Lager niveau, hogere rapportcijfers: De paradox van de exacte vakken

21 maart 2023 Consultancy.nl

Scholieren halen steeds hogere examencijfers voor wiskunde en natuurkunde, maar universiteiten klagen dat het niveau van instromende studenten flink is gedaald. Hoe is dat mogelijk? Wiskundeleraar Loek Zonnenberg en McKinsey-partner Paul Rutten namen 30 jaar aan eindexamens onder de loep en ontdekten dat deze veel makkelijker zijn geworden.

Nederland profileert zich steevast als kenniseconomie – en niet zonder reden. Met een bloeiende startupscene en toonaangevende techbedrijven als ASML en Adyen doet ons land het goed op het wereldwijde toneel.

In het handhaven van deze positie in de internationale voorhoede kampt het bedrijfsleven met een grote uitdaging: een flink tekort aan (technisch) talent. Waar dit doorgaans simpelweg wordt getypeerd als een gebrek aan mensen, speelt er nog een probleem: het niveau van scholieren en studenten lijkt achteruit te gaan.

Toetsen getoetst

Zo nemen de resultaten van Nederlandse leerlingen op internationale tests als PISA sterk af en constateerden de Inspectie van het Onderwijs en Onderwijsraad dat basisscholieren minder goed scoren op taal en rekenen.

De TU Delft zag het instroomniveau dalen en ontmoedigt studenten met een cijfer onder de 7 voor Wiskunde B tegenwoordig om te komen studeren. Binnen de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek worden steeds minder plekken toegewezen aan Nederlandse studenten. En de Universiteit Maastricht toonde aan dat Nederlandse eerstejaars slechter scoren op een instaptoets dan hun internationale studiegenoten.

De paradox

Al met al genoeg aanleiding om aan te nemen dat Nederlandse scholieren en studenten minder goed zijn gaan presteren. Maar het gekke is dat eindexamenresultaten het tegenovergestelde laten zien: de cijfers zijn juist hoger geworden.

Voor wiskundeleraar (en voormalig McKinsey-partner) Loek Zonnenberg en McKinsey-partner Paul Rutten was deze discrepantie reden om op onderzoek uit te gaan. Ze doken in 30 jaar aan vwo-eindexamens.

Significant betere CE resultaten nu dan 30 jaar geleden

Daarbij focusten ze zich specifiek op de vakken wiskunde (A en B) en natuurkunde. Het gemiddelde eindexamencijfer natuurkunde is de afgelopen 30 jaar met 0,4 punten gestegen. Voor wiskunde A gaat het om 0,6 punt en voor wiskunde B zelfs om 1,2 punt.

Makkelijke vragen en minder stof

De twee onderzoekers komen met een duidelijke verklaring voor de paradox: de eindexamens zijn simpelweg eenvoudiger geworden. Ten eerste zijn de vragen makkelijker: “Ze bevatten minder denkstappen en er zijn meer makkelijke en aanzienlijk minder moeilijke vragen”, aldus Zonnenberg en Rutten. “Daarnaast blijkt dat er iets coulanter wordt nagekeken.”

Ten tweede bevatten de examens minder stof: wel 40 tot 50% minder dan 30 jaar geleden. Bij de twee wiskundevakken is bovendien vooral de examenstof met moeilijkere vragen geschrapt.

Een nadere analyse van de examenvragen legde ook het gedaalde niveau van de leerlingen bloot: op (bijna) identieke examenvragen scoren vwo-leerlingen nu minder goed dan 30 jaar geleden.

De gestegen cijfers verklaard

Het onderzoek geeft een tweeledige verklaring voor het gedaalde niveau van de vwo-leerlingen. Om te beginnen gaan steeds meer leerlingen naar het vwo: het aandeel vwo-eindexamenkandidaten is de afgelopen 30 jaar met 30% gestegen. Daarnaast constateren Zonnenberg en Rutten dat de kandidaten minder goed voorbereid beginnen aan de examens.

De lat moet omhoog

De twee onderzoekers stellen op basis van de resultaten van hun onderzoek dat het hoog tijd is om het tij te keren. Daarbij benadrukken ze de gevolgen van het tekort aan goed ontwikkeld talent.

“Dit heeft een remmende werking op groei van de economie en beperkt de mogelijkheden van overheid en bedrijfsleven om op dossiers zoals klimaatverandering de stappen te zetten die we als maatschappij zouden willen”, geven ze aan. “Talentontwikkeling is juist nu van extra groot belang.”

Ze pleiten voor een breed maatschappelijk debat over het niveau en de verwachtingen van het vwo wis- en natuurkundeonderwijs, evenals onderzoek naar de investeringen die benodigd zijn om het niveau op te krikken: “Leraren en schoolleiders staan onder enorme druk, hebben een aanzienlijke administratieve last en missen geregeld de capaciteit en/of vaardigheden om deze uitdaging aan te kunnen.”

Ook willen ze dat de lat voor de vwo-eindtermen weer hoger komt te liggen. “Bijvoorbeeld meer en geavanceerdere stof die op hoger niveau wordt getoetst.”

More on: McKinsey & Company
Netherlands
Company profile
McKinsey & Company is a Global partner of Consultancy.org
Partnership information »
Partnership information

Consultancy.org works with three partnership levels: Local, Regional and Global.

McKinsey & Company is a Global partner of Consultancy.org in Middle East, Africa, Asia, South Africa, Australia, Europe, India, Latin America, Netherlands, United Kingdom, Canada and United States.

Upgrade or more information? Get in touch with our team for details.