Gemeenten tevreden over coronacompensatie van Rijk
Gemeenten zijn over het algemeen tevreden over de coronacompensatie die ze vanuit het Rijk hebben ontvangen voor 2020. De financiële impact van de crisis valt vooralsnog mee, maar gemeenten houden nog wel een slag om de arm voor de toekomst: extra druk op het sociaal domein en leegstand in stadscentra kunnen de komende tijd nog zorgen voor extra kosten.
Dit zijn de belangrijkste conclusies van een onderzoek van Andersson Elffers Felix (AEF) in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Vanuit AEF namen Peter van Zoest, Jelte Schievels, Laurens Triesscheijn en Michiel Ehrismann ruim 100 gemeenten onder de loep.
In sommige gevallen meldden deze een (klein) tekort op een specifiek effect, maar vaak wordt dat gecompenseerd door een overschot op andere effecten. In de uitzonderingsgevallen waarin gemeenten wel aangaven te weinig compensatie te hebben ontvangen, ging het volgens de onderzoekers vaak om een afrekening die nog moet plaatsvinden. Denk aan misgelopen inkomsten uit bijvoorbeeld precario- en toeristenbelasting en parkeren.
Met een kleine slag om de arm – aangezien de jaarcijfers nog niet definitief zijn geven de uitkomsten van het onderzoek een voorlopig beeld – melden de onderzoekers dat de financiële klappen die de gemeenten vangen minder groot lijken dan vooraf gevreesd.
Zo valt de schade aan de werkgelegenheid nog altijd mee, en naar verwachting blijft dat zo in het tweede kwartaal van dit jaar. Daardoor vallen ook de extra kosten rond het sociaal domein, welzijn en inkomensregelingen en participatie vooralsnog mee. Ook blijven de parkeer- en toeristenbelastinginkomsten nog redelijk op peil.
Op andere vlakken zien de onderzoekers wel hogere kosten, zoals in de handhaving en afvalverwerking en de gemeentelijke bijdrage aan Sociale Werkvoorziening-bedrijven, waar de omzet uit productie en detachering flink terugloopt.
Al met al schat AEF in dat de directe gevolgen van de coronacrisis gemeenten de eerste helft van dit jaar zo’n €800 miljoen à €1,1 miljard zullen kosten. Het gaat hierbij om een optelsom van extra uitgaven en misgelopen inkomsten.
Dreigende wolk
Dat de financiële impact van corona op gemeenten tot op heden meevalt wil echter niet zeggen dat alle geldzorgen nu verleden tijd zijn. Net zoals in het bedrijfsleven, hangt ook bij de gemeenten het onvermijdelijke aflopen van de steunmaatregelen voor ondernemers als een dreigende wolk boven de nabije toekomst.
Niemand weet precies wat er dan zal gebeuren, maar de verwachting is dat meer bedrijven zullen omvallen, met alle gevolgen van dien voor de werkloosheid en de druk op het sociaal domein en inkomensregelingen van de gemeenten.
Daarnaast zullen ook andere economische gevolgen nog wel even blijven nazingen, zo voorspellen de onderzoekers. Daarbij wijzen ze bijvoorbeeld op de toegenomen leegstand in de stadscentra.
Tot slot stippen ze ook een langetermijneffect voor de interne bedrijfsvoering van gemeentelijke organisaties aan. Iedereen rekent erop dat het thuiswerken ook na corona grotendeels zal blijven. Ook hieraan zal de komende tijd een prijskaartje hangen voor de gemeenten.