McKinsey-partner Wopke Hoekstra nieuwe minister van Financiën

Wopke Hoekstra is de minister van Financiën in het nieuwe kabinet Rutte III, dat wordt gevormd door de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie. De afgelopen jaren zat de McKinsey-partner al voor het CDA in de eerste kamer.

De 42-jarige Hoekstra, die sinds 2011 in de Eerste Kamer zat en daarnaast hoofdauteur was van het laatste CDA-verkiezingsprogramma, lost PvdA’er Jeroen Dijsselbloem af. Eigenlijk wilde het CDA Hoekstra in 2010 al een plek in de Tweede Kamer geven, maar deze sloeg hij af omdat hij nog niet klaar was om bij McKinsey te vertrekken. Met zijn 35 jaar was hij destijds met afstand de jongste CDA’er in de Eerste Kamer.

McKinsey & Company

Hoekstra is sinds 2006 partner bij McKinsey & Company, waar hij zich richt op financiële en commerciële vraagstukken. Aangezien de Eerste Kamer alleen op dinsdag samenkomt om te vergaderen, kon Hoekstra zijn lidmaatschap combineren met zijn werkzaamheden voor het adviesbureau. Ook is hij sinds vorig jaar Voorzitter van de Raad van Toezicht van het Amsterdamse Scheepvaartmuseum.

Voordat hij zich bij McKinsey aansloot, werkte Hoekstra zo’n drie jaar in verschillende commerciële rollen voor Shell. Voorafgaand aan zijn professionele loopbaan studeerde hij Nederlands Recht en Geschiedenis in Leiden en haalde hij zijn MBA aan het INSEAD in Fontainebleau en Singapore. Tijdens zijn studententijd was hij voorzitter van de Leidse studentenvereniging Minerva.

Onder de gepresenteerde ministers voor het nieuwe kabinet is Hoekstra een van de minder bekende namen, mede doordat hij nooit in de Tweede Kamer heeft gezeten. Dit zou kunnen worden gezien als een handicap voor een bewindsman op zo’n cruciale positie, maar vanuit het CDA benadrukt men dat dit gemis ruimschoots wordt goedgemaakt door zowel zijn intelligentie, gretigheid en ambitie, als door zijn ervaring in de Eerste Kamerfractie en de partij. Ook kan er op worden gewezen dat enkele van Hoekstra’s voorgangers überhaupt geen ervaring hadden in de Haagse politiek, zoals de andere CDA’ers Onno Ruding en Jan Kees de Jager.

Bovendien heeft Hoekstra zichzelf de laatste jaren al duidelijk laten zien in Den Haag. Zo bezorgde hij in 2013 Rutte II een flinke nederlaag in een discussie over de fiscale aftrekbaarheid van de pensioenvoorziening. Hoekstra schroomt ook niet om een ander standpunt aan te nemen dan de rest van de CDA-fractie. In zijn tijd in de Eerste Kamer stemde hij bij principiële kwesties tot tweemaal toe anders dan de rest van zijn partij. Zo stemde hij voor de wet die de positie van kinderen geboren in lesbische relaties grotendeels gelijkstelt aan die van kinderen uit heterorelaties. Daarnaast was hij als enige CDA-senator voor de wet die bepaalt dat trouwambtenaren niet langer homostellen mogen weigeren. In 2010 sprak Hoekstra zich openlijk uit tegen de samenwerking van het CDA (en de VVD) met de PVV. En terwijl zijn partij de afgelopen jaren oppositie voerde, sprak Hoekstra hardop de hoop uit dat het kabinet Rutte II de eindstreep zou halen.

Groot talent

Door velen wordt Hoekstra gezien als het grootste talent binnen het CDA. Hij wordt wat dat betreft nog weleens vergeleken met CDA-icoon en voormalig premier Ruud Lubbers: slim, eigenwijs en een briljant cijferaar. Bovendien is hij volgens velen ook bijzonder charismatisch, waarmee hij zich zou onderscheiden van CDA-leider Buma. Er wordt in diverse media dan ook gesteld dat Buma een risico neemt door Hoekstra zo’n prominente positie te geven in het nieuwe kabinet, des te meer aangezien hij de post van minister van Financiën gaat vullen. Degene die deze rol vervult, oogst vaak veel electorale waardering. Hoekstra houdt zich vooralsnog op de vlakte over eventuele ambities om het CDA te leiden.

Zo’n tien jaar geleden werd Hoekstra, die wel vrijzinnig protestants is maar geen kerkganger, actief CDA-lid. Het NRC meldt dat hij toentertijd voor verbazing zorgde in zijn omgeving door zich aan te sluiten bij de christelijke partij, in plaats van bij een liberale partij zoals de VVD of D66. Hoekstra zelf zegt hierover dat de opkomst van en moord op Pim Fortuyn in 2002 en de daaropvolgende politieke en maatschappelijke onrust, waarin Nederland steeds meer verdeeld leek te raken, hem deden besluiten politiek actief te worden.

“Ik ben een post-liberaal”, zei Hoekstra hier in 2014 over tegen het NRC: “We zijn op een hypergeïndividualiseerd punt van de geschiedenis beland.” Hoekstra wilde juist op zoek naar de gemeenschapszin, oftewel een antwoord op de vraag “hoe zorgen we dat mensen verder kijken dan alleen hun eigenbelang?”. Hij was van mening dat hij voor een passend antwoord bij het CDA van Balkenende beter op zijn plek was dan bij de ‘paarse’ partijen. Hij gaf tegenover de NRC ook aan zichzelf te beschouwen als “een man van het midden, iets rechts van het midden misschien”.

Staatssecretaris

Het is inmiddels ook duidelijk wie de staatssecretaris van Financiën gaat worden. De post leek lange tijd naar de VVD te gaan, maar uiteindelijk is deze bij D66’er Menno Snel terechtgekomen. Snel werkte al eerder op dit ministerie en is daarvoor ook in dienst geweest bij pensioenfondsen APG en ABP. Hij neemt de positie over van VVD’er Eric Wiebes, die net als Hoekstra een verleden heeft bij McKinsey, waar hij in het begin van de jaren 90 werkte als consultant. Daarna was hij meer dan tien jaar actief voor OC&C Strategy Consultants, waar hij in 1996 ook vennoot werd. Wiebes zal zelf niet uit het kabinet verdwijnen, hij verhuist van het ministerie van Financiën naar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Het is zeker niet ongebruikelijk dat professionals zich bewegen tussen de politiek en de adviesbranche. Bij wellicht de twee bekendste voorbeelden ging het echter om een omgekeerde beweging, namelijk van de politiek naar de consultancy. Zo werd voormalig minister van Financiën Wouter Bos partner bij KPMG toen hij in 2010 de Haagse politiek achter zich liet. En in april 2011 sloot voormalig premier Jan Peter Balkenende zich als partner aan bij EY, waar hij momenteel nog External Senior Advisor is.