Acht investeringsstappen voor digitalisering en data-ambities van gemeenten
Digitale transformatie biedt gemeenten grote kansen: van het verbeteren van de dienstverlening aan burgers en bedrijven tot de bijdrage die het kan leveren aan thema’s als smart mobility, zorg, openbare orde & veiligheid en openbare ruimte. Niet verrassend dus dat digitalisering hoog op de agenda staat van gemeentebestuurders. Acht investeringsstappen voor gemeenteambtenaren die na de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart aan de slag willen met het daadwerkelijk benutten van digitalisering.
1. Vorm strategische allianties rond de belangrijkste opgaven als gemeente, stad of regio
Steeds meer objecten in de stad zijn verbonden met internet. Die data die dat oplevert, komt vaak niet langs de gemeentelijke DataHub. Andere partijen zien de data wel langskomen. De komende tijd is het zaak om te investeren in samenwerking door het vormen van strategische allianties met deze partijen. Definieer strategische opgaven in gemeente, stad of regio en bekijk doelgericht welke partijen hiervoor nodig zijn.
2. Ontwikkel betrouwbare en geldige sturingsinformatie
Wie (be)stuurt, heeft informatie nodig. Betrouwbare en heldere informatie het liefst. Informatie is overal en steeds meer realtime data is publiek beschikbaar. Een informatieparadox dreigt: we weten steeds meer, maar begrijpen steeds minder. Datagedreven sturing vraagt om precieze, actuele en collectieve betekenisgeving van deze informatie. Energie, tijd en geld zijn nodig voor de krachtenbundeling tot iets wat we ‘city intelligence’ noemen.
3. Maak informatiebeheer wendbaar
Pas als data en informatie op de juiste plek zijn, kunnen ze hun meerwaarde bewijzen. Het is daarom zaak om tijd, energie en geld te investeren in goed en wendbaar informatiebeheer. Zorg voor een ‘datalandschap’ dat zodanig is ingericht dat verschillende systemen en apparaten er een beroep op kunnen doen, en data met elkaar kunnen uitwisselen.
4. Ontwikkel data-skills en data-ethiek bij medewerkers
Het verzamelen en analyseren van data is geen neutraal proces. Zeker niet in het publieke domein. Psychologische biases en ethische dilemma’s spelen een rol. Terwijl de politieke en maatschappelijke discussie wordt gevoerd, liggen publieke organisaties onder een vergrootglas. Om de kracht van data optimaal te benutten, is het belangrijk dat meer mensen hun datavaardigheden ontwikkelen en vanuit data-ethiek leren kijken naar maatschappelijke opgaven.
5. Ontsluit data voor maatschappelijk gebruik
Veel van de open data die afgelopen jaren beschikbaar is gesteld, is benaderd vanuit aanbod. Hoe de verzamelde data kan voorzien in een vraag en kan leiden tot opbrengsten, is voor veel gemeenten een blinde vlek. Er gaat een grote inspanning aan vooraf om data openbaar te maken volgens alle geldende regelgeving. Het ‘vermarkten’ ervan wordt echter nog wel eens vergeten. Een omgeving waarin partners en inwoners zelf de datavraag en het data-aanbod kunnen koppelen, is een slimme zet.
6. Bouw een urban (data)platform
Inwoners benutten steeds meer online mogelijkheden, maar zijn tegelijkertijd zuinig op hun privacy. Een urban (data)platform biedt ruimte om te experimenteren met een omgeving waarin enerzijds de kansen van nieuwe technologie worden benut en tegelijkertijd menselijke waarden als openheid, betrouwbaarheid, gelijkheid en autonomie worden gewaarborgd.
7. Stimuleer data-zelfbeheer door inwoners binnen gemeenten
Inwoners zijn relatief zuinig op zijn privacy en er is regelmatig sprake van wantrouwen richting de overheid. Dit maakt het belangrijk inwoners zelf hun persoonlijke data te laten beheren. Zo kun je vragen wat er van die persoonlijke data gebruikt mag worden voor de ontwikkelingen van toepassingen met persoonlijke en/of maatschappelijke meerwaarde. Een complexe operatie, maar als je het goed inricht, ontstaan kansen.
8. Zorg voor schaalbaarheid van oplossingen
Gemeenten vormen in de toekomst steeds vaker het knooppunt van digitaal verkeer tussen inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Een goede basisinfrastructuur van data- oplossingen zorgt ervoor dat het knooppunt zelf het wiel niet meer hoeft uit te vinden. Investeren in deze basisinfrastructuur en de schaalbaarheid van oplossingen, voorkomt de vorming van knooppunten waar dataverkeer stokt.
Een artikel van Wouter van der Bij, Frans Jorna, Bertram van der Wal en Johanna Kolk, allen organisatieadviseurs bij Hiemstra & De Vries.
