Birch werkte mee aan compensatiepakket voor Zeeland
Begin dit jaar was dan eindelijk de kogel door de kerk: na een jarenlang voortslepend hoofdpijndossier ging er definitief een streep door de verhuizing van de marinierskazerne naar Zeeland. Het besluit kwam hard aan in de provincie, waarna het kabinet met een compensatiepakket kwam ter waarde van €650 miljoen. Dit pakket bevat onder meer een kenniscentrum voor water, voedsel en energie. Daarmee werd gehoor gegeven aan een advies van Birch, dat was gevraagd mee te denken over het pakket.
Het leek zo’n mooi besluit: na zo’n 350 jaar zou het Korps Mariniers terugkeren naar Vlissingen – de plaats waar het allemaal begon in 1665, toen een zekere Michiel de Ruyter vanuit de Zeeuwse havenstad de wereldzeeën regeerde.
Anno 2012 was de bestaande marinierskazerne in Doorn, op de Utrechtse Heuvelrug, hoognodig aan vervanging toe en in krimpregio Zeeland kon men deze economische impuls wel gebruiken. Dus leek het al met al een simpele optelsom voor minister Hillen.
In de jaren daarop groeide het verzet echter. Veel mariniers zagen het helemaal niet zitten om te verhuizen van het centraal gelegen Doorn naar uithoek Vlissingen. Bovendien zou er niet goed zijn nagedacht over de nieuwe vestigingsplaats. De schietbanen zouden niet voldoen, er zou amper met helikopters mogen worden geoefend, marineschepen zouden alleen kunnen aanmeren als er geen koopvaardijschepen liggen, en zo ging de lijst nog even door.
Vreemdgaan
Het eindresultaat is inmiddels duidelijk: de kazerne ging aan Zeelands neus voorbij, en komt nu in Apeldoorn. De manier waarop dat ging maakte het des te pijnlijker: al lange tijd was binnen het ministerie van Defensie duidelijk dat de verhuizing naar Zeeland zou worden afgeblazen, maar dat werd nooit hardop uitgesproken.
Toen dat op 14 februari van dit jaar eindelijk wel gebeurde waren de reacties dan ook niet van de lucht: “Op Valentijnsdag krijg je definitief de bevestiging dat je partner al langere tijd vreemdgaat”, reageerde Kees Bierens, fractievoorzitter van VVD Zeeland. “Achter onze ruggen om is naar alternatieve locaties gezocht. Het geschade vertrouwen is groot”, voegde commissaris van de Koning Han Polman daaraan toe.
Sociaaleconomisch vliegwiel
Den Haag begreep al gauw dat er veel goed te maken was, en gaf opdracht tot het samenstellen van een compensatiepakket. Bernard Wientjes werd aangesteld als speciaal adviseur en werkte vanaf maart met bestuurders van de provincie Zeeland, gemeente Vlissingen, waterschap Scheldestromen en het Rijk aan dit pakket.
Birch, een adviesbureau voor bestuurlijke, economische en maatschappelijke vraagstukken, werd door Wientjes gevraagd mee te denken over de versterking van kennisontwikkeling en onderwijs in Zeeland. Het bureau kwam met het advies voor de oprichting van een kenniscentrum voor water, voedsel en energie, dat kan dienen als “sociaaleconomisch vliegwiel”.
Volgens Birch maakt Zeelands geografische ligging de provincie “zeer geschikt als onderzoeks- en testomgeving voor vragen over water, voedsel en energie. Daarnaast is er veel ruimte om extra research en development (R&D) naar de provincie te halen.” Daarbij merkt Birch op dat momenteel slechts een fractie van het Nederlandse private (0,7%) en publieke (0,1%) R&D in Zeeland plaatsvindt.
“De komst van de publieke R&D is noodzakelijk om ook meer van de private variant aan te trekken”, luidt het advies. Zo zouden bestaande bedrijven productiever worden én nieuwe bedrijven worden aangetrokken door meer kennis, innovaties en startups. Ook moet de komst van meer onderzoeks- en onderwijsstaf het onderwijsaanbod vergroten zodat meer jongeren in Zeeland een passende opleiding vinden en de beroepsbevolking groeit. Tot slot wordt de regio volgens Birch weerbaarder, omdat het vestigingsklimaat verbetert en de economische structuur diverser wordt.
Wind in de Zeilen
Wientjes en de rest van zijn team waren duidelijk te spreken over het advies van Birch, want deze zomer werd bekend dat het kenniscentrum deel uitmaakt van het compensatiepakket, dat werd gepresenteerd in het achtpuntenplan ‘Wind in de Zeilen.’
“De analyse van Birch is degelijk en bevat tegelijkertijd prikkelende analyses.”
“De analyse van Birch is degelijk en bevat tegelijkertijd prikkelende analyses”, aldus Wientjes. “Bijvoorbeeld het inzicht over de verhoudingen van publieke en private R&D bood behulpzaam inzicht op weg naar een plan. In korte tijd is een uitvoerige analyse gedaan en is een bruikbaar en helder advies neergelegd dat door mij en de regio direct benut kon worden.”
Ook vanuit Birch wordt vol tevredenheid teruggeblikt op de klus: “Deze opdracht was bijzonder voor ons, door de hoge tijdsdruk én de coronacrisis. Binnen vier weken moesten we ons rapport opleveren, terwijl we volledig digitaal werkten. De crisis gaf daarnaast extra urgentie aan het advies, want ook Zeeland heeft economisch te lijden onder corona. De juiste investeringen in kennis en onderwijs dragen bij aan sneller economisch herstel en maken de Zeeuwse economie weerbaarder.”
Law Delta
Naast het kenniscentrum bevat het compensatiepakket nog verschillende andere afspraken. Ten eerste krijgt Zeeland – op de locatie die bestemd was voor de marinierskazerne – een zogeheten ‘Law Delta’, bestaande uit een Extra Beveiligde Inrichting (EBI), een extra beveiligde zittingslocatie voor de rechtbank, een beveiligde overnachtingsplek voor rechters en advocaten en strategisch kenniscentrum tegen ondermijnende criminaliteit.
Ook komt er een vaste intercity tussen Vlissingen en de Randstad, en geld voor een goederenspoorverbinding tussen Terneuzen en Gent. Daarnaast wordt de mogelijkheid onderzocht om een waterstoffabriek in Zeeland neer te zetten, om North Sea Port klimaatneutraal te maken en om een 380kV-verbinding naar Zeeuws-Vlaanderen te trekken. Verder krijgt Zeeland een huisartsenopleiding, Vlissingen een regionaal gezondheidscentrum en komt er meer geld voor de Zeeuwse zorginfrastructuur. Tot slot zullen langdurig werkzoekenden in Zeeland worden omgeschoold.
Het is de bedoeling dat het kenniscentrum voor water, voedsel en energie volgend jaar wordt opgericht.
