Ziekenhuizen staan voor duivels investeringsdilemma
Nederlandse ziekenhuizen zijn financieel gezond, maar tegelijkertijd beschikken ze over onvoldoende middelen voor allerlei (belangrijke) investeringen in kwaliteit en vernieuwing. Dat blijkt uit onderzoek van BDO.
Voor zijn terugkerende studie nam het accountants- en adviesbureau de meest recente jaarcijfers van meer dan 60 Nederlandse ziekenhuizen onder de loep. Elk ziekenhuis werd gewogen op verschillende dimensies, met als uitkomst een score op een schaal van 10.
Net als vorig jaar komt het gemiddelde rapportcijfer dit jaar uit op een 7,2. “Maar dat wil niet zeggen dat er geen verschuivingen hebben plaatsgevonden”, schrijft BDO. Zo stegen de cijfers van kleine en middelgrote ziekenhuizen heel licht, terwijl het rapportcijfer van grote ziekenhuizen daalde van een 8,4 naar een 7,8.
De daling in de score van grote ziekenhuizen komt deels doordat ze vorig jaar eenmalig vastgoed hebben verkocht, wat een financiële meevaller opleverde (en derhalve een hoger cijfer). Daarnaast is het rendement gedaald van 2,3% naar 1,8% en nam het operationele resultaat af (met name door stijgende loonkosten). Die twee factoren hebben eveneens bijgedragen aan het lagere rapportcijfer van grote ziekenhuizen.
Ook het rendement van kleine ziekenhuizen daalde: van 1,4% naar 1,1%. Het rendement van middelgrote ziekenhuizen steeg van 1,4% naar 1,6%. Niettemin nam het gemiddelde rendement van Nederlandse ziekenhuizen in 2022 af: van 1,9% naar 1,6%.
Deze ontwikkeling zet de financiële positie van ziekenhuizen onder druk. Tegelijkertijd wordt van ziekenhuizen verwacht dat ze de komende jaren fors investeren in vernieuwing. Het gaat dan vooral om projecten op het gebied van digitalisering en verduurzaming. “Ziekenhuizen hebben een duivels investeringsdilemma op hun bord”, waarschuwen de onderzoekers in hun rapport.
Daar komen de uitdagingen op het gebied van inflatie en personeel nog bovenop. Zo is er sprake van een groot tekort aan medewerkers, en om talent te behouden (en boeien) moeten de instellingen investeren in hogere lonen en talentmanagement.
Personeel is de grootste kostenpost van ziekenhuizen, blijkt uit het BDO-rapport. Zo slokten de personeelskosten vorig jaar gemiddeld genomen 60,6% van het totale budget op (2021: 59,6%). Bij kleine ziekenhuizen gaat het hier zelfs om 61,8% (2021: 61,5%).
Omzeiling van investeringsdilemma
Volgens BDO kan het investeringsdilemma worden omzeild. De simpelste manier daartoe is het verhogen van de zorgpremies. Dan kan extra geld worden vrijgemaakt voor de noodzakelijke investeringen van Nederlandse ziekenhuizen. Maar aan dit scenario geeft BDO niet de voorkeur.
Het bureau prefereert een andere manier om het dilemma te omzeilen. “In dat geval nemen ziekenhuizen samen met de systeempartners – denk aan banken en zorgverzekeraars – de regie”, aldus de onderzoekers. “De regie is daarbij gericht op investeringen in de zorg, waar de digitaliseringopgaven ook onder vallen. Dit leidt mogelijk tot tijdelijke verliezen in plaats van tot structurele.”
Of de problemen op deze manier zullen worden opgelost is nog maar de vraag. Dat heeft ook deels te maken met de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen, die volgende maand plaatsvinden. “De problematiek staat wel op de politieke agenda, maar invulling ervan ontbreekt momenteel nog”, zegt Vincent Eversdijk van BDO tegen de NOS.
