Corona verscherpt financiële tweedeling in de zorg
De coronacrisis heeft geleid tot een verslechtering van de financiële positie van kleinere ziekenhuizen, zo blijkt uit de jaarlijkse ziekenhuizen-benchmark van BDO. Bij grotere ziekenhuizen bleef de financiële gezondheid gelijk, zodat de kloof tussen klein en groot is verscherpt. Zorgelijk is verder dat de zo urgente transformatie van de sector stagneert.
Gemiddeld scoren de Nederlandse ziekenhuizen in deze editie van de benchmark een ronde 7 voor hun financiële gezondheid – “iets lager dan in 2019, maar nog altijd een voldoende”, aldus BDO. Ook het rendement was met 1,5% vergelijkbaar met 2019 en de gemiddelde vermogenspositie verbeterde wederom.
“Toch is er reden tot grote zorgen”, benadrukken de onderzoekers van het accountants- en adviesbureau echter. Want achter deze gemiddelden gaan grote verschillen schuil. Waar grote ziekenhuizen hun rendement zagen toenemen, behaalden kleinere en middelgrote ziekenhuizen een lager rendement dan in 2019.
Daarmee daalden hun rapportcijfers van een 6,8 naar een 6,3 (kleine ziekenhuizen) en van een 7,0 naar een 6,3 (middelgrote ziekenhuizen). De grote ziekenhuizen halen net als vorig jaar een 7,6. Oftewel: de verschillen tussen enerzijds de kleinere en middelgrote en anderzijds de grotere ziekenhuizen zijn verdubbeld.
BDO concludeert dat de coronapandemie kleinere en middelgrote ziekenhuizen financieel gezien harder heeft geraakt. “Ook de vooruitzichten voor boekjaar 2021 zijn wat dit betreft niet goed: diverse kleinere en middelgrote ziekenhuizen geven aan dat zij niet financieel rondkomen met de huidige continuïteitsbijdragen. Ook over de personele krapte is sprake van alarmerende signalen.”
Deze continuïteitsbijdragen hebben er wel aan bijgedragen dat de financiële positie van ziekenhuizen ondanks Covid-19 relatief stabiel is gebleven. Ook gingen er in 2020 geen ziekenhuizen failliet.
Structureel zorginfarct dreigt
Richting de toekomst – waarin het een steeds grotere uitdaging wordt om zorg betaalbaar en toegankelijk te houden – neemt de uitdaging voor ziekenhuizen echter alleen maar toe: de ingrijpende transformatie die noodzakelijk is “vereist juist nu een stevige investering in een systeeminterventie”, aldus BDO.
Het bureau constateert echter dat al vanaf 2011 de investeringen in relatie tot de opbrengsten van de ziekenhuizen fors afnemen: in 2011 ging het nog om 14%, vorig jaar was dat nog maar 5%.
BDO waarschuwt voor “een structureel zorginfarct” op de korte termijn. Terwijl vrijwel alle stakeholders en relevante partijen “doordrongen zijn van de noodzaak van een transformatie”, zijn het tempo en de schaalbaarheid simpelweg “te beperkt” om het zorginfarct af te wenden.
Verder lezen: De zorg moet op de schop, ook al vallen kleine ziekenhuizen dan om.
Systeeminterventie
Standaardoplossingen als meer geld en meer mensen bieden volgens de onderzoekers geen houdbare oplossing voor een duurzame toekomst van het zorgstelsel. Ze bieden enkele adviezen voor wat er dan wel kan worden gedaan om de benodigde omslag te realiseren.
Zo moet worden ingezet op “een systeeminterventie” waarin de zorgverzekeraars “aanzienlijke middelen beschikbaar stellen voor een transformatieperiode van drie tot vijf jaar om daarna de groei van de structurele budgetten voor medisch specialistische zorg te beperken”. Deze periode moet de ruimte bieden voor de omslag van het behandelen van (chronische) ziekten die grotendeels te voorkomen zijn naar betalen voor preventie en gezondheid.
Ook adviseert BDO ziekenhuizen om “hun profiel en productmix” aan te passen, zodat deze beter aansluit op de behoeften in de gehele zorgketen. Door zich op deze manier te specialiseren zullen de kleinere en grotere ziekenhuizen ook steeds minder goed met elkaar te vergelijken zijn, waardoor ze niet direct concurreren en zo ook de financiële tweedeling kan worden overbrugd.
