Belangrijkste eigenschappen van universitaire docenten
Universitaire docenten zijn vaak meer bezig met onderzoek dan met lesgeven, en ook de universiteiten zelf leggen de lat voor onderzoek hoger dan voor het onderwijs aan studenten. Dat blijkt uit onderzoek van Goudsteen & Company. Volgens de onderzoekers is 30% van de docenten van slechte kwaliteit en is succesvolle onderwijsontwikkeling het belangrijkste kenmerk van een topdocent.
In een recent onderzoeksrapport van Goudsteen & Company, getiteld “Meer geluk dan wijsheid: De kwaliteit van topdocenten aan onze universiteiten” hebben Peter Langerak en Jelger Spijkerboer veertien universitaire topdocenten geïnterviewd. Het betreft de meest recente winnaars van de ‘Docent van het Jaar’ prijs en de ‘Onderwijsprijs’ aan de Nederlandse universiteiten. Aan de hand van de interviews wilden de onderzoekers inzicht krijgen in de kenmerken van topdocenten, de professionele ontwikkeling van topdocenten en de rol van de universiteit als organisatie daarin.
Lat ligt te laag
Volgens de universitaire topdocenten ligt op veel Nederlandse universiteiten de lat voor goed onderwijs te laag. Universiteiten zijn veel meer gefocust op de onderzoeken die hun professoren uitvoeren, dan op het verzorgen van goed onderwijs. Volgens hun inschattingen is dan ook 30% van de docenten op universiteiten van slechte kwaliteit, terwijl naar schatting 25% van de Nederlandse universitaire docenten tot dezelfde top behoren als zij zelf. De docenten van slechte kwaliteit laten volgens de topdocenten hun onderwijstaken onuitgevoerd, omdat zij alleen voor het onderzoek komen.
Kenmerken topdocenten
Maar wat maakt dan dat een docent een topdocent is? Ook deze vraag stelden Spijkerboer en Langerak aan de geprezen docenten. Door de respondenten werden 66 kenmerken van topdocenten genoemd, die werden onderverdeeld in zes categorieën. De belangrijkste kenmerkcategorie is de ontwikkeling en voorbereiding van onderwijs, waartoe 23 van de genoemde kenmerken behoren. Voorbeelden van kenmerken die werden genoemd zijn het besteden van veel tijd aan de voorbereiding van lessen, en het bepalen van passende didactische werkvormen. Verder zijn vooral kenmerken die behoren tot de onderwijsuitvoering (17 kenmerken) en studentenbegeleiding (10 kenmerken) genoemd, waaronder onder andere enthousiasme en duidelijke onderwijsstructuur, en respectievelijk toegankelijk- en beschikbaarheid voor studenten.
Het functieniveau en de jaren ervaring zijn niet van invloed voor het zijn van een topdocent of niet, blijkt uit het onderzoek. Onder de geïnterviewde topdocenten zitten docenten met 1,5 tot 31 jaar ervaring met lesgeven. En hoewel 5 van de 14 hoogleraar zijn, zijn er onder de topdocenten ook een promovendus en maar liefst 6 (universitair) docenten.
Top 20 criteria
Aan de hand van de regelementen van 10 universiteiten stelden de organisatieadviseurs van het veranderadviesbureau uit Zwolle een ranglijst op van de 20 belangrijkste criteria voor excellentie van universitair docenten. Boven aan de lijst staat de stimulatie van studenten en het hebben van hoge verwachtingen. De top 3 bestaat verder uit het toegankelijk zijn voor studenten, en het ontwikkelen van activerend interactief onderwijs. Een overzicht van de 20 belangrijkste eigenschappen van universitaire docenten:
Tijdsbesteding
Tot slot werd er tijdens de interviews ook gekeken naar de tijdsverdeling die Nederlandse topdocenten gemiddeld aanhouden. Hoewel onderwijs met 34% zo’n derde van de tijd van topdocenten in beslag neemt, zijn zij toch nog 47% van hun tijd kwijt aan het doen van onderzoek. De rest van hun tijd besteden zij aan managementtaken en maatschappelijke dienstverlening.
Studenten
Onlangs lichtte Consultancy.nl aan de hand van BCG onderzoek nog uit wat de belangrijkste eigenschappen en vaardigheden van studenten zouden moeten zijn in 21ste eeuw.
