HAN start met vernieuwde post-hbo opleiding Veranderkunde
De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft een nieuwe post-hbo opleiding Veranderkunde gelanceerd. Tijdens het studietraject worden studenten opgeleid tot eigentijdse veranderkundigen die vanuit een integrale en systemische benadering sturing kunnen geven aan veranderprocessen. Het programma, dat wordt verzorgd door ervaren veranderexperts, wordt in maart van dit jaar voor het eerst afgetrapt.
Het is een van de bekendste clichés in veranderland: een meerderheid – volgens onderzoekers tussen de 50% tot wel 70% – van de verandertrajecten wordt niet tot een goed einde gebracht. Terwijl onder academici en bestuurders de discussie woedt over de belangrijkste oorzaken hierachter en over wat het beste kan worden gedaan om wel tot verandersucces te komen, is er over één ding brede consensus: verandertrajecten vragen om vakmanschap.
“Vakmanschap betekent dat veranderaars in staat zijn een goede diagnose te stellen en een passende aanpak te ontwikkelen. Hierbij kunnen ze een heldere verandervraag formuleren en het spelersveld in kaart brengen, en hebben ze inzicht in actuele veranderstrategieën. Het betekent ook in staat zijn de verandervraag integraal te benaderen, naar het grotere geheel te kijken, vanuit meerdere perspectieven. Met inzicht, kennis, kunde en ervaring kunnen veranderaars de gewenste verandering tot een goed einde brengen”, vertelt Leon Haver, die samen met Judith Iking de opleiding verzorgt voor de HAN. Beiden ervaren organisatieadviseurs zijn actief vanuit het Ontwikkelaarsgilde.
Inzicht en praktijk
De kernopleiding van de negen maanden durende post-hbo opleiding begint met een kennismakingsweekend en is daarna onderverdeeld in inzichtavonden en praktijkdagen. Deze onderverdeling weerspiegelt de combinatie van leren en doen: tijdens inzichtavonden worden de verschillende veranderkundige theorieën en inzichten op een interactieve manier uit de doeken gedaan en op praktijkdagen staat de toepassing van de theorie in de praktijk centraal.
“Veranderen leer je door het te doen, te ervaren”, geeft Iking aan: “In deze opleiding verbinden we voortdurend de nieuwste inzichten, bewezen theorieën en de concrete praktijk met elkaar. Dit doen we door veel tijd in te ruimen voor intervisie en eigen casuïstiek. Door de geleerde theorie en inzichten op de praktijkdagen daadwerkelijk toe te passen.”
Van diagnose tot veranderkracht
Het programma is opgebouwd uit vijf modules. In het eerste onderdeel leren de studenten hoe ze een onderzoek uitvoeren en wat nodig is voor een goede intervisiebijeenkomst. Er is ook veel aandacht voor (zelf)reflectie: “Een goede veranderaar kent zijn of haar kracht, valkuilen, verandervoorkeuren en persoonlijke ontwikkelpunten”, aldus Iking: “Het helpt je effectiever te handelen, omdat je je bewust wordt van je ervaringen, gedrag en het effect daarvan op anderen.” Daarnaast wordt uitgebreid stilgestaan bij de keuze en aanpak van het verandervraagstuk waaraan de studenten in teams gaan werken.
In de tweede module staat de diagnose centraal. “Een diagnose helpt je om de juiste vraag te pakken te krijgen en maakt de veranderkracht van een organisatie inzichtelijk”, legt Iking uit: “We stellen onszelf vragen zoals: Wat is er precies aan de hand? Wat wordt gezegd en wat wordt niet gezegd? Hoe geef ik betekenis aan wat ik zie? Wat gaat er al goed?” Om tot een goede diagnose te komen is het volgens Iking belangrijk door verschillende brillen te kijken naar zowel het verandervraagstuk als de boven- en onderstroom van de organisatie of het team.
Vervolgens wordt gekeken naar veranderen als ambacht. Haver: “Hoe geef je vorm aan veranderprocessen? De deelnemers leren hoe ze aangrijpingspunten vinden die richting geven aan het kiezen en combineren van veranderstrategieën. Ook leren ze bewust een keuze te maken voor een passende veranderstrategie om zo tot een weloverwogen veranderaanpak te komen. Denken en doen worden aan elkaar verbonden.”
De vierde module gaat over veranderkracht in de praktijk: “Veranderen is handelen in de praktijk. Dat kan op tal van manieren”, aldus Iking. In dit onderdeel wordt aandacht besteed aan verschillende interventies en de werkzame bestanddelen daarvan: “Op die manier leren de studenten bewust keuzes maken over hoe ze sturing geven in de verandering en hoe ze hun impact als veranderaar vergroten.”
Tot slot wordt er gekeken naar de opbrengst van het leerproces. De teams delen de uitkomsten van hun veranderopdracht met de rest van de groep en de opdrachtgever. “Ze besteden daarbij aandacht aan uitvoering, het samenspel en uiteraard de bevindingen en adviezen”, aldus Haver: “Individueel doen de studenten een ‘proeve van bekwaamheid’. In dialoog met de leerbegeleiders maken ze de leeropbrengsten zichtbaar, waarbij de betekenis voor hun rol en persoonlijke ontwikkeling in de toekomst centraal staan.”
Masterclasses, ook voor andere geïnteresseerden
De studenten kunnen ook deelnemen aan vier interactieve masterclasses, die inhoudelijk aansluiten op het kernprogramma en worden gegeven door gerenommeerde veranderexperts: (1) Jaap Boonstra trapt 18 april af met de sessie ‘Veranderen als samenspel’, (2) Wouter Hart heeft het 20 juni over ‘Veranderen vanuit de bedoeling’, (3) Shirine Moerkerken leert op 3 oktober de deelnemers ‘Effectief interveniëren in complexe verandervraagstukken’ en (4) Daniëlle Braun geeft 21 november een antropologische kijk op (cultuur)verandering, genaamd ‘Verandering, totempalen en magie’.
“De masterclasses zijn niet noodzakelijk voor de opleiding, maar geven wel extra inspiratie en verdieping op de thema’s die we behandelen”, legt Iking uit: “Ook andere geïnteresseerden dan de studenten kunnen deze serie of losse masterclasses volgen. Ze zijn erg interessant voor iedereen die in een organisatie een rol heeft bij verandering” Het kernprogramma en de masterclasses zijn bedoeld voor leidinggevenden, managers, professionals en interne/externe consultants in zowel de profit- als de non-profitsector die in hun werk betrokken zijn – of zullen zijn – bij grote, complexe veranderopgaven. De eerste lichting deelnemers zal in maart beginnen aan de opleiding.
