Vijf stappen voor het opzetten van circulaire bouwinnovaties
De bouwsector kent een ambitieuze verduurzamingsagenda. Momenteel is de gebouwde omgeving als geheel verantwoordelijk voor 25% van de CO2-uitstoot in Nederland, 50% van het grondstofgebruik en bijna 25% van al het afval. Het omarmen van circulair bouwen is een van de pijlers voor een groenere toekomst.
Maar hoe krijg je circulaire bouwprojecten van de grond? Duidelijk is in elk geval dat partijen uit uiteenlopende segmenten nauw met elkaar moeten samenwerken. Denk aan opdrachtgevers als gemeenten, het Rijksvastgoedbedrijf en groot-vastgoedbezitters zoals vastgoedbeleggers en woningcorporaties, maar ook opdrachtnemers zoals bouwbedrijven, aannemers en toeleveranciers.
Die samenstelling moet al in de beginfase – bij het procesontwerp en het bepalen van de aanpak – worden meegenomen, om te zorgen dat de opgave en oplossingen zo vroeg mogelijk samenkomen. Fanauw Hoppe, adviseur bij AT Osborne, legt uit hoe partijen in de bouwketen in vijf stappen kunnen werken aan het opzetten van circulaire bouwinnovaties:
1. Formuleer ambities en doelstellingen
De eerste stap is het formuleren van ambities en doelstellingen, legt Hoppe uit. “Stel een hoge ambitie centraal voor circulaire verduurzaming. Wees wel voorzichtig met het stapelen van ambities en zorg daarbij zoveel mogelijk integraliteit. Vul de ambities in met concrete doelstellingen op langere termijn.”
2. Ga een partnerschap aan
Vervolgens is het raadzaam op zoek te gaan naar een werkelijke samenwerking met de markt, gebaseerd op de beginselen gelijkwaardigheid, vertrouwen en transparantie: “Durf op die beginselen in de selectie te sturen en op basis daarvan één partij te contracteren. Eerlijk geld voor eerlijk werk is daarbij een logisch principe voor de prijsopbouw, niet een competitie op de laagste prijs in een kortdurend aanbestedings- of inkooptraject.”
3. Formuleer een langetermijnstrategie voor het partnerschap
Volgens Hoppe dient vervolgens een langetermijnstrategie worden geformuleerd voor langjarige samenwerking, een strategie die uitnodigt tot het opbouwen van een samenwerking, commitment van het team en inzet, het opbouwen van kennis van elkaars organisatie, context en stakeholders en tot het doen van investeringen.
Een langetermijnstrategie biedt nog verschillende andere mogelijkheden, zoals het systematisch innoveren en implementeren van die innovaties, het ontwikkelen van een gezamenlijke leerlijn en het creëren van gezamenlijke belangen (lees: het vervullen van ambities en doelstellingen). Verder biedt het de tijd om te leren, door te groeien en maakt het continu meten, monitoren en flexibel inrichten van de ambities, doelstellingen, samenwerking en KPI’s mogelijk. Tot slot kun je op basis van de strategie externe exposure en netwerken opbouwen en ketenpartners betrekken.
4. Ga een gezamenlijk research & developmenttraject aan
Er zijn steeds meer ontwikkelingen binnen circulair bouwen, vervolgt Hoppe: “Om echt grote besparingen te realiseren, standaarden te ontwikkelen en continu innovaties door te blijven voeren, is de aanbestedingsprocedure van het innovatiepartnerschap de aangewezen procedure.”
Als de ambities en doelstellingen dusdanig zijn dat deze nog niet op een voldoende niveau op de markt beschikbaar zijn, kan deze procedure worden toegepast. Voor partijen die op grond van de aanbestedingswet niet aanbestedingsplichtig zijn zoals de meeste private partijen, is de procedure altijd toe te passen. Hoppe: “Het grote voordeel is dat de probleemeigenaar en de oplosser samen aan één tafel zitten. Dit zorgt voor een snelkookpan met innovatie- en ontwikkelkracht bij de marktpartij.”
Bovendien is het een springplank voor de bredere markt om te innoveren: “Ook de afvallende partijen hebben namelijk geproefd aan – en gewerkt met – innovaties en ontwikkeltrajecten. Zij worden daarmee gestimuleerd dit ook buiten deze aanbesteding verder toe te passen en door te ontwikkelen. Er zijn immers vele organisaties met vergelijkbare ambities en doelstellingen.”
5. Lanceer de ontwikkeling in de praktijk
Tot slot raadt Hoppe aan om de ontwikkeling in de praktijk te brengen. “De opdrachtgever is in het partnerschap een ware ‘launching customer’. Door de innovatie direct te implementeren krijgt de marktpartij een steuntje in de rug. Andere potentiële klanten kunnen zien dat een innovatie is bewezen en het zo van de plank inkopen.”
