Berenschot onderzoekt noodlijdende cultuurstichting van Drentse gemeente
Er zijn ingrijpende maatregelen nodig om Stichting Cultuurhuis Hoogeveen (SCH) overeind te houden. Dat blijkt uit onderzoek van Berenschot in opdracht van de gemeente Hoogeveen.
Tussen cultureel centrum het Podium en theater de Tamboer – beide gevestigd in het Drentse Hoogeveen – vond in 2018 een organisatorische fusie plaats. Sindsdien vormen het podium en theater samen SCH. Maar of dat de komende jaren zo blijft, is behoorlijk onduidelijk.
Afgelopen april trok theaterdirecteur Pieter-Bas Rebers aan de bel. In een brief aan de gemeente Hoogeveen schreef hij dat SCH jaarlijks tonnen tekortkomt. “Met name de opgelopen energierekening en extra personeelslasten stuwen de vaste kosten”, zegt Rebers.
Extern onderzoek
De gemeente schakelde – na een aanbestedingsprocedure – adviesbureau Berenschot in voor een extern onderzoek naar de problematiek binnen SCH.
De belangrijkste conclusie? Rebers trok niet voor niets aan de bel: in 2023 werd bij SCH €350.000 meer uitgegeven dan er binnenkwam. Als niet wordt ingegrepen, kan de stichting zich dit jaar nog handhaven, maar daarna is de spaarpot leeg, aldus Berenschot.
Volgens de onderzoekers zijn er verschillende verklaringen voor de problemen. Naast de door Rebers aangehaalde kostenposten, kon SCH eveneens niet rekenen op extra subsidiegeld.
Verder was sprake van verliesgevende culturele activiteiten. Heel opmerkelijk is dat niet: doorgaans kosten voorstellingen en activiteiten per saldo nou eenmaal meer geld dan ze opleveren.
Dat is echter geen vrijbrief voor een onbeperkt budget, vindt Berenschot. Ter compensatie moeten bijvoorbeeld inkomsten worden gegeneerd via de horecagelegenheid van het theater. En als dat onvoldoende lukt, dan er moeten keuzes worden gemaakt, aldus de onderzoekers.
Vergelijkend onderzoek
Voor de studie vergeleek Berenschot de Tamboer met soortgelijke theaters. Volgens de onderzoekers doet De Tamboer het qua hoeveelheid voorstellingen en bezoekersaantallen niet onaardig. Daarbij zijn de personeelskosten ook vergelijkbaar met soortgelijke theaters.
Toch zien de onderzoekers wel een mogelijkheid om op dit vlak geld te besparen, door betaalde arbeidskrachten te vervangen door vrijwilligers. Berenschot benadrukt daarbij dat die keuze mogelijk gaat leiden tot veel onvrede onder het huidige personeel.
Ook Het Podium doet het in vergelijking met vergelijkbare culturele centra niet zo slecht. Bovendien wordt de locatie momenteel uitgebreid om meer bezoekers en grotere optredens binnen te halen. Naar verwachting gaat de verbouwing een positieve financiële impact hebben op SCH.
Waar wel veel winst te behalen valt, is bij het jeugdtheater, schoolvoorstellingen en de stadsprogrammering. In 2023 kostten die activiteiten de stichting zo’n €300.000 extra.
Het probleem is echter dat jeugdtheater een speerpunt is van SCH. Op basis van de financiële huishouding werpt Berenschot de vraag op of dat zo moet blijven – jeugdtheater kost relatief veel tijd en geld en levert relatief heel weinig op.
“Er zou gekozen kunnen worden om jeugdtheater niet als een speerpunt te zien en terughoudender te programmeren”, schrijft het adviesbureau. “Daarmee kan het verlies in ieder geval worden beperkt.”
Geen inflatiecorrectie
De jaarlijkse subsidie van de gemeente is net voldoende om kosten van de gebouwen en het personeel te dekken. Alle activiteiten – waaronder voorstellingen – moeten dus op een andere manier worden gefinancierd.
Dat het budget van SCH geen vetpot is, heeft onder meer te maken met beleid van de gemeente. Tussen begin 2012 en eind 2022 is de subsidie niet verhoogd omdat kosten hogere uitvielen – let wel: alleen al in 2022 was de inflatie maar liefst 11,6%.
Volgens de onderzoekers heeft het beleid – dat deels verantwoordelijk is voor het oplopende begrotingstekort – de relatie tussen SCH en de gemeente onder druk gezet. Om de verhoudingen te herstellen, wordt aanbevolen om betere en duidelijkere afspraken te maken. Ook adviseert Berenschot de gemeente om na te denken over een financiële compensatieregeling voor SCH.
Met het oog op een krachtigere financiële huishouding, wijst het adviesbureau op het belang van een langetermijnplan voor het onderhoud van de gebouwen. In dat plan moet ook ruimte zijn voor verduurzaming, wat op termijn ook tot kostenbesparingen kan leiden (denk aan zonnepanelen).
Een goede toekomst geven
De gemeente Hoogeveen en SCH zijn momenteel bezig met het omzetten van de adviezen naar concrete plannen. Naar verwachting worden die dit voorjaar gepresenteerd aan de gemeenteraad.
“Het rapport laat duidelijk zien wat wij als gemeente en SCH kunnen doen om onze twee podia een goede toekomst te geven”, aldus verantwoordelijk wethouder Mark Tuit.
