McKinsey: Nederland loopt voorop in startups, maar blijft achter in scale-ups
Het Nederlandse startupecosysteem behoort tot de beste van Europa, maar presteert beneden gemiddeld in de opschaalfase, zo blijkt uit een nieuwe studie van McKinsey & Company. Het strategiekantoor pleit voor verdere versterking van het ecosysteem, want daarin ligt een enorm economisch potentieel én de mogelijkheid om een leidende rol te nemen in het aangaan van de grote uitdagingen van de nabije toekomst.
McKinsey constateert dat Nederland de afgelopen decennia is uitgegroeid tot een van Europa’s belangrijkste broedplaatsen voor innovatie en ondernemerschap. Aan de hand van verschillende criteria schaart het onderzoek het Nederlandse startupecosysteem onder de internationale voorhoede.
Daarbij geldt Amsterdam als een van de snelst groeiende startup-hubs en gooien we met name hoge ogen met diverse betalingsverwerkers en fintechs – denk aan succesverhalen als Adyen, Mollie en BUX.
Enkele cijfers: maar liefst 12% van de Nederlanders tussen de 18 en 64 is ondernemer. Per miljoen inwoners werden vorig jaar 564 startups opgericht, goed voor een vijfde plek binnen de EU. Gekeken naar waardecreatie staan we binnen Europa vierde.
Volgende golf van uitdagingen aangaan
Op basis van kwantitatieve modellen voorspelt McKinsey dat tussen 2022 en 2030 opgerichte startups een marktkapitalisatie van een geschatte €250 tot €400 miljard zouden kunnen opleveren. Dat komt neer op 30 tot 45 procent van de marktkapitalisatie van de huidige AEX. Ook zouden 165.000 tot 250.000 nieuwe banen kunnen worden gecreëerd.
“Een robuust ecosysteem van startende ondernemingen dat zijn volledige potentieel realiseert, levert een belangrijke bijdrage aan de nationale economie, is een pijler van een sterke arbeidsmarkt en een belangrijke troef voor het vermogen van het land (en de regio) om te concurreren op de wereldmarkt”, aldus de onderzoekers.
Ze wijzen tevens op de “volgende golf” van uitdagingen waarmee de wereld wordt geconfronteerd, waaronder voedsel- en energieonzekerheid, klimaatverandering en toegang tot gezondheidszorg.
“De meest effectieve oplossingen voor deze mondiale uitdagingen hebben tijd nodig om te rijpen, maar de bedrijven achter deze oplossingen zullen waarschijnlijk in de komende jaren worden opgericht, als ze dat nu al niet zijn.”
In de vorige technologische revolutie heeft hebben Europa en Nederland al de boot gemist, zo stelt McKinsey: het continent staat op achterstand “wat betreft waarde en groei in ICT en andere ontwrichtende innovaties”. Zo komt van de grote techreuzen die de hedendaagse economie beheersen zo ongeveer alleen Spotify uit Europa.
Investeren in de opschaalfase
Kortom: genoeg reden om volop te blijven investeren in het Nederlandse startupecosysteem. Daarbij moet volgens McKinsey met name worden ingezet op de fase ná de opstartfase: de opschaal- oftewel scale-upfase.
Lees verder: McKinsey: ‘Meer diversiteit biedt grote kansen voor Nederlandse startupecosysteem’.
Hier blijft Nederland momenteel namelijk achter op andere landen: “Nederlandse startups zijn minder succesvol in schaalvergroting dan hun collega’s en presteren onder het EU-gemiddelde wat betreft schaalvergroting tot langdurige, stabiele bedrijven.”
Het grootste deel van de extra waarde die tot 2030 kan worden gecreëerd zou voortkomen uit het verbeteren van het proces van schaalvergroting. “Momenteel verliest Nederland €100 tot €250 miljard aan waarde door lagere conversiepercentages in de hele ondernemerschapstrechter”, aldus de onderzoekers.
Voorbij de landsgrenzen denken
Om hier verandering in te brengen adviseert McKinsey ten eerste om een focus te leggen op sectoren waar brede vraag naar is en die sterk bij Nederland passen, zoals gezondheid en fintech. Ten tweede moeten startups zich vanaf de oprichting meer richten op de wereldmarkt – momenteel houden de ambities te vaak op bij de landsgrenzen.
Meer nog dan veel andere landen kampt Nederland met een tekort aan techtalent. In de beginfase ontbreekt het vaak aan het kapitaal om hoge lonen te kunnen bieden. Om toch talent aan te trekken, zouden Nederlandse startups werknemers een aandelenpakket kunnen bieden, iets dat momenteel nog relatief weinig gebeurt.
Andere adviezen zijn om ondernemers voldoende begeleiding en financiering te bieden (vooral in late stadia), te zorgen voor extra investeringen van uiteenlopende investeerders en een ondersteunende startersomgeving te faciliteren, bijvoorbeeld via gunstige belastingregels.
Door de lancering van innovatieve startups verder te vergemakkelijken en de bovengenoemde voorwaarden te scheppen die startups in staat stellen te groeien, “kan Nederland zich wereldwijd opnieuw positioneren op het gebied van ondernemerschap en nog meer bijdragen aan de Nederlandse samenleving”, besluiten de onderzoekers.
De constateringen van McKinsey over het Nederlandse startupecosysteem weerspiegelen deels die van een eerder rapport van het strategiekantoor, waarin naar voren kwam dat Europa zijn kennisvoorsprong op het gebied van quantumcomputers onvoldoende weet te vertalen naar commercieel succes.
