PA Consulting betrokken bij ontwikkeling van NS Zitplaatszoeker
Uit een onderzoek gehouden onder conducteurs van de NS blijkt dat circa 30% van de treinen scheef bezet is. Passagiers staan dan hutje mutje aan de ene kant van de trein, terwijl er aan de andere kant van de trein nog zitplaatsen beschikbaar zijn. Om die problematiek te verhelpen, introduceerde de NS recent een pilotversie van de zogenaamde Zitplaatszoeker. Via internet kunnen reizigers op het traject Den Bosch – Arnhem Centraal bekijken hoe drukbezet iedere treinwagon is. De ambitie van de NS is om de technologie in de toekomst landelijk in te voeren.
Problematiek bij de spoorwegen is even Nederlands als Goudse kaas. In dit verband laten de cijfers zien dat de NS het ook niet bijzonder gemakkelijk heeft in ons land. Zo blijkt uit onderzoek van het CBS en de Rijksoverheid dat Nederland van alle Europese landen per kilometer spoorweg het meeste treinverkeer en personenvervoer kent.
Het Nederlandse spoor wordt dus zeer intensief benut – zo’n één miljoen reizigers per dag op dat hele kleine stukje aarde – wat logischerwijs de kans op problemen vergroot. Gaat het mis en is er een storing, dan zijn overvolle treinen meer dan eens het gevolg.
Toch zijn niet alle overvolle treinwagons een gevolg van intensief spoorweggebruik of calamiteiten, zo blijkt uit onderzoek gehouden onder conducteurs van de NS: circa 30% van de treinen is namelijk scheef bezet, waardoor passagiers ervaren in een overvolle trein te staan, terwijl elders nog wel zittenplaatsen zijn. Ook reizigersorganisatie Rover is op de hoogte van de ogenschijnlijk drukte in treinenwagons: "Mensen staan soms allemaal bij de trappen, terwijl er op andere plekken gewoon ruimte is."
Om die problematiek te tackelen, introduceerde de NS onlangs een pilotversie van de zogenaamde Zitplaatszoeker, waarmee reizigers via de bestaande NS Reisplanner Extra app kunnen bekijken hoe drukbezet iedere treinwagon is. Adviseurs van PA Consulting – Willem van Asperen, Herman-Jan Carmiggelt en Geert van der Linden – waren medeverantwoordelijk voor de ontwikkeling van deze technologie.
Opgestaan is plaats vergaan
De komende tijd kunnen treinreizigers tussen Den Bosch en Arnhem Centraal via de NS Reisplanner Xtra app nagaan hoe het in de verschillende treinstellen van de trein waarin ze zich bevinden, is gesteld met de drukte, wat wordt aangegeven met de kleuren rood, oranje, geel en groen.
Volgens Gerjan Vasse, hoofd mediarelaties bij de NS, biedt de technologie grote voordelen: “Met de zitplaatszoeker kunnen we ook laten zien wáár het druk is in de trein. Op een beginstation zoals Arnhem zitten er veel meer mensen achterin de trein. Bij aankomst in Den Bosch is het juist druk voorin de trein.” Momenteel bevindt de technische oplossing zich nog in de proefperiode. “We willen uiteindelijk een landelijke dekking bereiken. Deze testfase is bedoeld om te kijken of alles goed gaat, of dat we het nog moeten finetunen”, aldus Vasse.
Dat verfijnen komt met name neer op het optimaliseren van de meetsystemen. Zo zijn er sensoren die het gewicht van een treinwagon vrij nauwkeurig kunnen bepalen, waaruit kan worden afgeleid of het rijtuig al dan niet drukbezet is.
Oorspronkelijk was deze apparatuur daar niet voor ontworpen, zo stelt Lynette Joosten, datawetenschapper bij de NS: “De gewichtssensoren waren bedoeld om goederentreinen te wegen en om te achterhalen welke wielen aan vervanging toe zijn. Die data bleken ook bruikbaar om de drukte te meten.”
De technologie is echter niet in alle treinstellen aanwezig. Met het oog op de toekomstige landelijke invoering van de Zitplaatszoeker wordt daarom ook gekeken of het mogelijk is om met andere meetapparatuur de juiste gegevens te verkrijgen. Volgens Joosten zijn hier mogelijkheden voor beschikbaar: “We kijken nu of we ook aan de hand van het CO2-gehalte in coupés kunnen ontdekken hoe druk het is. Indien er veel mensen in een coupé zitten, dan moet er meer frisse lucht bij.”
Als een bepaalde meetsystematiek theoretisch sluitend is, wil dat echter niet zeggen dat deze aanpak in de praktijk ook probleemloos verloopt en we zomaar kunnen vertrouwen op de data. Zo hebben bijvoorbeeld sneeuwval en extreme hitte mogelijk invloed op de apparatuur en dus op de gegevens. Verder onderzoek zal moeten uitwijzen of de meetapparaten de externe invloed van onder meer het weer kunnen corrigeren, zodat de betrouwbaarheid van de data gewaarborgd blijft.
Geen tovermiddel
Alhoewel de Zitplaatzoeker de scheefbezetting naar verwachting vermindert, moet niet worden verwacht dat de gehele problematiek wordt opgelost. Zo hanteren sommige reizigers de technologie überhaupt niet of ze vinden het niet nodig om via de app te zoeken naar een zitplaats in het geval van een betrekkelijk korte treinreis. Weer anderen stappen bewust in op een bepaalde plek – waarmee zij de drukte voor lief nemen – omdat ze bij hun eindstation bijvoorbeeld bij de juiste uitgang of roltrap willen uitkomen.
De technologie is daarom geen tovermiddel, maar wel verfijnder en doeltreffender dan oproep van de conducteur ter plaatse door de intercom: “Aan de voorkant van de trein zijn nog wel beschikbare zitplaatsen.”
