ICT-arbeidsmarkt blijft groeien, maar war for talent op de loer

Nederland telt in totaal zo’n 332.000 IT-professionals, maar dat is lang niet genoeg om de komende jaren te voldoen aan de stijgende vraag naar professionals met verstand van ICT, blijkt uit recent onderzoek. De afgelopen drie jaar vertoont de arbeidsmarkt een dubbelcijferige groei in het aantal openstaande vacatures, maar de aanwas van nieuwe professionals en de mobiliteit in de markt zijn veel lager. Vooral in de Randstad en in Noord-Brabant voert het tekort aan talent de onderlinge concurrentie op.

Voor het derde jaar op rij hebben recruitment- en outsourcingbureau Sterksen en Intelligence Group, een marktonderzoeksbureau met een focus op de arbeidsmarkt, onderzoek gedaan naar de Nederlandse arbeidsmarkt voor ICT-professionals. In het onderzoeksrapport, getiteld ‘IT Labour Market Monitor 2016 Netherlands’, brengen de twee bureaus de grootte van de ICT-arbeidsmarkt in kaart, evenals trends op het gebied van vraag- en aanbod, favoriete werkgevers, en meest relevante IT-functies.

Uit het onderzoeksrapport blijkt dat in 2015 het aantal IT-professionals in Nederland gegroeid is naar een totaal van circa 371.000. 332.000 van hen hebben een vast contract bij een werkgever, terwijl 39.000 actief zijn als ZZP-er of zelfstandig ondernemer – beide groepen groeiden met circa 9% ten opzichte van 2014. Van de IT-professionals in loondienst is vooral het aantal Senior professionals (>10 jaar werkervaring) gegroeid met 11%, terwijl het aantal juniors (<4 jaar werkervaring) juist daalde met 4%. Het afgelopen jaar kozen jonge IT-professionals steeds vaker voor het zelfstandige bestaan – deze groep nam toe met 63%.

Hoewel het aantal IT-professionals is gegroeid, groeide de vraag naar IT-talent nog veel harder. Ten opzichte van 2014 is het aantal openstaande vacatures op de ICT-arbeidsmarkt met maar liefst 28% toegenomen naar meer dan 181.000. Dat is bijna 80.000 vacatures meer dan in 2011 en bijna 40.000 meer dan in 2014. Met circa 12% van de openstaande vacatures (21.355 stuks) zijn software engineers de meest gevraagde ICT-professionals. Ook Java developers en Php programmers zijn in trek met respectievelijk 12.164 en 10.822 openstaande vacatures aan het einde van 2015.

Doordat de vraag sneller toeneemt dan het aanbod constateren de onderzoekers dat er een sterk tekort dreigt op de Nederlandse ICT-arbeidsmarkt. Het tekort was ook in 2015 al evident – uit de data blijkt dat er momenteel slechts 40.000 IT-professionals op zoek zijn naar een baan, ten opzichte van ruim 180.000 vacatures. Met andere woorden, er zijn ruim 4,5 openstaande vacatures per werkzoekende professional. 

Van de 40.000 IT-ers die op zoek zijn naar een nieuwe baan zijn er momenteel 33.000 in loondienst en 7.000 werkzaam als zelfstandig ondernemer. Het aantal juniors dat op zoek is naar een nieuwe uitdaging ligt op slechts 3.000, terwijl er ruim tien keer zoveel seniors op zoek zijn naar een andere baan. Vorig jaar was het aandeel werkzoekende juniors echter nog kleiner, dit jaar vertoonde deze groep een groei van 16%.

Naast het lage aantal professionals dat momenteel op zoek is naar een nieuwe baan, speelt ook de daling van de mobiliteit van IT-professionals een belangrijke rol in het tekort op de markt. Het afgelopen jaar veranderden slechts 37.000 IT-professionals van werkgever (-4%), en vonden slechts 32.000 zelfstandigen een nieuwe uitdaging – 20% minder dan vorig jaar. Opvallend is dat het aantal Seniors dat in 2015 van baan is verwisseld juist met 17% is toegenomen, terwijl juniors en mid-career professionals honkvaster zijn geworden.

“IT-professionals zijn zeer gewild, vooral de groep tot 35 jaar”, vertelt Geert-Jan Waasdorp, directeur van Intelligence Group. Hij vindt de trend dat juist deze groep honkvaster wordt begrijpelijk. “Deze groep wordt zoveel benaderd dat zij zich terugtrekken van de arbeidsmarkt. Ze worden minder mobiel, gaan van LinkedIn af, reageren niet meer op recruiters. Tegelijkertijd investeren werkgevers in retentie waardoor IT-professionals langer blijven. Wervingsoplossingen liggen in bepaalde regio’s, op de campus, het werven van seniors en op de internationale arbeidsmarkt. Deze alternatieven maken dat werkgevers nog niet massaal extra salaris aan het betalen zijn.”

Ingezoomd op de gevraagde ervaring in openstaande vacatures, blijkt dat het talententekort flink verschilt per carrièrefase. Terwijl er voor ieder van de 25.000 beschikbare seniors op de ICT-arbeidsmarkt maar drie vacatures beschikbaar zijn, hebben jongere IT-professionals het veel meer voor het uitkiezen. De 2.000 beschikbare juniors kunnen kiezen uit zo’n 23.000 openstaande vacatures (dertien vacatures per professional), terwijl er voor iedere Mid-career professional keuze is uit zo’n twaalf verschillende vacatures.

Ook op regionaal perspectief zijn de verschillen aanzienlijk. Terwijl er in de provincies Friesland, Limburg en Zeeland geen sprake is van een tekort aan talent, is er in Drenthe maar één professional voor iedere negen opstaande vacatures. Maar vooral in de Randstad en in Noord-Brabant wordt hard om IT-talent gevochten. De vraag overstijgt hier het aanbod tussen de vier en acht maal, terwijl dit juist de provincies zijn waar het meeste IT-talent zich bevindt. Voor Gelderland geldt een kleiner tekort – hier is er voor iedere drie vacatures één professional beschikbaar.

Vooruitzichten
De komende jaren wordt het er volgens de onderzoekers niet beter op. Door megatrends in het internationale en Nederlandse bedrijfsleven zoals digitalisering, zal de vraag naar IT-talent alleen maar verder toenemen. Volgens een rapport van de Europese Commissie zal Europa in 2020 te maken hebben met een gigantisch direct tekort van zo’n 900.000 IT-ers. Een ander rapport, van onderzoeksbureau Empirica, schat het tekort tegen die tijd zelfs nog hoger in. Ook in Nederland zal deze trend doorzetten verwachten de onderzoekers. 

De IT-sector moet zich volgens hen gaan richten op het vergroten van de instroom van professionals van onderaf, door studenten vroeg te stimuleren een baan in de IT te nemen. Ook is het volgens hen nodig dat onderwijsinstellingen en bedrijven beter met elkaar afstemmen welke vaardigheden en skills gewenst zijn. Organisaties zullen alles uit de kast moeten halen om aantrekkelijke werkgevers te zijn.

De resultaten van het onderzoek passen in de bredere trend van een tekort aan talenten, die zichtbaar is in de Westerse arbeidsmarkten. Uit een onderzoek van The Boston Consulting Group  bleek in 2014 dat de mismatch op de Europese arbeidsmarkten in 2020 zo’n $10 biljoen aan ongerealiseerd BBP kan gaan kosten. En medio 2015 bleek uit onderzoek dat veel studenten in het huidige onderwijs waarschijnlijk niet de vaardigheden krijgen aangeleerd, die nodig zijn om succesvol te kunnen functioneren in het bedrijfsleven van de 21ste eeuw.