Mensen met autisme geknipt voor criminele opsporing

De inzet van autistische camerabeeldspecialisten draagt bij aan de kwaliteit en efficiency van opsporingsonderzoeken. Dat is de conclusie van een evaluatie van RadarAdvies. In 2017 startte de Haagse politie met de pilot ‘Camerabeeldspecialisten’, waarbij binnen opsporingsonderzoeken mensen met autisme worden ingezet om grote hoeveelheden camerabeelden systematisch te bekijken. De pilot is volgens de onderzoekers niet alleen een succes op het gebied van opsporing, maar ook op het gebied van arbeidsmarktintegratie: de beeldspecialisten worden ingezet op hun talent en de werkomgeving wordt aangepast aan hun behoeften. 

Ruim 1% van de Nederlandse bevolking – een groep van zo’n 190.000 mensen – is gediagnosticeerd met autisme. Volgens cijfers van het CBS zijn de verdiensten uit arbeid voor 93% van de totale beroepsbevolking de voornaamste inkomstenbron. Bij mensen met autisme is dit slechts 25%. Minder dan 30% van de Nederlanders met autisme werkt in een ‘gewone’ betaalde baan en slechts de helft daarvan werkt met plezier. 

Wie dergelijke cijfers ziet is al snel geneigd autisme te zien als handicap. De moeite die mensen met autisme hebben om (met plezier) ergens te werken heeft echter alles te maken met het feit dat ze afwijken van wat is verworden tot ‘de norm’. Algemeen gesproken kan autisme worden beschouwd als een andere manier van informatieverwerking in de hersenen, die zich uit in afwijkingen van die norm op gebieden als (non-)verbale communicatie, sociale interactie en gedragspatronen. 

In sommige gevallen – de manier waarop autisme zich uit loopt sterk uiteen, wat ook wordt uitgedrukt in de verzamelnaam ‘Autisme Spectrum Stoornis’ – betekent dit dat omgevingsprikkels die voor de meeste werkenden geen probleem zijn als zeer storend worden ervaren. Ook kunnen mensen met autisme soms moeilijk omgaan met de complexe sociale omgangsvormen die voor velen van ons zo vanzelfsprekend zijn. Zo interpreteren ze taal vaak letterlijk en hebben ze veelal moeite emoties te herkennen in iemands gezichtsuitdrukking, waardoor de sociaal wenselijke empathie nog weleens achterwege blijft. 

Autisme als talent

Waar de nadruk vaak ligt op dergelijke afwijkingen van de norm, die het lastig maken om een doorsnee baan te vervullen, zorgt de andere manier waarop mensen met autisme informatie verwerken echter ook dat velen van hen op bepaalde gebieden juist uitzonderlijk getalenteerd zijn. Zo hebben ze vaak een scherp oog voor details, een langdurige focus en zijn ze perfectionistisch. 

Dit maakt ze bijvoorbeeld zeer geschikt voor het controleren van grote hoeveelheden data: “Waar een andere medewerker misschien eerder zou stoppen omdat ‘alles goed lijkt te zijn’, zetten medewerkers met autisme door. Zij houden het lang vol en gaan secuur te werk. De instructie om echt alles te controleren, interpreteren zij letterlijk”, zo stelt AutiTalent, een bureau dat zich inzet om autistische mensen aan een baan te helpen waarin ze worden ingezet op hun kracht. 

Het bureau is samen met de recherche van Eenheid Den Haag verantwoordelijk voor de pilot ‘Camerabeeldspecialisten’, waarin dit talent voor nauwkeurige datacontrole centraal staat. Sinds maart 2017 bekijkt een team bestaande uit mensen met autisme systematisch grote hoeveelheden camerabeelden, die beschikbaar zijn gekomen binnen opsporingsonderzoeken. Dat doen ze in een autismevriendelijke werkplek – vrij van het lawaai van een kantoortuin – en met passende, duidelijke aansturing.

Bekroonde camerabeeldspecialisten

De pilot werd in 2018 al bekroond met de Cedris Waarderingsprijs – een prijs voor initiatieven die een bijdrage leveren aan het verhogen van arbeidsparticipatie voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt – en onlangs is het succes van het project opnieuw onderstreept, ditmaal op basis van een uitgebreid onderzoek van RadarAdvies. Sinds juli 2018 voerden Hannie Dekker (senior adviseur), Merel van Kessel (adviseur en onderzoeker) en Merle Verdegaal (adviseur) namens het bureau voor sociale vraagstukken een evaluatie uit van de pilot.

“Beelden worden vollediger, nauwkeuriger en met opmerkzaamheid bekeken.”

“In de eerste fase van het onderzoek hebben we naast een theoretische ook een contextuele verkenning gedaan naar werken als camerabeeldspecialist binnen de politie”, aldus RadarAdvies. “Hierin is onder andere gekeken naar welke aanpassingen binnen de organisatie hiervoor benodigd zijn. Daarnaast is een kostenbatenanalyse uitgevoerd, waarin onder andere is gekeken naar de mate waarin het project bijdraagt aan het vergroten van de kwaliteit van de opsporing en het verhogen van de efficiency van de opsporing. De afgelopen tijd hebben we ons gericht op het verkennen van mogelijkheden rondom de duurzaamheid en borging van de aanpak binnen de politie.”

Meer kwaliteit en efficiëntie

De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat de inzet van camerabeeldspecialisten bijdraagt bij aan de kwaliteit én efficiency van opsporingsonderzoeken. Aangaande de kwaliteit blijkt dat “beelden vollediger, nauwkeuriger en met opmerkzaamheid worden bekeken”. Wat betreft de efficiency komt naar voren dat “beelden sneller en eerder worden bekeken” en dat door de inzet van de camerabeeldspecialisten “tijd én capaciteit wordt bespaard waardoor collega’s zich bezig kunnen houden met andere belangrijke recherchewerkzaamheden”. 

Daarnaast wordt gewezen op het belang van het creëren van banen voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Het voldoen aan deze doelstelling blijkt voor veel werkgevers een grote uitdaging. Dit deed de regering al besluiten overheidswerkgevers meer tijd te geven om de Banenafspraak na te komen. “Om invulling te geven aan de aantallen moeten overheidswerkgevers anders gaan nadenken over de samenstelling van functies”, aldus RadarAdvies.

Het project Camerabeeldspecialisten – dat dankzij het succes al is uitgebreid naar Amsterdam en Zoetermeer en nog verdere navolging zal krijgen – laat zien hoe dit kan. Dekker omschrijft het project als “exemplarisch voor hoe je functies aan kan passen aan mensen: functiecreatie pur sang”, en voegt toe dat het een mooi voorbeeld is van “hoe werkgevers de werkomgeving passend kunnen maken voor mensen die extra begeleiding nodig hebben”.