Nederlandse markt voor zzp’ers en freelancers blijft doorgroeien

De Nederlandse markt van zzp’ers en freelancers blijft maar doorgroeien. We namen de groei van de markt onder de loep, vooral om erachter te komen waarom steeds meer mensen de stap naar freelance zetten, en waarom zzp’ers zo gewild zijn bij inhurende organisaties.

De groei in het aantal zelfstandige professionals bevindt zich al meer dan tien jaar in een stroomversnelling. In een notendop: in 2013 telde Nederland volgens het CBS ruim 700.000 zp’ers (zelfstandige professionals), vandaag de dag is dat aantal meer dan twee keer zo hoog: bijna 1.6 miljoen.

De freelancing-trend (of gig economy) lijkt de komende jaren verder door te zetten, wat zou betekenen dat het niet al te lang meer duurt alvorens een vijfde van de gehele beroepsbevolking (zo’n twee miljoen mensen) actief zal zijn als zzp’er.

Waar de termen zp’er (zelfstandig professional), zzp’er en freelancer vaak door elkaar heen worden gebruikt, heeft elk van deze termen wel zijn eigen betekenis en nuances. Het CBS maakt onderscheid op basis van het type onderneming. Zelfstandige professionals zijn mensen die arbeid verrichten voor eigen rekening of risico. Bijna 1,6 miljoen mensen hebben de status zp’er.

Deze groep kan worden onderverdeeld in twee groepen: zelfstandigen met personeel (zo’n 350.000) en zelfstandigen zonder personeel (zzp’er; zo’n 1,2 miljoen). De groep zzp’ers kent enorm veel diversiteit, zo zijn zzp’ers actief in alle denkbare sectoren en een ontzettend groot aantal beroepsgroepen.

De meeste zzp’ers zijn te vinden in de sectoren zakelijke dienstverlening (consultants, IT-professionals, data-analisten, enzovoorts), bouw en cultuur. In deze sectoren komt het aantal professionals dat als zzp’er actief is boven de 30% uit. In de cultuursector ligt het aandeel zelfs op 37%.

In sommige specialistische beroepen is zzp’er zijn bijna de norm, zo zijn 60% van alle Nederlandse auteurs en kunstenaars en 47% van de vakspecialisten op artistiek en cultureel gebied (zoals grafisch vormgevers, fotografen en interieurontwerpers) werkzaam als zzp’er.

Nederland in kopgroep zzp-landen

Ons land mag zich op het Europese toneel een echte zzp-economie noemen. Volgens een benchmark van het CBS neemt Nederland de vijfde plek in als het gaat om het totale aantal zzp’ers als onderdeel van de beroepsbevolking.

Het aandeel zzp’ers is het hoogst in Griekenland: 20% van de werkenden tussen de 15 en 75 jaar is zzp’er. Ook in Polen ligt dit aandeel hoog, namelijk 15% van de werkende Polen. In beide landen heeft dit te maken met het hoge aandeel van de agrarische sector in de economie.

Zzp’er of Freelancer?

De term freelancer wordt doorgaans gegeven aan de groep zzp’ers die voornamelijk actief is op het gebied van kennisinhuur. Denk aan hierbij bijvoorbeeld aan journalisten, copywriters, architecten, consultants, interimmanagers, data-analisten, IT-professionals, marketing- en communicatie-experts en nog veel meer.

Zo geeft Malt, een van de vele platforms voor freelancers, de volgende definitie aan de term freelancer: “Freelancers zijn hoogopgeleide, zelfstandige professionals die door organisaties worden ingehuurd vanwege hun specialistische kennis en ervaring.”

Het onderscheid tussen zzp’er en freelancer is overigens niet formeel, zo scharen bijvoorbeeld het CBS en de KvK beide groepen onder dezelfde groep. Zij stellen: “De betekenis van freelance en zzp is hetzelfde. Ze werken voor verschillende opdrachtgevers en hebben geen dienstverband met de opdrachtgevers.”

Het CBS en de KvK maken wel een ander onderscheid, dat in de buurt komt van de algemeen geaccepteerde term van freelancer. Zij spreken over het verschil in zzp’ers die diensten aanbieden (grofweg freelancer), en diegenen die producten verkopen (geen freelancer).

Waarom worden mensen freelancer?

Wat maakt dat steeds meer hoogopgeleide professionals kiezen voor een carrière als zelfstandige professional?

Keuzevrijheid en flexibiliteit
Veel freelancers genieten van de vrijheid om zelf te bepalen hoeveel, waar en wanneer ze werken. Deze flexibiliteit is vaak de kernreden waarom mensen als zelfstandig ondernemer zonder personeel gaan werken. Het vermogen om werkuren aan te passen aan andere verplichtingen maakt het mogelijk om een evenwicht te vinden tussen werk en andere aspecten van het leven.

Bovendien stelt deze flexibiliteit freelancers in staat om hun productiviteit te optimaliseren, omdat ze kunnen werken op momenten waarop ze zich het meest geconcentreerd en energiek voelen.

Bewuste keuze en betere werk-privébalans
Voor velen is een betere werk-privébalans een belangrijke reden om als freelancer te werken. Als zzp’er kunnen ze hun werkuren flexibel aanpassen aan persoonlijke behoeften en prioriteiten. Dit stelt ze in staat om meer tijd te besteden aan familie, vrienden, hobby’s en zelfzorg, wat bijdraagt aan hun welzijn en productiviteit.

Een bewuste keuze voor een betere werk-privébalans kan ook resulteren in een hoger niveau van tevredenheid en betrokkenheid bij het werk, aangezien freelancers het gevoel hebben dat ze controle hebben over hun tijd en leven.

Financiële drijfveer
Financiële overwegingen, in het bijzonder de wens om een hogere vergoeding te ontvangen voor hun werkzaamheden, kunnen voor sommigen een belangrijke rol spelen in hun keuze om te freelancen. Maar dit geldt niet voor iedereen, want waar freelancer zijn ontzettend lucratief kan zijn voor de één, moeten anderen de eindjes juist aan elkaar knopen.

De impact van de stap naar zelfstandig ondernemerschap op de portemonnee van de professional is dan ook sterk sectorafhankelijk. In de consultancy bijvoorbeeld is het bekend dat zelfstandige consultants meer kunnen verdienen als zzp’er, omdat ze geen bureau-fee hoeven af te dragen aan het kantoor waarvoor ze werken. Ook in de zorg gaan mensen er gemiddeld genomen financieel op vooruit.

Keerzijde is dan vaak wel dat professionals als zelfstandige meer risico’s lopen, zoals mogelijk geen opdrachten kunnen vinden, of dat ze zonder een heel team achter zich moeten opereren als een echte eenpitter.

Kijkend naar het algehele freelancesegment, is het zeker geen gegeven dat een zp’er het financieel beter doet dan werkenden in loondienst. Data van het CBS toont aan dat mensen in loondienst gemiddeld nog een stuk meer verdienen dan zzp’ers. Professionals die werken in een flexovereenkomst verdienen het minst.

Daarbij komt dat veel zzp’ers en flexwerkers minder voorbereid zijn op hun financiële toekomst (denk aan de uitdaging om zelf een pensioenvoorziening te treffen).

Onafhankelijkheid
Niet (meer) voor een baas willen werken kan ook een belangrijke drijfveer zijn om te freelancen. De autonomie die komt met freelancen of zelfstandig ondernemerschap kan bevrijdend werken. Ook ben je als eenpitter natuurlijk vrij van de traditionele hiërarchie van een organisatie. Dat alles maakt freelancer worden voor velen een aantrekkelijke keuze.

Digitalisering
Ook de aanhoudende digitalisering van werkzaamheden en processen maakt de keuze voor een freelance werkverband, vooral in bepaalde sectoren, steeds makkelijker. Zo kunnen freelancers hierdoor veel eenvoudiger op afstand werken en hun diensten op een flexibele manier aanbieden – een groot pluspunt voor zowel freelancers als hun opdrachtgevers.

Werken aan je passies
Voor veel mensen is de mogelijkheid om hun passie te volgen en vrijheid te ervaren in hun werk een belangrijke motivatie om freelancer te worden. Het zelfstandig ondernemerschap stelt hen in staat om projecten te kiezen die hen echt interesseren en waar ze gepassioneerd over zijn. Dit kan resulteren in meer voldoening en tevredenheid in het werk.

Waarom huren organisaties freelancers in?

Directe expertise
Freelancers zijn vaak specialisten in hun vakgebied. Ze hebben de nichevaardigheden en -kennis die bedrijven van nu nodig hebben, waardoor ze sneller kunnen inspelen op de vraag en eisen vanuit de markt – zonder langdurige zoektochten naar vast personeel.

Kostenbesparing op lange termijn
Hoewel freelancers soms hogere dagtarieven rekenen, kunnen ze op de lange termijn kosteneffectiever zijn. Bedrijven besparen op zaken als sociale lasten, pensioenbijdragen en andere voordelen die aan vaste werknemers worden aangeboden.

Piekmomenten
Organisaties kunnen de inhuur van freelancers aanpassen aan piekmomenten, bijvoorbeeld wanneer ze willen opschalen of een sprint moeten maken. Dat is efficiënter dan het onderhouden van een vast personeelsbestand dat niet volledig wordt benut.

Flexibiliteit
Veel hooggekwalificeerde professionals kiezen voor een freelancecarrière vanwege de grotere flexibiliteit en diversiteit die het biedt. Dit maakt het voor bedrijven gemakkelijker om op projectbasis talent in te huren, zonder de langdurige verplichtingen en kosten die gepaard gaan met vaste aanstellingen.

Up-to-date kennis
Freelancers moeten om relevant en concurrerend te blijven hun vaardigheden voortdurend bijwerken. Dit betekent dat ze vaak meer up-to-date zijn met de nieuwste trends en technologieën dan vaste werknemers, wiens bijscholing een grotere uitdaging kan zijn voor bedrijven. Het upskillen van vast personeel vergt immers behoorlijk wat tijd, energie en opleidingsbudgetten.

Fris en innovatief perspectief
Organisaties huren vaak freelancers in vanwege hun vermogen om frisse en innovatieve perspectieven te bieden. Door hun diverse ervaringen bij verschillende opdrachtgevers kunnen freelancers nieuwe inzichten en creatieve oplossingen aanreiken voor de uitdagingen waar bedrijven mee te maken hebben. Deze diversiteit stelt hen in staat om out-of-the-box te denken en innovatieve benaderingen te ontwikkelen.

Samenvattend, de grote groep zp’ers, zzp’ers en freelancers is anno 2024 voor de Nederlandse economie van onschatbare waarde. Hun flexibiliteit, expertise en innovatieve kijk dragen bij aan de veerkracht en groei van onze economie en benadrukken het belang van een dynamische en diverse arbeidsmarkt.