De 10 belangrijkste risico's voor het bedrijfsleven volgens Aon

Reputatieschade, macro-economische factoren en toenemende concurrentie zijn volgens CxO’s en managers de drie belangrijkste mondiale risico’s. Cybercriminaliteit wordt, niet verrassend, gezien als het snelst groeiende risico voor het bedrijfsleven, terwijl tegen 2020 disruptieve technologieën naar verwachting hun intrede zullen maken in de top 10 risicolijst van Aon.

Iedere twee jaar brengt zakelijk dienstverlener Aon de belangrijkste risico’s voor het bedrijfsleven in kaart. De 2017 editie van het onderzoek kwam tot stand op basis van de input van meer dan 1.800 CEO’s, CFO’s en risk managers. Hieronder volgt de top-10 van grootste risico’s:

1. Reputatieschade
Reputatieschade voert net als twee jaar geleden de ranglijst van risico’s aan. Defecte producten, frauduleuze handelspraktijken en corruptie blijven de belangrijkste bedreigingen voor bedrijven. Social media vergroten de impact van dergelijke incidenten aanzienlijk, waardoor bedrijven alleen maar kwetsbaarder worden voor dit risico. Meer respondenten (10%) dan twee jaar terug (5%) geven aan de afgelopen twaalf maanden omzetverlies te hebben geleden als gevolg van reputatieschade. Het percentage van CxO’s dat goed voorbereid denkt te zijn op dit risico is echter teruggelopen (van 56% in 2015, naar 51% in 2017).

2. Economische neergang of langzaam economisch herstel
Hoewel de wereldwijde markten sinds de crisis over de hele linie geleidelijk weer aan het aantrekken zijn, vormen economische neergang en langzaam economisch herstel nog altijd een belangrijk risico. Net als in 2015 staat dit risico op #2 onder CxO’s. De respondenten van de huidige survey geven aan minder goed voorbereid te zijn op dit risico, in vergelijking met 2015 (30% versus 39%), maar het percentage van bedrijven dat de afgelopen twaalf maanden een lagere omzet heeft geboekt is nagenoeg gelijk gebleven (45% versus 46%). In Europa staat economische neergang net als in 2015 nog wel op #1 van grootste risico’s. Naast zorgen over onder meer de aanstaande Brexit en politieke instabiliteit vinden organisaties dat zij zich nog altijd in een economische malaise bevinden.

3. Toenemende concurrentie
Het risico van toenemende concurrentie is in 2017 naar de derde plaats gestegen (in 2015: #4). Veel leidinggevenden ervaren zoveel concurrentie dat ze moeite hebben om helder te omschrijven in welke sector en met welke bedrijven ze precies concurreren. Een van de verklaringen ligt in de opkomst van disruptieve technologieën. Bedrijven uit diverse sectoren – ook buiten de technologiebranche – zijn zich steeds bewuster van de impact die innovatie kan hebben. Dat lijkt vooral het gevolg van de recente introductie en acceptatie van nieuwe technologieën, zoals drones, zelfsturende auto’s en geavanceerde robotica.

Een iets kleiner percentage van bedrijven geeft in vergelijking met twee jaar terug aan goed voorbereid te zijn op de toenemende concurrentie (45% versus 49% in 2015), terwijl minder bedrijven aangeven hierdoor een lagere omzet te hebben geboekt (42% versus 49% in 2015). 

4. Veranderingen in wet- en regelgeving
Sinds de crisisjaren is er wereldwijd een hausse geweest van nieuwe wet- en regelgeving, onder andere met als doel om de excessen in de financiële sector een halt toe te roepen. In 2017 staat deze factor nog altijd in de top-4 van grootste risico’s (in 2013 nog #2). En niet zonder reden – naast de administratieve kosten die het aanpassen van de bedrijfsvoering als gevolg van nieuwe wetgeving met zich meebrengt, kan onvoldoende aanpassing ook leiden tot (soms fikse) boetes voor het niet voldoen aan de nieuwe regels. Niet voor niets kwam wet- en regelgeving (veelal opgelegd vanuit de Europese Commissie) de afgelopen jaren regelmatig aan bod in de politieke arena, zoals in de Brexit-campagne, die vooral pleitte voor minder bemoeienis vanuit Brussel.

Over de hele linie komt uit het onderzoek van Aon naar voren dat bedrijven, ongeacht hoe het speelveld zich zal gaan ontwikkelen, zich steeds vaker bewust zijn van het feit dat nieuwe wet- en regelgeving niet langer een secundaire zorg moet zijn, maar primair de aandacht dient te krijgen. Bij de juist omgang met nieuwe wetgeving vormt het niet alleen een risico, maar kan het ook leiden tot concurrentievoordeel ten opzichte van branchegenoten. Hoewel in 2017 – ten opzichte van 2015 – minder organisaties aangeven verliezen te hebben geleden door veranderingen in wet- en regelgeving (24% versus 28%), zijn bedrijven wel minder goed voorbereid op dit risico dan twee jaar terug (44% versus 53%).

5. Cybercriminaliteit
Uit een recent onderzoeksrapport van Grant Thornton blijkt dat voor bedrijven de kosten van cyberaanvallen wereldwijd explosief gestegen zijn naar $280 miljard. In Aon’s onderzoek is cybercriminaliteit sterk gestegen op de ranglijst van grootste risico’s, van de negende naar de vijfde plaats. Voor bedrijven in Noord-Amerika is het zelfs de grootste zorg. Deze stijging komt vooral doordat cyberincidenten vaker voorkomen.

Crisisplannen worden bovendien steeds complexer onder invloed van strengere regelgeving en verplichtingen om incidenten te melden. De regels worden internationaal alleen maar strenger, bijvoorbeeld in de vorm van de General Data Protection Regulation (GDPR), de verordening die vanaf 2018 in werking treedt. Overtreding daarvan kan tot hoge boetes leiden. Respondenten in het onderzoek van Aon zijn in elk geval iets minder voorbereid op het risico van cybercrime dan twee jaar terug (79% versus 82%) en iets meer bedrijven rapporteren verliezen te hebben gelopen dan in 2015 (10% versus 8%).

6 Gebrekkige innovatie of onvoldoende aansluiting bij klantbehoeften
Het streven naar een excellente klantervaring, vooral sinds de opkomst van digitale technologieën is de laatste jaren steeds belangrijker geworden. Uit onderzoek van BearingPoint blijkt dat bedrijven van alle soorten en maten zich ongeacht hun budget kunnen onderscheiden in de markt. Innovatief vermogen blijkt daarbij echter een belangrijke voorwaarde – Strategy& berekende dat corporates in 2016 wereldwijd zo’n $680 miljard hebben uitgegeven aan R&D.

Ondanks de noodzaak voor meer innovatie en klantgerichtheid blijkt ook uit het Aon rapport, dat een gebrek aan innovatie en onvoldoende aansluiting op klantbehoeften de komende jaren een steeds groter risico zullen gaan vormen. Met nu een zesde plaats in de top-10 verwachten de onderzoekers dat dit risico de komende drie jaar mogelijk plek #4 zal gaan innemen. Respondenten zijn in elk geval nagenoeg even goed voorbereid op dit risico (59% versus 60%), en een even groot aandeel van CxO’s als in 2015 (25%) meldden het afgelopen jaar omzetverlies te hebben geleden als gevolg van dit risico.

7. Onvermogen toptalent aan te trekken en vast te houden
Na jaren van stagnatie is de arbeidsmarkt en daarmee de ‘war for talent’ tussen organisaties – mede als gevolg van de herstellende economie en flexibilisering van arbeidscontracten – weer volop tot leven aan het komen, bleek uit eerder onderzoek van Mercer. Voor werkgevers betekent dit dat zij hun talent management inspanningen moeten verhogen, met best practice talent management als belangrijkste sleutel tot succes. Want de juiste talent management strategie is bepalend voor de (financiële) prestaties en het succes van organisaties. 

Uit het onderzoek van Aon komt naar voren dat deze risicocategorie minder belangrijk is geworden – in 2015 en 2013 stond het op #5 en dit jaar staat het op plek #7. Vanuit een sectorperspectief staat deze risicocategorie in de technologiesector echter op #3. Dat is gezien de huidige marktomstandigheden niet verrassend, aangezien in sommige techsegmenten de vraag naar techtalent het aanbod ervan met soms tot maar liefst een factor tien overschrijdt. Ook regionaal bekeken staat dit risico in Noord-Amerika met #3 een stuk hoger op het zorgenlijstje van CxO’s.

Het risico van het onvermogen in het aantrekken en behouden van talent en hoe de respondenten er naar kijken, hangt volgens de onderzoekers af van vier verschillende factoren. Economische ontwikkelingen (dalende wereldwijde werkloosheid, schaarste in talent), demografische ontwikkelingen (vergrijzing), politieke ontwikkelingen (bijvoorbeeld de in de VS nog onduidelijke wetgeving ten aanzien van immigratie) en tenslotte werkplek ontwikkelingen (Het Nieuwe werken, veeleisende nieuwe generaties, etc.) maken het inschatten (en tackelen) van deze risicocategorie een lastige taak. Ongeveer even zoveel respondenten hebben het afgelopen jaar omzetverlies geleden door dit risico (19% versus 18%), terwijl ze er iets minder goed op zijn voorbereid (57% versus 60%).

8. Onderbreking van de bedrijfsvoering
Onderbreking van de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door onvoorziene calamiteiten (natuurrampen, ongelukken, terrorisme of cybercriminaliteit), staat al sinds het begin van Aon’s onderzoek in 2007 jaarlijks in de top-10, zij het de laatste jaren rond plekken #8 en – zoals nu – #7. In sommige industrieën, zoals de luchtvaartindustrie (#2), staat deze risicocategorie juist heel hoog en kan in sommige gevallen leiden tot enorme (financiële) schades of verlies in reputatie.

Of het nu om de toenemende effecten van klimaatverandering gaat of om de hausse in cybercriminaliteit, risk managers zullen steeds meer een holistische aanpak moeten omarmen en bedrijfsplannen klaar hebben liggen voor het geval deze risico’s werkelijkheid worden. Hoewel er ten opzichte van twee jaar geleden minder CxO’s in het onderzoek aangeven omzetverlies geleden te hebben, zijn ze minder goed voorbereid op onderbrekingen van de bedrijfsvoering (67% versus 73%).

9. Politieke risico’s en onzekerheden
Hoewel politieke risico’s en onzekerheden ook verweven zijn in andere risico’s in het onderzoek, blijft het afzonderlijk bekeken een belangrijke en toenemende risicofactor op #8. Als voorbeelden geven de onderzoekers de opkomst van het populisme en handelsprotectionisme, die grote economische en sociale gevolgen kan hebben. Maar ook de Brexit en de Amerikaanse presidentsverkiezingen, zoals eerder vermeld, of de huidige ontwikkelingen in Turkije volgend op de couppoging vormen grote politieke risico’s voor het bedrijfsleven en organisaties. In tegenstelling tot 2015 (34%) rapporteert in de huidige editie echter een behoorlijk kleinere groep (21%) omzetverlies als gevolg van politieke risico’s. Minder goed voorbereid op deze risicocategorie blijken CxO’s wel te zijn, met een flinke daling van 39% in 2015 naar 27% nu.

10. Wettelijke aansprakelijkheid
Op plek #10 in de lijst staat wettelijke aansprakelijkheid. Doordat wereldwijd de consumentenrechten steeds beter beschermd worden door nieuwe wet- en regelgeving is er de afgelopen jaren een toename te zien in het aantal ‘third party class-action’ rechtszaken dat wordt aangespannen tegen organisaties. Volgens de auteurs zal dit risico de komende jaren weer gaan stijgen. Van de CxO’s in het onderzoek is een iets kleiner deel dan in 2015 goed voorbereid op dit risico (70% versus 73%). Toch hebben minder respondenten omzetverlies geleden door aansprakelijkheidsclaims dan twee jaar geleden (26% versus 30%). 

Trends in het risicolandschap

Volgens Alex van den Doel, Managing Director bij Aon Global Risk Consulting, komen uit het onderzoek diverse trends naar voren. Een daarvan is dat risico’s steeds vaker onderling verbonden zijn. “De technologische sector is bijvoorbeeld gewend personeel aan te trekken uit alle delen van de wereld. Als het immigratiebeleid in Noord-Amerika en Europa verandert, kan het moeilijker worden om toptalent aan te trekken en vast te houden. Het is daarom cruciaal dat organisaties risico’s multidisciplinair te lijf gaan en ook nieuwe tactieken verkennen voor de aanpak ervan.”

Hij voegt toe dat hiervoor een integrale aanpak essentieel is. “De tijden zijn voorbij dat risicomanagement bij één functie was belegd. Risicomanagement moet ook op de agenda staan van de CFO, HR, het Hoofd Juridische Zaken en commerciële en operationele functies.” Een andere punt is dat ontwikkelde landen die vroeger om hun politieke stabiliteit bekendstonden, nu nieuwe bronnen van onzekerheid worden. “Zaken als de Brexit en opkomend populisme en protectionisme maken dat beheersing van politieke risico’s relevanter wordt.”

Bovendien constateren de onderzoekers dat risico’s zich verschuiven van de fysieke bezittingen op de balans naar immateriële bezittingen. “Juist die immateriële risico’s worden meer beïnvloed door digitale dreigingen. Niet voor niets is het risico van fysieke schade gedaald terwijl cybercriminaliteit juist is gestegen”, legt Van den Doel uit. 

2020

De komende jaren zal het risicolandschap volgens de auteurs een behoorlijke transitie gaan doormaken. Een voorspelling voor de top-10 grootste risico’s tegen 2020 laat zien dat reputatieschade tegen die tijd niet langer op #1 staat. Dat risico maakt dan naar verwachting plaats voor ‘economische neergang / langzaam economisch herstel’. In de top-5 staan vervolgens toenemende concurrentie (#2), ‘gebrekkige innovatie of onvoldoende aansluiting bij klantbehoeften’ (#3), veranderingen in wet- en regelgeving (#4) en cybercriminaliteit (#5). Op plekken 6 t/m 10 staan vervolgens reputatieschade (#6), het ‘onvermogen toptalent aan te trekken en vast te houden’ (#7), ‘politieke risico’s en onzekerheden’ (#8), ‘grondstofprijzen risico’s’ (#9) en ‘disruptieve technologieën / innovatie’ (#10).