelde het ministerie van I&W advies- en onderzoeksbureau CE Delft in.
De onderzoekers brachten allereerst de omvang van het probleem in kaart. “Er zijn weinig kwantitatieve gegevens over het aantal sigarettenfilters dat in Nederland in het milieu belandt”, schrijft CE Delft. “Schattingen hierover lopen uiteen. En de bandbreedte is groot: het gaat om 200 miljoen tot 7,1 miljard sigarettenfilters die jaarlijks in het zwerfafval belanden.”
Doelstelling: reductie van 70% in 2026
CE Delft onderzocht ook de effecten van het huidige beleid. De overheid heeft als doel om het aantal zwerffilters tot 2026 met 70% terug te dringen. De onderzoekers gingen na of deze doelstelling met de bestaande maatregelen zal worden gerealiseerd.
Daarvoor zijn de effecten van het huidige overheidsbeleid te beperkt, concluderen ze. “Hierdoor ligt de totale afname van het aantal sigarettenfilters in het zwerfafval maximaal rond de 15%. Dit is fors minder dan de beoogde reductie van 70% in 2026 – ten opzichte van 2022.”
Aanvullende maatregelen
CE Delft bekeek vijf aanvullende maatregelen die eventueel zouden kunnen bijdragen aan het realiseren van de reductiedoelstelling. Zo zou statiegeld kunnen worden geheven op sigarettenfilters. “Deze optie is theoretisch mogelijk, maar onderzoek laat zien dat de effecten ervan te beperkt zijn”, aldus CE Delft.
Een rookverbod op stranden, een locatiespecifieke aanpak (op bijvoorbeeld festivals) en een informatiecampagne leiden weliswaar tot meer bewustwording onder de Nederlandse bevolking en tot lokale milieueffecten, maar “de verwachting is dat met deze drie maatregelen het reductiedoel niet zal worden behaald”.
Wachten op de EU
En wat werkt dan wel? Een verbod op sigarettenfilters is het meest effectieve middel, schrijven onderzoekers. Het probleem is echter dat het juridisch gezien lastig wordt om deze maatregel op nationaal niveau in te voeren. Dat komt omdat hiervoor grootschalige aanpassingen op Europees niveau nodig zijn.
Het huidige beleid van de Europese Unie rond zwerfpeuken wordt pas in 2026 herzien. “Als er voor Nederland geen aparte wetgeving komt op dit vlak, zal de reductiedoelstelling van 70% naar alle waarschijnlijkheid niet worden gerealiseerd”, laat CE Delft weten.
