1,6 miljoen banen verdwijnen: Mega herscholingsoperatie vereist
Circa 1,6 miljoen banen zullen de komende jaren verdwijnen. Het goede nieuws is echter dat ruim 80% van de mensen die deze banen uitvoert herschoold kan worden. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een nieuwe studie van PwC over de toekomst van de Nederlandse arbeidsmarkt.
Dat banen verdwijnen door digitalisering en automatisering is een bekend gegeven. De coronacrisis heeft deze ontwikkeling bovendien versneld. Organisaties werden door de Covid-19-pandemie gedwongen extra te investeren in hun online verkoopkanalen en thuiswerktechnologie.
Zombiebanen
In zijn onderzoeksrapport laat PwC weten dat in ons land tot 2025 ieder jaar 400.000 banen zullen verdwijnen. Momenteel is dat banenverlies nog niet zichtbaar, wat komt doordat tal van bedrijven aan het overheidsinfuus liggen en hierdoor geen grote ontslagrondes hoeven door te voeren.
De onderzoekers spreken in hun rapport over zogenaamde ‘zombiebanen’, “banen die op dit moment door middel van steunprogramma’s in leven worden gehouden, maar in hun huidige vorm in de toekomst overbodig worden”, vertelt Jan Willem Velthuijsen, Hoofdeconoom bij het Big Four-kantoor.
Momenteel voeren FNV en VNO-NCW druk uit op de overheid om de steunmaatregelen te verlengen. Hiermee willen de vakbond en de werkgeversorganisatie met name banen redden in de sectoren die hard zijn getroffen door de crisis, zoals vervoer, toerisme, vrijetijdsbesteding en detailhandel.
Volgens PwC gaat het verlengen van de steunmaatregelen het voorspelde jaarlijkse banenverlies echter niet tegen. “Een aantal van deze banen zal in de toekomst waarschijnlijk minder relevant zijn en alsnog verdwijnen”, zegt Velthuijsen, die spreekt van een dubbele ontwrichting van de arbeidsmarkt – veroorzaakt door het samenspel van technologisering en de coronacrisis.
Engelbanen
Dat betekent niet dat alles kommer en kwel is. Naast zombiebanen bestaan er volgens de onderzoekers ook zogenaamde ‘engelbanen’. “Dat zijn banen waar nu al, maar juist ook op langere termijn veel vraag naar is, terwijl het aanbod daarop nog achterblijft”, vertelt Bastiaan Starink, werkzaam als adviseur bij PwC.
“Ons onderzoek laat zien dat 82% van de vaardigheden die nodig zijn voor banen die onder druk staan, ook bruikbaar zijn in andere beroepen”, vervolgt Starink. “Veel van de beschikbare vaardigheden van verouderde banen zijn dus nog steeds zeer waardevol op de arbeidsmarkt.”
Zo staat de baan van callcentermedewerker onder druk, maar veel vaardigheden die hiervoor nodig zijn, zijn volgens PwC ook vereist binnen een “stabiele administratieve functie”. En wat te denken van fitnessinstructeurs? Die banen staan door de coronacrisis, die mensen heeft geënthousiasmeerd voor buitensporten, ook onder druk. Een kleine omscholing kan deze mensen gemakkelijk aan het werk te houden.
Regionale verschillen
Toch is om- en bijscholen slechts een deel van de oplossing. Er bestaan namelijk grote regionale verschillen. Zo is het mogelijk dat in de ene regio een bepaalde baan onder druk komt te staan, terwijl in een andere regio wel vraag is naar deze werkzaamheden.
“In ons onderzoek zien we dat de baan van receptionist in de toekomst onder druk komt te staan, maar niet even sterk in alle regio’s. De oplossing ligt dan niet alleen in omscholing en bijscholing, maar eveneens in het kijken naar andere regio’s en sectoren waarbinnen wel vraag is naar een bepaalde baan”, besluit Starink.
