Onderzoek: Publieke sector heeft gunstiger salarisperspectief
Werknemers in de publieke sector kregen de afgelopen jaren veel hogere loonstijgingen dan hun collega’s in het bedrijfsleven, waardoor de publieke sector steeds aantrekkelijker lijkt te worden als werkgever. Dat concludeert Highberg in een nieuw onderzoek.
Highberg baseert zijn bevindingen op de tweejaarlijkse Spot Survey, die is gehouden onder 138 private organisaties en op de Beloningsbeleid-database met gegevens van 232 bedrijven – waarvan 165 met cao en 67 met een arbeidsvoorwaardenregeling (AVR).
Op basis hiervan bieden de onderzoekers een compleet beeld van de loonontwikkeling in Nederland, zowel in cao-gebonden sectoren als bij bedrijven met eigen arbeidsvoorwaarden.
Publieke sector biedt gunstiger salarisperspectief
De belangrijkste conclusie is dat het salarisperspectief in de publieke sector gemiddeld beter is dan in veel private sectoren. “De resultaten laten zien dat de publieke sector de afgelopen jaren duidelijk terrein heeft gewonnen”, zegt Emmy Kooloos, Consultant Reward & Benefits bij Highberg.
Dit verschil is vooral zichtbaar bij functies in de lagere loonschalen. “Opvallend is dat de publieke sector lange tijd achterliep op het gebied van beloning, maar nu juist vooroploopt. Vooral in lagere schalen worden functies nu aanzienlijk hoger beloond in de publieke sector. Deze trend vlakt af bij zwaardere functies, mede door de Wet normering topinkomens”, legt Kooloos uit.
Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat de publieke sector doorgaans een kortere werkweek kent. Zo hanteert de CAO Rijk een 36-urige werkweek, tegenover de gangbare 40 uur in de private sector. Omgerekend betekent dit dat het loon per gewerkt uur in de publieke sector nog gunstiger uitvalt. Ook het aantal vakantiedagen ligt er vaak hoger.
In cao-sectoren stegen salarisschalen in 2025 gemiddeld met 5,3%, tegenover 3,0% bij bedrijven met een AVR. Over vier jaar betekent dit een stijging van 23% bij cao’s tegenover 13% bij AVR’s. Praktijksalarissen bevestigen dit beeld: bedrijven die zowel collectieve als individuele verhogingen geven, zien een gemiddelde stijging van 5,7%, terwijl bedrijven met alleen all-in verhogingen gemiddeld 3,5% stijgen.
Bedrijven onder druk
Deze ontwikkeling zet het bedrijfsleven onder druk. Veel bedrijven kunnen de hogere loonkosten niet eenvoudig doorberekenen in hun prijzen of compenseren met productiviteitswinst. Marges zijn vaak te smal om looneisen op te vangen.
“Het verschil in loonstijgingen beïnvloedt de concurrentiepositie van bedrijven op de arbeidsmarkt. Denk bijvoorbeeld aan accountancykantoren die in de Tax-praktijk concurreren met de Belastingdienst, waar de cao van het Rijk geldt”, aldus Kooloos.
Ook bedrijven met een cao ervaren toenemende druk. Vakbonden onderhandelen steeds assertiever over hogere loonafspraken, wat de ruimte voor werkgevers beperkt.
Tegelijkertijd speelt individuele loonontwikkeling een belangrijke rol. Veel organisaties kennen naast jaarlijkse indexatie ook verhogingen op basis van prestatie of doorgroei, maar de ruimte daarvoor verschilt sterk. Zo hebben bedrijven met een jong personeelsbestand vaak meer ruimte voor doorgroei dan organisaties waar veel medewerkers al het schaalmaximum hebben bereikt.
Verder blijft de inflatiegolf van 2022 voelbaar. Cao-lonen zijn in reële termen nagenoeg terug op het niveau van 2021, maar bedrijven met een AVR kampen gemiddeld nog met een koopkrachtverlies van circa 10%. Omdat loonontwikkeling minder snel reageert op inflatie dan prijzen, kan het jaren duren voordat dat gat is gedicht.
Strategisch vraagstuk
Al met al is de publieke sector de afgelopen jaren aantrekkelijker geworden als werkgever, vooral op het gebied van beloning, werk-privébalans en structurele zekerheid. Private werkgevers, vooral zonder cao, hebben moeite om concurrerend te blijven in een krappe arbeidsmarkt.
Beloningsbeleid is daarmee niet langer alleen een HR-aangelegenheid, maar een strategisch vraagstuk dat direct invloed heeft op het wervingsvermogen en de concurrentiepositie van bedrijven.
