De regels en de ruimte: de complexe wereld van publiek aanbesteden

Sinds eind vorig jaar geeft Niels Hoppenbrouwers leiding aan het juridisch adviesteam van AevesBenefit. Het team helpt opdrachtgevers navigeren binnen de complexe aanbestedingsregels die gelden in het publieke domein. We blikken met Niels terug op de snelle ontwikkeling die hij en het team de afgelopen jaren hebben doorgemaakt, en vooruit naar de ambities voor de komende jaren.

“Inkoop in de publieke sector is inkoop volgens regels en die regels moet je goed kennen”, begint Niels. Daarmee vat hij meteen in één korte zin samen met welke uitdagingen zijn team publieke organisaties helpt. Uiteraard schuilt achter die ene zin een complex woud aan wetten en regels. 

“De aanbestedende diensten moeten inkopen volgens de Aanbestedingswet 2012, die voortvloeit uit het Europese aanbestedingsrecht”, licht hij toe. “Wat het extra complex maakt is dat er sprake is van kaderwetgeving en dat de wet dus op onderdelen voor meerdere uitleg vatbaar is. Om die reden kun je proberen de beschikbare ruimte te benutten op een wijze waarmee de klant maximaal is geholpen, en toch binnen de toegestane grenzen blijft”. 

Dat leidt er echter ook toe dat verschillende partijen verschillend interpreteren, wat er weer voor zorgt dat er over het aanbestedingsrecht relatief veel wordt geprocedeerd.

“En dus is er heel veel jurisprudentie beschikbaar. Via al die uitspreken wordt het juridische kader steeds meer ingericht en wordt steeds duidelijker waar we met z’n allen aan toe zijn. Alleen al het bestuderen en analyseren van de stroom aan jurisprudentie is een omvangrijke klus voor het team.”

“Het is een erg dynamisch rechtsgebied”, vervolgt Niels enthousiast. “Je hebt enerzijds de Aanbestedingswet, met daaraan gerelateerd de politieke keuzes die gemaakt worden ter verbetering van de publieke inkooppraktijk en anderzijds de continue stroom jurisprudentie die voorbijkomt, waarin regels worden uitgelegd door de rechter die wij vervolgens op praktische wijze toepasbaar maken voor onze klanten.” 

Zaadje geplant

Dit is het complexe, dynamische speelveld waar inkoop en recht elkaar ontmoeten. Het is ook het snijvlak waarop Niels zich al ruim 15 jaar begeeft. “Na mijn studie Internationaal en Europees Recht heb ik bij verschillende organisaties gewerkt als bedrijfsjurist. Ik was actief binnen verschillende rechtsgebieden, maar wel altijd gerelateerd aan aanbestedingsrecht.” 

Omdat hij merkte dat de (interne) adviesrol hem goed beviel, begon de consultancybranche te trekken. “Ik zag een vacature bij Benefit en ben in gesprek gekomen met Frank van der Heijden, nu een van onze directeuren. In dat gesprek zijn we gaan kijken of we iets voor elkaar konden betekenen.” 

Destijds was Benefit nog enkel gericht op inkoopadvies, maar de twee zagen in dat de koppeling met het juridische domein veel potentie had. “Zo was dat zaadje meteen in ons eerste gesprek geplant: ‘Hoe mooi zou het zijn als we binnen de inkoop een juridische adviesfunctie kunnen invoeren?’ Voor die ambitie ben ik gevallen en zo ben ik eind 2014 begonnen bij Benefit.” 

Aanbestedingsrecht op de kaart

In zijn eerste periode deed hij verscheidene detacheringsklussen. Daarnaast hield hij zich voortdurend bezig met interne projecten. “Denk aan kwaliteitsverbetering, sturen op processen en het ontwikkelen van bepaalde formats en tools om het werk voor collega’s gemakkelijker te maken.” 

Dit nam een extra vlucht toen Benefit in 2016 werd overgenomen door Aeves, waarna de twee branchegenoten samen verdergingen als AevesBenefit. “Zo’n overname zorgt natuurlijk altijd voor enige weerstand – enkele collega’s zijn toen ook vertrokken – maar voor mij bood het juist nieuwe kansen. Bij Aeves werkten enkele adviseurs met zware juridische profielen – oud-advocaten – en die zagen ook in wat een verdere professionalisering op juridisch gebied voor onze organisatie kon betekenen.” 

Er werd meer tijd en budget vrijgemaakt om de expertise in aanbestedingsrecht binnen AevesBenefit beter op de kaart te zetten als volwassen adviesproduct. “Zo zijn we verder doorgegroeid en ben ik gaandeweg de expertgroep juridisch advies gaan aansturen. Dat was een interne expertisegroep die als doel had om de gereedschapskist voor collega’s goed te vullen met onder meer templates en uitlegdocumenten.” 

Inkoop tot in de haarvaten

Eind vorig jaar werd de volgende grote stap gezet: sinds oktober geeft Niels als Managing Consultant leiding aan het juristenteam van AevesBenefit. “We hebben nu een zelfstandige juridische adviespropositie binnen het grotere consultancyteam.” 

“Naast interne projecten ben ik veel bezig met het maken van beleid. Ik richt me op de voortdurende professionalisering van onze propositie en zorg dat collega-juristen interessante klussen krijgen, die aansluiten bij hun doelstellingen. Daarbij gaat het overigens nooit om puur juridische opdrachten – er is altijd de koppeling met inkoopadvies. De juridische adviesfunctie is echt ondersteunend, we blijven tot in onze haarvaten een inkoopadviesbureau.” 

Naast zijn managementrol werkt Niels zelf ook nog veel aan klantopdrachten. “Heel eerlijk gezegd gaat het zo goed dat ik aan veel van de interne plannen nog niet ben toegekomen – het is gewoon te druk. Collega’s binnen het team die onlangs zijn gestart hebben adequate begeleiding nodig en mijn rol als onderwijzer binnen ons omvangrijke trainee- en topprogramma slokt aardig wat tijd op, hoe leuk het ook is om daar een bijdrage aan te mogen leveren.”

“Dit alles vraagt nu om een extra tijdsinvestering maar op termijn moet het mij de ruimte geven om me meer te focussen op de doelen die we onszelf hebben gesteld.”

Werk aan de winkel

Want ambities heeft het juristenteam genoeg. “We willen het aantal mensen dat nu als aanbestedingsjurist werkzaam is verdubbelen. Daarbij kijken we ook naar de mogelijke samenwerking met zusterbedrijf Het NIC. Ook daar is een team van zeer capabele aanbestedingsjuristen werkzaam. Daarnaast werven we extern, onder meer door talentvolle trainees zelf op te leiden.” 

Die extra mensen kan het team de komende jaren waarschijnlijk goed gebruiken. Niels ziet verschillende ontwikkelingen in de markt die flink wat werk kunnen opleveren voor aanbestedingsjuristen. 

“Het sociaal domein staat met stip op één”, geeft hij aan. “Dit is al sinds de decentralisatie van 2015 een belangrijk thema. Maar onlangs is besloten dat er veel meer geld naar de gemeenten moet om deze nieuwe taak naar behoren uit te kunnen voeren. Dat betekent dat ze opnieuw moeten bekijken hoe ze die inkoopprocedures goed doorlopen met het extra budget. Daar kunnen wij bij helpen en binnen het team hebben we de beschikking over enkele zeer kundige juristen op dit gebied.” 

Ook de toenemende focus op duurzaamheid blijft de komende jaren aandacht vragen. Daarnaast dient zich ten derde een andere ontwikkeling aan die voor het nodige werk kan gaan zorgen: sinds de herziening van de Woningwet worden woningcorporaties gekwalificeerd als aanbestedende dienst, waarmee ze volgens de Europese Commissie zouden moeten inkopen volgens de aanbestedingswet.

“Vanuit Nederland wordt echter al jaren op de rem getrapt, waardoor we op ramkoers liggen met de Europese Commissie. Nu ligt er een ingebrekestelling die Nederland twee maanden de tijd geeft om te handelen. Als die wordt erkend zal er heel wat werk moeten worden verricht om die woningcorporaties ‘aanbestedingsproof’ te maken. Wij hebben al veel ervaring bij woningcorporaties en staan voor ze klaar om ze te helpen bij deze omvangrijke transitie.” 

Divers en dynamisch

Voorlopig zal Hoppenbrouwers zich dus waarschijnlijk niet hoeven te vervelen bij AevesBenefit. “Ik ben hier nu al een kleine zeven jaar en ik ben nog lang niet uitgeleerd.” 

“Ik ben dankbaar voor de mooie kansen die ik heb gekregen. Ik voel iedere dag het vertrouwen en krijg de ruimte om mijn eigen keuzes te maken, uiteraard in samenspraak met de collega’s. Daarnaast ben ik trots op het werk dat we doen. Als ik zie wat wij samen allemaal kunnen en waar we nu al staan, dan maakt me dat trots en geeft me dat heel veel energie om samen met het team verder door te groeien.”

En dat vertaalt zich ook weer in uitdagende klussen, benadrukt hij tot slot. “We zijn super ambitieus en er wordt hard gewerkt, maar we werken ook hard om het leuk te hebben. We hebben een top salesteam dat interessante projecten voor ons binnenhaalt. Naar mijn mening kun je op inkoopgebied bij geen andere werkgever in Nederland zoveel diverse en dynamische opdrachten doen als bij ons. Daar ben ik van overtuigd.”