Mooie cijfers van ziekenhuizen maskeren financiële zorgen
De financiële positie van de Nederlandse ziekenhuissector is in het afgelopen jaar – zonder de hulp van de Rijksoverheid mee te rekenen – verder achteruit gegaan. Sterker nog: zonder de coronasteunmaatregelen was een aantal ziekenhuizen zelfs failliet gegaan, blijkt uit onderzoek van BDO.
Het rapport toont aan dat de financiële cijfers van ziekenhuizen langs twee verschillende maatstaven bekeken moeten worden. Op het eerste oog zijn de naar buiten gebrachte cijfers positiever dan het jaar ervoor. Zo behaalde de sector een resultaat van €359 miljoen op een totale omzet van €20,6 miljard, meer dan de €285 miljoen in het jaar daarvoor.
Ook het rendement (de relatieve resultaatmarge) van de branche is gestegen – van 1,4% tot 1,7% – en de solvabiliteit (de ‘buffer’ beschikbaar om eventuele verliezen op te vangen) is met bijna 2 procentpunten gestegen naar 32%.
“Deze mooie cijfers maskeren echter zorgwekkende trends”, zegt Vincent Eversdijk, die leidinggeeft aan de zorggroep van BDO.
“De verbetering blijkt vooral veroorzaakt te zijn door een aantal grote ziekenhuizen die in 2020 te maken hadden met incidentele lasten. Laten we deze buiten beschouwing, dan zien we een (aanzienlijke) verslechtering van de (werkelijke) resultaten. Dan is er bijvoorbeeld sprake van een negatieve operationele performance.”
Wat vooral opvalt in de operationele kosten is de sterke groei in de personeelskosten. De totale kostenpost voor inhuur steeg met 7,7% verder door naar €544 miljoen (2020: €505 miljoen). De reden hiervoor gonst al maanden door de sector: personeelsschaarste, corona-uitvallers en het hoge verzuim drijven de kosten op.
“Vooral kleinere ziekenhuizen hebben moeite met personeelsschaarste. Bij deze groep ziekenhuizen steeg de kostenpost voor externe inhuur met 15%”, aldus Eversdijk. “Blijkbaar zijn deze ziekenhuizen minder goed in staat eigen personeel vast te houden.”
‘Het worden spannende jaren’
Voor het onderzoek werden 64 ziekenhuizen onderworpen aan een financiële stresstest – vergelijkbaar met de tests die de centrale bank uitvoert om de levensvatbaarheid van banken te toetsen. “Uit deze test komt naar voren dat circa 17% van de ziekenhuizen een onvoldoende scoort. Deze ziekenhuizen waren in normale omstandigheden in grote problemen geraakt, een aantal zelfs zeker failliet.”
Toch is dit niet gebeurd. “Dit kan niet los worden gezien van de Covid-19-continuïteitsbijdragen van de overheid”, zegt Eversdijk.
Omdat financiële coronasteun langzaamaan wordt afgebouwd en de financiële onzekerheden dit jaar zijn toegenomen, tegen een achtergrond van grotere (maatschappelijke) uitdagingen, worden 2022 en 2023 volgens BDO “spannende jaren”.
Lees ook: Corona verscherpt financiële tweedeling in de zorg.
“Er is sprake van een opeenstapeling aan uitdagingen, zoals hogere inflatie (waar nu nog geen compensatie voor ontvangen wordt), een hoog ziekteverzuim, blijvende druk op de zorg, een groeiende personeelsschaarste en een onderhoudsagenda die steeds nijpender wordt.”
Met als gevolg dat het merendeel van de ziekenhuisbestuurders tegenover BDO aangeeft dat ze verwachten dat de winstmarges voor een belangrijk deel zullen verdampen. Een deel is nog somberder en verwacht mogelijk in de rode cijfers te komen.
“De rendementen van ziekenhuizen zijn flinterdun”, zegt Eversdijk. “Er hoeft niet veel te gebeuren of een ziekenhuis duikt in de rode cijfers. Duidelijk is dat er financieel spannende jaren aan zitten te komen.”
