Afghanistan
In twee jaar kan veel veranderen. In 2018 bereikte het optimisme van CEO’s over wereldwijde economische groei een twintigjarig hoogtepunt. Nu CEO’s vooruitkijken naar 2020, tonen ze juist een recordhoeveelheid pessimisme – zo komt naar voren in PwC’s Global CEO Survey, die is gepresenteerd op het jaarlijkse World Economic Forum in Davos.
De enquête, gehouden onder 1.500 chief executives in 80+ landen, laat zien dat voor het eerst sinds 2012 meer dan de helft van de ondervraagde CEO’s denkt dat het tempo van de wereldwijde bbp-groei zal afnemen. 53% voorziet een vertraging van de mondiale economische groei – een flinke stijging ten opzichte van de 29% van vorig jaar.
Dit betekent echter niet dat de economie zal krimpen. De economische indicatoren blijven in vele markten positief. Zo stond de werkloosheid in de OECD-landen in 2019 op een historisch lage 5,1%, is het consumentenvertrouwen gestegen en presteren de financiële markten sterk.
Als gevolg hiervan voorzien de meeste CEO’s nog altijd verdere groei – waarmee hun voorspelling ook in lijn is met de meeste economische vooruitzichten, die ervan uitgaan dat de wereldwijde economie net is begonnen aan zijn elfde opeenvolgende jaar van groei. In zijn prognose van oktober vorig jaar voorspelde het IMF bijvoorbeeld 3% economische groei voor 2020. Daarmee zou de groei wel uitkomen op het laagste niveau sinds de wereldwijde economische crisis.
In het onderzoek van PwC is het overheersende sentiment dat de mondiale economische groei in 2020 zal vertragen consistent zichtbaar in alle regio’s: Afrika, de Aziatisch-Pacifische regio, Europa, het Midden-Oosten en Noord- en Latijns-Amerika. Het percentage CEO’s dat de groei ziet vertragen overstijgt de 50% in alle regio’s op twee na: de Aziatisch-Pacifische regio en Centraal-Oost-Europa.
Nergens is de plotselinge omslag in het vertrouwen zo uitgesproken als in Noord-Amerika, waar een recordpercentage van 63% van de chief executives ervan overtuigd is dat het wereldwijde groeitempo zal afnemen. Twee jaar geleden voorspelde een precies net zo groot percentage van de Noord-Amerikaanse CEO’s nog het tegenovergestelde, dat de groei van de wereldeconomie zou versnellen.
Onzekerheid en Industry 4.0
Twee factoren liggen ten grondslag aan het gekelderde vertrouwen. Ten eerste de toegenomen onzekerheid, veroorzaakt door handelsspanningen, geopolitieke onrust en het ontbreken van consensus over de juiste aanpak van de opwarming van de aarde. Terwijl deze uitdagingen niet nieuw zijn, “zijn de schaal en snelheid waarop ze nu escaleren dat wel”, stelt PwC-voorzitter Bob Moritz. Of zoals een in Davos aanwezige CEO het verwoordt: “De onzekerheid van vandaag de dag hebben we in geen veertig jaar gezien. Ze haalt de groei uit de wereldwijde economie.”
Ten tweede laat de beloofde opbrengst van de zogeheten vierde industriële revolutie nog steeds grotendeels op zich wachten. De verzameling innovatieve technologieën die samen bekendstaan als ‘Industry 4.0’ – zoals kunstmatige intelligentie, robotica, Internet of Things (IoT) en machine learning – moet de manier waarop mensen leven en werken ingrijpend veranderen.
Zo voorspelde een studie uit 2015 van PwC en dochterbedrijf Strategy& dat Industry 4.0 het “concurrentievermogen van de Europese industrieën zou transformeren”, waarmee in vijf jaar tijd €550 miljard aan omzet zou worden toegevoegd. Onbekend is hoeveel daarvan werkelijk is gematerialiseerd, maar het is duidelijk dat de Industry 4.0-adoptie en de daarmee gerealiseerde voordelen achterblijven bij de eerdere voorspellingen.
Bedrijfsprestaties?
Weinig verrassend, sijpelen de zorgen over de vertraging van de wereldwijde groei ook door in de verwachtingen van CEO’s voor hun eigen bedrijf. Het aandeel van de CEO’s dat zegt ‘zeer veel vertrouwen’ te hebben in de omzetgroei voor zowel de korte (één jaar) als middellange (drie jaar) termijn is gedaald tot een niveau dat niet meer is genoteerd sinds 2009, toen de economie zich net begon te herstellen van de wereldwijde financiële crisis.
Moritz stelt tot besluit echter dat, “terwijl er recordpessimisme heerst onder bestuurders, een positieve kanttekening is dat er nog altijd vele kansen voor het oprapen liggen. Met een agile strategie, een scherpe focus op de veranderende verwachtingen van stakeholders en de ervaring die velen hebben opgebouwd gedurende hun afgelopen tien jaar in een uitdagende omgeving, kunnen bestuurders een economische neergang doorstaan en blijven bloeien”, aldus de PwC-voorzitter.
