Suikertaks van 20% levert jaarlijks ruim 20.000 extra levensjaren op
Een suikerbelasting maakt heel wat boodschappen gemiddeld genomen 20% duurder. Maar het levert ook meer levensjaren op. Dat blijkt uit onderzoek van Ecorys en de Erasmus Universiteit, uitgevoerd in opdracht van de ministeries van Financiën en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat de Nederlandse bevolking de afgelopen jaren behoorlijk is aangekomen. In 1981 kampte ongeveer 5% van de volwassenen in ons land met ernstig overgewicht, momenteel gaat het om circa 16% – een verdrievoudiging in slechts veertig jaar tijd.
Overgewicht heeft veel nadelige gevolgen voor individuen en voor de samenleving. Zo ligt de levensverwachting van iemand met ernstig overgewicht wel tien jaar lager dan het gemiddelde. Ook zorgt overgewicht voor een hoop extra zorgkosten (denk onder andere aan de behandeling van diabetes en hart- en vaatziekten).
Er zijn dus tal van redenen om de overgewichtcijfers terug te dringen. Daarvoor bestaan verschillende manieren zoals het stimuleren van sportactiviteiten door deze te subsidiëren. Het invoeren van een belasting op suikerhoudende producten is een andere optie. Maar hoe effectief is dat?
Vier scenario’s
De afgelopen maanden zochten de specialisten van Ecorys en de wetenschappers van Erasmus Universiteit dit uit. Daartoe namen ze vier verschillende scenario’s onder de loep.
In de eerste variant wordt per kilo op alle suikerhoudende producten een accijns ingevoerd van €0,75. Volgens de onderzoekers schiet deze variant tekort. Sommige gezondere producten bevatten namelijk ook een klein beetje suiker. Als deze producten in dezelfde mate worden belast als bijvoorbeeld snoepgoed, dan schiet de taks zijn doel voorbij, is de conclusie.
Om die reden kent de twee variant extra voorwaarden. Ditmaal wordt per product per kilo een accijns ingevoerd van €1,10, maar wel alleen op producten die een gehalte van minimaal 6% aan toegevoegde suiker kennen. Bij deze variant spelen echter ook problemen.
Zo is een voedingsetiket niet verplicht voor leveringen tussen bedrijven. Een fabrikant weet dus niet direct of de leverancier al suiker heeft toegevoegd aan een ingrediënt, aldus de onderzoekers. “En toegevoegde suikers zijn bovendien nauwelijks te onderscheiden van natuurlijke suikers.”
Bij de derde variant wordt eveneens per kilo een accijns ingevoerd van €1,10, maar ditmaal alleen op eindproducten met een suikergehalte van minimaal 6%. “Het invoeren van deze maatregel is relatief eenvoudig maar heeft niet het grootste effect op de suikerconsumptie”, is te lezen in het rapport.
De vierde variant werkt met oplopende tarieven. Producten met een suikergehalte van 6% tot 20% worden per kilo met €0,90 belast, terwijl het voor producten met een suikergehalte van 20% tot 50% gaat het om €1,70. Daarboven geldt een tarief van €2,80.
Meeste winst
“De variant met gestaffelde tarieven vanaf 6% suikergehalte levert bij gelijke gemiddelde prijsstijgingen de grootste gezondheidswinst op”, concluderen de onderzoekers. “Het gaat dan vooral om de 20% grootste suikerconsumenten: deze groep heeft zo minder kans om een suikergerelateerde ziekte zoals diabetes op te lopen.”
Daarnaast spekt de variant met de oplopende tarieven de schatkist het meest. Een suikertaks met een vast tarief levert per jaar ruim €880 miljoen op, terwijl de staffelvariant jaarlijks goed is voor meer dan €1,2 miljard.
“Omgerekend gaat de gemiddelde prijs van de belaste producten met 20% omhoog als een suikertaks wordt ingevoerd”, zeggen de onderzoekers. “Dit vertaalt zich voor circa 94% van de consumenten in hogere huishoudelijke kosten.”
Verder verwachten Ecorys en de Erasmus Universiteit dat de retailsector (bij invoering van de suikertaks) rekening moeten houden met een circa 6% lagere winst – producenten rekenen de kosten meestal volledig door in de prijzen.
Het demissionair kabinet heeft naar aanleiding van het rapport in een officiële verklaring laten weten dat het nieuwe kabinet een beslissing gaat nemen over het al dan niet invoeren van een suikerbelasting.
