Hoe houd je grip in uitdagende tijden? Kijk vooruit en maak scenario’s

De toekomst zit vol onzekerheden. Sommigen kunnen flinke impact hebben op het bedrijfsresultaat. Hoe houd je als ondernemer grip onder alle omstandigheden? Kijk vooruit en maak scenario’s, schrijven experts van BDO.

Plotselinge omslag

In 2020 boekte de fietsbranche top omzetten. Door lockdowns sprongen we massaal op de fiets. Coronajaar 2020 werd een recordjaar, het kon niet op. Twee jaar later is de vraag naar met name elektrische fietsen afgenomen waardoor fabrikanten met hoge voorraden kampen.

Onlangs meldde Stella Fietsen dat het moet reorganiseren. Ook fabrikant van elektrische fietsen VanMoof beleeft uitdagende tijden en heeft zijn aandeelhouders moeten vragen om extra kapitaal. Ieder verhaal staat uiteraard op zichzelf, maar de voorbeelden laten wel zien hoe snel de omstandigheden kunnen veranderen.

Deze voorbeelden tonen aan hoe belangrijk het is in deze tijd om voldoende vooruit te kijken en wendbaar te blijven.

Als het anders gaat

Het tij kan dus zomaar keren. Wat daar de reden van is, is voor ieder bedrijf en voor iedere sector weer anders. Soms is het ook een combinatie van factoren. Denk aan de hoge energieprijzen, krapte op de arbeidsmarkt, inflatie, beschikbaarheid van materialen, toenemende concurrentie, afnemende consumentenbestedingen en een ‘post corona schuldenlast’ (bijvoorbeeld bij de Belastingdienst).

Dan is het de vraag hoe je hier als ondernemer mee omgaat. Wat is het effect op de bedrijfsvoering en op je verdienmodel? Is dat tijdelijk of gaat het langer duren? Hoe kun je daar op inspelen? Maar ook: liggen er kansen?

Het pijnlijke is dat dit soort analyses (te) vaak pas gemaakt worden als de nood aan de man is. Dat is ook begrijpelijk: vaak regeert de waan van de dag. En als er dan moeilijkheden zijn, is het ook nog eens alle hens aan dek om de situatie het hoofd te bieden.

Zo kampte een klant van BDO met grote problemen. Er waren meerdere verouderde productielocaties, de rentabiliteit was laag en het bedrijf worstelde met duurzaamheidsvraagstukken. Die problemen werden vergroot door de stijging van energieprijzen en arbeidskosten. De eigenaren wisten niet goed meer hoe nu verder te gaan. Stoppen was dan ook een reële optie. Een trieste situatie na zoveel jaren hard werken.

Gered

Toch hoeft het dan nog niet te laat te zijn. Een samenwerking tussen deze onderneming en BDO heeft geleid tot een gewijzigd businessmodel. Het businessmodel verschuift naar een lager productievolume, maar tegen een lagere kostprijs waardoor de productie weer winstgevend wordt. De (financiële) consequenties hiervan zijn helder in beeld gebracht.

We hebben samen met de eigenaren heldere scenario’s gemaakt waardoor duidelijk is wat te doen als de omstandigheden veranderen. Het resultaat? Er wordt toegewerkt naar sluiting en verkoop van één locatie, wat middelen vrijmaakt om een andere locatie te verduurzamen. Daarnaast is er rust, de eigenaren hebben weer grip op de richting en toekomst van het bedrijf. En tot slot continueert de bank de financiering ondanks de uitdagende omstandigheden.

Kijk vooruit

Het is fijn dat dit bedrijf in aangepaste vorm de boel weer op de rit heeft gekregen. Maar dat geldt niet voor alle bedrijven. Soms is het gewoonweg te laat om bij te sturen. Daarom raden we iedere ondernemer aan om met regelmaat na te denken over de toekomst, over het verdienmodel op de lange termijn. En daarbij een visie te formuleren in verschillende scenario’s.

Ofwel: kijk vooruit. Zorg dat je weet op welke signalen je moet letten zodat je tijdig in kunt grijpen. En maak scenario’s zodat je tijdig bij kunt sturen. Hoe eerder je keuzes kunt maken, hoe wendbaarder je bent. Bedenk welke impact een bepaald scenario heeft op je strategie, de markten die je bedient, de omvang van de bedrijfsvoering, de financiële resultaten, en op de bijbehorende organisatiestructuur.

Dat levert je het volgende op: je weet waar een omslagpunt ligt, je hebt een heldere visie op je verdienmodel in verschillende omstandigheden, je bent bekend met de financiële consequenties van de verschillende scenario’s en je weet hoe je je stakeholders hierin mee kunt nemen (wees transparant!).

Zorg dat je inzicht hebt in je toekomstige rentabiliteit en kasstromen (ook: inzicht in marges per klant, klantsegment, of product), waardoor je de juiste prijsstelling van je diensten en producten kunt hanteren en je capaciteit en middelen aanwendt daar waar die het meeste opleveren. Met andere woorden: je hebt een heldere visie op je toekomstige businessmodel en je bent voorbereid op diverse scenario’s. Dat onderneemt een stuk lekkerder.

Verder lezen: Organisaties met snelle besluitvorming komen beter door de crisis.

Durf in te grijpen

Erkennen dat een eens succesvol businessmodel moet worden aangepast en anticiperen op veranderingen vraagt soms om moedige besluiten. Durven ingrijpen is nodig om wendbaar te blijven in een toekomst die vol verrassingen zit.

Dit proces begint met een stap naar achteren zetten. Kijk van een afstand naar je onderneming en hoe het verdienmodel er de komende jaren uitziet. Breng de ‘wat-als’ opties in kaart. Durf je ook te laten ondersteunen hierbij.  Je staat er niet alleen voor. Leer van andere ondernemers en maak gebruik van de kennis en ervaring van externen.