Boek: Paradoxaal Leiderschap: van of-of naar en-en management
Ivo Brughmans, managementconsultant bij PA Consulting Group, heeft een nieuw boek uitgebracht: ‘Paradoxaal Leiderschap’. In het boek laat hij zien dat er in managementland meer mogelijk is dan alleen eendimensionale keuzes, innerlijke verscheurdheid of grijzige compromissen.
Aan de ene kant is er de toenemende vraag naar maatwerk door klanten, aan de andere kant is er de druk voor organisaties om steeds efficiënter te werken en verder te standaardiseren. Organisaties vragen enerzijds van hun professionals dat zij zich strikt houden aan regels en procedures, anderzijds verlangen ze dat lef en leiderschap wordt getoond. Ook willen veel bedrijven snelheid maken met hun verandertrajecten, maar moeten wel alle stakeholders betrokken worden. En, waar winst maken nog altijd voor veel bedrijven een belangrijke focus heeft, wordt er tegelijkertijd een actieve bijdrage verwacht aan de duurzame ontwikkeling van mens en milieu.
Bovenstaande en nog veel meer voorbeelden benadrukken hoe bestuurders en managers dagelijks geconfronteerd worden met het spanningsveld tussen tegengestelde benaderingen. Om deze dilemma’s aan te vliegen voelen veel managers zich veelal genoodzaakt om een eenduidige keuze te maken, “want dat geeft duidelijkheid en houvast”, zegt Ivo Brughmans, managementconsultant bij PA Consulting Group. Dat hoeft volgens Brughmans echter niet per se zo te zijn. Hij geeft aan dat er een alternatief bestaat – dat hij zelf ‘Paradoxaal leiderschap’ noemt, tevens de titel is van zijn recent uitgebrachte boek*.
Volgens Brughmans gaat Paradoxaal leiderschap uit van het benutten van de kracht van tegenpolen: “Keuzes maken die recht doen aan beide kanten van de medaille.” “Succesvolle leiders denken vanuit het ‘en-en’-perspectief. Daarbij gaat het om het op een creatieve wijze met elkaar verzoenen van ogenschijnlijk tegengestelde doelen, zoals én kostenbesparing én betere klantservice.”
Een van de belangrijkste elementen van paradoxaal leiderschap is volgens Brughmans dat ‘of-of’-denken niet meer volstaat. “In een tijd waar verandering razendsnel gaat moet een organisatie wendbaar het roer kunnen omgooien en als een behendige zeiler (tijdelijk) een radicaal andere koers kunnen inslaan, zonder lange omschakeltijden.” Een ander aspect waarop hij zijn theorie baseert is de groeiende complexiteit van de werkvloer. Brughmans: “De problemen waar managers en professionals zich voor gesteld zien, zijn vaak zo complex dat je ze niet kunt oplossen door enkel voor het één of het ander te kiezen. Wie al te rigide keuzes maakt, doet niet alleen zichzelf te kort maar draagt ook bij aan een structurele disbalans in organisaties”, licht Brughmans toe.
Wie in deze tijd succesvol wil zijn, moet volgens de consultant van PA Consulting Group daarom “snel en soepel kunnen schakelen” en “niet bang zijn om tegenovergestelde keuzes te maken”. Ook dienen zij te beschikken over “het vermogen om te kunnen putten uit de kracht van diversiteit”. Brughmans legt uit: “Managers anno nu moeten in staat zijn mensen met tegengestelde visies en aanpakken te sturen om samen te werken in een team en elkaar aan te vullen. Om dit te bereiken heb je een inclusieve manier van kijken nodig: het als fundamenteel gelijkwaardig beschouwen van tegenpolen, zoals denken en doen, ‘farmen’ en ‘hunten’ of creëren en beheren. Door expliciet te erkennen dat je telkens beide nodig hebt om tot een duurzaam resultaat te komen, leidt diversiteit niet tot irritatie of polarisatie, maar tot complementariteit.” Het vereist ook van leiders dat ze authentiek durven zijn: dat ze hun eigen tegenpolen, tekortkomingen of sociaal onwenselijke kanten - zoals bijvoorbeeld lafheid, twijfel, ijdelheid of onzekerheid - ook durven te erkennen en te aanvaarden.
In zijn boek reikt Brughmans lezers een concrete methode aan waarmee ze tegengestelde krachten aan elkaar leren verbinden. In het eerste deel wordt de lezer ingewijd in de basisprincipes van het omgaan met tegenpolen. In het tweede deel geeft de auteur antwoord op de vraag hoe deze principes kunnen worden toegepast in de dagelijkse praktijk van een organisatie. Dit brengt een andere kijk op thema’s als strategiebepaling, organisatie-inrichting, sturing, verandering, innovatie, cultuur & identiteit, diversiteit, leiderschap en HR-beleid. Hij sluit af: “Paradoxaal leiderschap vergroot je vermogen als leider om soepel en wendbaar te schakelen in een dynamische wereld.”
* Het boek Paradoxaal Leiderschap van Ivo Brughmans is uitgegeven door Boom Uitgevers Amsterdam, 2016, ISBN 9789058754479.
