5 miljoen mantelzorgers van groot belang voor maatschappij
Mantelzorgers spelen een belangrijke rol in de maatschappij. En terwijl zij de schatkist zo’n €22 miljard per jaar ‘kosten’, leveren ze via zorg en overige ondersteuning een economische waarde die bijna het dubbele bedraagt. Dat blijkt uit een onderzoek van Ecorys in opdracht van MantelzorgNL.
Volgens de onderzoekers is de maatschappelijke waarde van mantelzorg voor het eerst berekend, met als doelstelling om inzicht te krijgen in de waarde van het ‘beroep’. Mantelzorgers staan vandaag de dag onder ongekende druk, na jaren van bezuinigingen op de ouderenzorg. En daarbovenop komt nog de coronacrisis, die naast een hogere fysieke zorgvraag ook heeft geleid tot meer mentale druk onder de bevolking en zorgprofessionals.
Mantelzorg is onbetaalde zorg voor ouderen, maar heeft vaak ook betrekking op langdurige zorg voor zieke familieleden of vrienden. Volgens de analyse van Ecorys en MantelzorgNL telt ons land vijf miljoen mantelzorgers. Door de vergrijzing neemt de vraag naar mantelzorg toe, terwijl de hoeveelheid potentiële mantelzorgers juist krimpt. Beide ontwikkelingen zorgen voor een afname van het aantal beschikbare arbeidskrachten en dit leidt, enigszins ongezien, tot een flinke maatschappelijke kostenpost.
Maatschappelijke kosten mantelzorg €22 miljard
Uit de doorberekening van Ecorys komt naar voren dat mantelzorg de maatschappij jaarlijks zo’n €22 miljard kost. Volgens de onderzoekers hebben 5 miljoen mantelzorgers in 2019 1,5 miljard uren aan mantelzorg besteed, goed voor zo’n 850.000 fulltime-arbeidsjaren. De maatschappelijke kosten bestaan daarmee uit de €22 miljard aan ureninzet plus €1,8 miljard aan financiële kosten, zoals bijvoorbeeld reiskosten.
De inzet van mantelzorgers is cruciaal voor onze maatschappij, mede vanuit een economisch oogpunt, aldus de onderzoekers. Zonder de inzet van mantelzorgers zou de zorg door zorgprofessionals uitgevoerd moeten worden. De maatschappelijke kosten zouden in dat geval zo’n 70% tot zelfs 100% hoger uitvallen, waarmee ze zouden uitkomen op €32 miljard tot wel €44 miljard euro, zo wordt becijferd.
“Mantelzorg lijkt misschien gratis, maar dit onderzoek toont aan dat het dat niet is”, aldus Liesbeth Hoogendijk, bestuurder van MantelzorgNL. “Op de arbeidsmarkt kost ons dit arbeidskrachten. Dit gemis van krachten zal met de toenemende vergrijzing alleen maar stijgen. Wanneer we daarbij meer en meer van mantelzorgers gaan vragen, zonder hen daarbij goed te ondersteunen is eenvoudig uit te rekenen dat mantelzorg uiteindelijk niet gratis is.”
Druk neemt toe op de markt
Door de vergrijzing neemt de vraag naar mantelzorg toe, terwijl aan de aanbodzijde het gevaar voor een tekort aan voldoende mantelzorgers dreigt. Volgens de onderzoekers neemt hierdoor ook het risico van uitval toe, met hogere maatschappelijke kosten tot gevolg.
Volgens MantelzorgNL zijn er twee mogelijke oplossingsrichtingen te bedenken om overbelasting en uitval te voorkomen: respijtzorg of ondersteuning door mantelzorgmakelaars. Op basis van hun analyse pleiten de onderzoekers van Ecorys voor het toepassen van beide opties: “Als een week uitval wordt voorkomen, zijn de kosten van de ondersteuning al terugverdiend.”
Wat doen mantelzorgers eigenlijk?
Praktische ondersteuning (25% van tijdsbesteding)
Regelen en coördineren van zorg
Signaleringsfunctie Vervoer (bijvoorbeeld naar arts of kapper)
Begeleiding en (dag)structuur bieden en zo nodig toezicht houden
Financiële en administratieve hulp
Begeleiding artsenbezoek
Boodschappen
Verzorging (25% van tijdsbesteding)
Klaarzetten en toedienen van medicijnen en verdere verpleegkundige taken
Assistentie Dagelijkse levensverrichtingen (ADL)
Begeleiding bij eten en drinken
Emotionele ondersteuning (17% van tijdsbesteding)
Gezelschap en emotionele ondersteuning
Huishoudelijke hulp (33% van tijdsbesteding)
Werkzaamheden
Ondersteuning en tevens organisatie
Klussen in en rondom het huis
