‘De Enterprise Architect hoort niet thuis binnen de IT-afdeling’
De Enterprise Architect is bij veel organisaties onderdeel van de IT-afdeling. Maar is dit wel de plek waar de Enterprise Architect de meeste toegevoegde waarde levert? Joost van Lier, Managing Consultant bij Highberg, pleit voor een andere thuisbasis.
Van oudsher, en door het ontstaan van het vakgebied architectuur vanuit IT, is architectuur vaak een onderdeel van het beleidsteam van de IT-afdeling. De architect richt zich op het creëren van inzicht, overzicht en samenhang tussen de businessprocessen en de ondersteuning van IT aan die businessprocessen.
Meer technisch ingestelde architecten (zoals infra-, data-, en netwerkarchitecten) focussen zich op het inzicht, overzicht en de samenhang van IT-systemen en de IT-infrastructuur. Architecten beschrijven in zogenaamde Project Start Architecturen (PSA’s) de businesslaag, voornamelijk als context en als uitgangspunt voor veranderingen in andere aspecten (processen, applicaties of technologie) die plaats moeten vinden.
Focus op ontwikkelingen
Net als bij IT en de inzet van digitale middelen, is ook de organisatie constant in ontwikkeling. Nieuwe producten en diensten die je realiseert, nieuwe klanten die je werft, en nieuwe of vertrekkende medewerkers zijn slechts enkele voorbeelden van de voortdurende veranderingen die eigenlijk heel normaal zijn.
Daarnaast kennen we grotere, geïnitieerde veranderingen, zoals een herstructurering van de organisatie, het afstoten of verwerven van nieuwe bedrijfsonderdelen of het grootschalig aanpassen van werkwijzen. Bij deze grotere aanpassingen is het belangrijk om het vraagstuk en de bijbehorende doelstellingen duidelijk te formuleren.
Hierbij hoort ook het gezamenlijk vormgeven van de plannen, samen met anderen, waaronder de Enterprise Architect. Door deze plannen met elkaar te bespreken en in de context en samenhang te plaatsen, ontstaan er nieuwe vragen die al in de planfase kunnen worden besproken, geadresseerd en beantwoord.
De Enterprise Architect kan je, als bestuurder en aanjager van de veranderingen, helpen om met behulp van bestaande en bewezen methodieken inzicht te krijgen in de veranderingen, de consequenties ervan op de organisatie en de stappen die de organisatie moet zetten om het einddoel te behalen.
De Enterprise Architect is niet dezelfde persoon als de applicatie-, data- of netwerkarchitect. De Enterprise Architect richt zich op het creëren van inzicht, overzicht en samenhang in de veranderingen voor de gehele organisatie.
“De Enterprise Architect zou een belangrijk klankbord moeten zijn, die je helpt de gewenste veranderingen te plotten.”
Deze veranderingen kunnen uit verschillende richtingen komen: een nieuwe strategie die aanpassingen vereist, een managementteam dat besluit organisatieonderdelen te splitsen of samen te voegen, nieuwe wet- en regelgeving die eisen stelt aan de organisatie-inrichting, ethische overwegingen die een andere manier van werken of zakendoen vereisen, of nieuwe technologieën die de dienstverlening van de organisatie beïnvloeden en daardoor op organisatieniveau veranderingen nodig maken.
Momenteel zijn er drie typen aandachtsgebieden waar de Enterprise Architect van onschatbare waarde is:
Aandachtsgebied 1: Organisatietransformatie
Juist bij grotere organisatiewijzigingen, zoals de introductie van agile werken, is het belangrijk de huidige situatie van organisatie, informatie, applicaties en technologie (BIAT-lagen) vast te leggen en de impact erop te definiëren. Deze analyse stelt je in staat vooraf keuzes te maken die helpen bij het effectief en efficiënt inrichten van bijvoorbeeld Agile Release Trains (ART’s) en agile teams.
Door zowel over de huidige als de gewenste situatie na te denken, kun je eventueel tussenstappen definiëren die helpen het einddoel te bereiken.
Aandachtsgebied 2: Strategische ontwikkelingen
Als verantwoordelijke voor de bedrijfsstrategie denk je na over de lange termijn en zet je een stip op de horizon waar jouw organisatie naartoe navigeert. Deze stip op de horizon brengt veranderingen met zich mee, niet alleen op IT-gebied, maar ook binnen jouw organisatie.
Het is belangrijk om te kijken naar de kennis, vaardigheden en competenties die nodig zijn om deze stip op de horizon te bereiken, evenals eventuele nieuwe investeringen die begeleiding en sturing vereisen om het gewenste doel te behalen. Hierbij speelt Enterprise Architectuur een grote rol.
Aandachtsgebied 3: Digitalisering en businessmodelinnovatie
Digitale ontwikkelingen en nieuwe technologieën gaan razendsnel. Deze innovaties maken nieuwe dienstverlening mogelijk, waardoor je nog meer waarde voor je klanten kunt toevoegen. Echter, de inzet van deze technologieën vereist vaak een ander businessmodel, dat je huidige model waarschijnlijk zal vervangen.
De Enterprise Architect kan samen met de business de gevolgen van dit nieuwe businessmodel in kaart brengen. Met methoden zoals het Business Model Canvas kun je de nieuwe waardeproposities afzetten tegen de bestaande, in termen van onder andere resources, kanalen, kostenstructuur en opbrengstenstromen.
Kijk naar de organisatie als geheel
Technologie is een belangrijke driver voor verandering, maar zeker niet de enige. Als Enterprise Architect is het cruciaal om naar de organisatie als geheel te blijven kijken, kansen en risico’s te identificeren en deze te benoemen. De rol van de Enterprise Architect is dan ook niet voor niets die van ondernemings- of organisatiearchitect.
De Enterprise Architect is geen IT’er die bij de IT-afdeling hoort. In plaats daarvan zou de Enterprise Architect een belangrijk klankbord moeten zijn, die je helpt om de gewenste veranderingen te plotten tegen de huidige situatie en te bepalen welke wijzigingen nodig zijn.
De Enterprise Architect fungeert ook als je klankbord, door kritische vragen te stellen, onduidelijkheden te verhelderen en de veranderingen scherp te positioneren, zodat alle aspecten van de verandering in samenhang worden bekeken.
Daarom adviseer ik om de Enterprise Architect niet onder te brengen bij de IT-afdeling, maar op een plek waar hij of zij het meeste invloed heeft en het beste advies kan geven over de vormgeving van uw organisatie.
