Krapte op arbeidsmarkt verlaagt interesse buitenlandse investeerders
Om zijn sterke concurrentiepositie ten opzichte van andere Europese landen te behouden, moet Nederland het tekort aan talent aanpakken. Dat concluderen Bain & Company en de Nederlandse afdeling van The American Chamber of Commerce (AmCham) in een nieuw onderzoek.
Nederland heeft een sterke economie, is een van de meest concurrerende landen van Europa en trekt veel buitenlandse investeringen aan. De afgelopen jaren liepen de foreign direct investments (FDI) echter wel terug.
Bain & Company en AmCham wijten dit aan verschillende problemen. Bovenaan staat de aanhoudende krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt, waardoor bedrijven grote moeite hebben om voldoende talent binnen te halen.
De afgelopen decennia werd Nederland gezien als een uitstekende plek om in te investeren. Ondanks enkele lastige jaren – zo was vorig jaar sprake van een recessie – heeft Nederland lange tijd kunnen genieten van economische groei, gestage welvaartsopbouw, wereldklasse levenskwaliteit, een robuuste gezondheidszorg, kwaliteitsonderwijs en een sterke banenmarkt – allemaal factoren die bijdragen aan een sterk investeringsklimaat.
Jarenlang behoorde Nederland binnen Europa dan ook tot de toplanden als het gaat om het verkrijgen van FDI. Deze investeringen zijn de afgelopen vier jaar echter aanzienlijk afgenomen. Dat terwijl de buitenlandse investeringen in Frankrijk en België juist toenamen.
Dit wijst op verschillende problemen: Nederland kampt met een onzekere en veranderlijke beleidsomgeving, toenemende polarisatie en hardnekkige uitdagingen zoals een ernstige wooncrisis. Het gebrek aan huisvesting draagt bovendien ook bij aan het grootste probleem: het tekort aan talent.
Van oorsprong komen expats en immigranten naar Nederland om te werken, vooral binnen de technologie- en finance-sectoren. Naarmate er steeds minder geschikte of betaalbare huisvesting is, wordt Nederland echter minder aantrekkelijk. Vooral steden als Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven kampen met problemen rondom zowel huisvesting als talent.
Het tekort aan talent beperkt zich overigens niet tot expats. Het heeft betrekking op veel verschillende beroepen, van elektrotechnische ingenieurs tot verpleegkundigen. De studie van Bain & Company en AmCham identificeert ongeveer honderd beroepen waarbinnen tekorten bestaan – bij twee derde van deze beroepen is er zelfs sprake van ernstige tekorten.
Wat de situatie nog wat lastiger maakt, zo merken de onderzoekers op, is de vergrijzing. Momenteel is 8% van de Nederlandse beroepsbevolking tussen de 60 en 64 jaar oud, vergeleken met ongeveer 5% tien jaar geleden. Dit betekent dat ongeveer 700.000 werknemers binnenkort met pensioen zullen gaan.
Het is duidelijk dat Nederland het nijpende tekort aan talent moet aanpakken. Er woedt momenteel een ‘war for talent’ tussen de verschillende Europese landen. Bovendien wordt ook van buiten Europa getrokken aan dat talent, onder meer vanuit het Midden-Oosten.
Herstel van de concurrentiepositie op de arbeidsmarkt
Het rapport reikt verschillende oplossingsrichtingen aan om de talentschaarste in ons land te verminderen. Een mogelijke aanpak zou kunnen zijn om een overkoepelend plan op te stellen voor het creëren van een toekomstbestendige economie, in aanloop naar een specifiek streefjaar, bijvoorbeeld 2050.
Nederland kan ook kiezen voor gedurfdere stappen, zoals beleid ontwikkelen dat innovatieve technologieën zoals generatieve AI omarmt (een eerder rapport concludeerde dat generatieve AI tientallen miljarden aan de economie zou kunnen toevoegen).
Hoewel er in dat scenario veel werknemers omgeschoold zouden moeten worden, luidt de conclusie dat de voordelen opwegen tegen de kosten. Bovendien is een voordeel dat Nederland zich in dit scenario als innovatieleider kan positioneren.
De onderzoekers stellen in elk geval dat Nederland aan de slag moet en doelgerichte plannen zal moeten maken voor de toekomst. Succesvolle initiatieven om het tekort aan talent aan te pakken kunnen de economie stimuleren en tegelijkertijd de stroom aan buitenlandse investeringen herstellen.
“Historisch gezien hebben FDI’s altijd een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van Nederland”, schrijven de onderzoekers. “Ondanks Nederlands grote aandeel van Europese FDI’s, is de aantrekkelijkheid voor buitenlandse investeerders de afgelopen jaren afgenomen. Om het huidige welvaartsniveau te behouden, moet Nederland richting de toekomst proactief pragmatische stappen zetten om zijn potentieel te ontsluiten.”
