Innovatie hoog op agenda van CFOs en financieel directeuren

Innovatie staat vandaag de dag hoog op de agenda van financieel directeuren. Dat blijkt uit onderzoek van boutique advieskantoor Derksen & Drolsbach. De return on investment (ROI) voor innovatie moet echter beter. Dit heeft vooral te maken met de volwassenheidsslagen die nog gemaakt moeten worden ten aanzien van innovatiemanagement.

Uit het onderzoek, gehouden onder meer dan 180 CFO’s en financieel directeuren (67% uit de private en 33% uit de publieke sector), komt naar voren dat innovatie in bijna alle organisaties aandacht krijgt vanuit het management en dat er budget voor is. Het merendeel van de CFO’s geeft aan dat ze geld vrijmaken voor innovatie-initiatieven. 8% van de respondenten geeft aan dat niet te doen. 68% reserveert geld voor specifieke vernieuwingstrajecten, terwijl 25% ieder jaar een vast deel reserveert voor innovatieprojecten. Bij 4% van de CFO’s wordt zelfs meer dan 10% van de totale begroting vrijgemaakt voor innovatie.

Bij het nastreven van innovatie, kiezen vier van de tien CFO’s voor strategische innovaties. Daarbij draait het om veranderingen gericht op het implementeren van strategie, bedrijfsmodellen of stakeholderswaarde. 29% kiest voor technologische innovaties – innovaties waarbij digitale transformatie en technologische oplossingen een verandering van de prestaties moeten bewerkstelligen. “De focus op strategie en technologie is begrijpelijk, die horen bij de rol van de CFO”, aldus Derksen en Drolsbach. 

De CFO’s kozen in veel mindere mate (beide 14%) voor sociale innovaties (cultuur, competenties, etc.,) en managementinnovaties (onder andere agile, zelfsturende teams). Opmerkelijk gegeven is dat er veel meer focus voor strategische innovaties en techinnovaties is binnen het private domein.

Sociale innovaties vormen een gebied dat de komende periode in populariteit zal toenemen. Een goed voorbeeld van een sociale innovatie is de zogeheten ‘Semco Way’ of ‘Semco stijl’, een innovatieve manier van werken bedacht door de Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler. Semco behelst een concept van democratische bedrijfsvoering waarbij er binnen een bedrijf in principe geen managers zijn, en iedere werknemer vrij is om zijn of haar eigen werkzaamheden in te vullen. Ook mogen werknemers bijvoorbeeld zelf bepalen hoeveel ze verdienen.

Deze manier van werken – met een focus op zelfsturing en zelforganisatie – leidt in de regel tot meer gelukkige werknemers, die een hogere intrinsieke motivatie hebben om goed werk te leveren. Dat stimuleert bovendien het innovatief vermogen van organisaties. Derksen en Drolsbach: “Daar heeft het personeel een hoge mate van zelfbeschikking. Maar zo’n cultuurverandering bewerkstelligen is wel een flinke opgave. Er is dus werk aan de winkel.”

Volwassenheid nog te laag

Uit het onderzoek komt het beeld naar voren dat organisaties druk bezig zijn met innovatie, maar wel nog op zoek zijn hoe ze hun organisatie het beste kunnen inrichten. 62% van de respondenten vindt de innovatievolwassenheid binnen hun eigen bedrijf te laag. Bij organisaties uit het publieke domein ligt dit percentage nog hoger, met acht op de tien CFO’s die het volwassenheidsniveau te laag vinden.

Een van de redenen ligt in de verschillende knelpunten die ze tegenkomen, die innovatie in de weg staan. Het grootste obstakel voor innovatie is volgens een merendeel van de CFO's de organisatiecultuur (51%). Dat organisatiecultuur zo hoog scoort is opvallend, zeggen Derksen en Drolsbach. "Cultuur komt naar voren als de reden waarom een bedrijf niet innovatief is. Maar leidinggevenden moeten beseffen dat ze als cultuurdrager van de organisatie hierop juist veel impact kunnen hebben. CFO's moeten zich bewuster zijn van de rol die ze hierin kunnen spelen."

Na de organisatiecultuur volgt compliance met wet- en regelgeving, aangegeven door 19% van de CFO’s, als de belangrijkste drempel voor innovatie, met daarna het management (12%) en het bestuur (3%). Anderen geven juist aan dat goed personeel met de juiste vaardigheden ontbreekt binnen de organisatie. Binnen de publieke sector is bovendien de politieke dimensie een factor. “Falen is direct een politiek issue”, laat een van de CFO’s weten.

Specifiek met het oog op de finance-functie, geeft 57% van de CFO’s aan dat big data de belangrijkste innovatiebron vormt binnen de finance-functie. Daarna volgen robotisering (13%) en blockchain (10%). Met het oog op robotisering denkt meer dan 40% van de respondenten dat de financiële functie binnen vijf jaar gerobotiseerd zal zijn, waarmee robotisering dus een enorme impact op het werkveld zal hebben. 

Ondanks het enorme potentieel van robotisering, stellen Derksen en Drolsbach dat eerst de basis op orde moet worden gebracht, alvorens iets nieuws gestart kan worden. De twee medeoprichters van het bureau: “Feit is wel dat we al pakweg twintig jaar bezig zijn met het op orde brengen van de basis.” Drolsbach: “Draai het om. Gebruik innovatie om de basis op orde te krijgen. Het gaat dan niet alleen om robotiseren, ook hier moeten sociale en managementinnovaties een belangrijkere plek krijgen.”