Leeuwendaal toetst vaardigheden van de leden van stembureaus

Het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK), de Nederlandse Vereniging van Burgerzaken (NVVB) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben Leeuwendaal ingeschakeld om in het kader van de aankomende Provinciale Staten verkiezingen in maart onderzoek te doen naar de selectie, deskundigheid, vaardigheden en facilitering van voorzitters en leden van stembureaus. 

Met het oog op de diverse politieke verkiezingen in ons land wordt de term stembureau gebruikt voor zowel de ruimte waar een stemming plaatsvindt (stemlokaal), als voor het ambtelijk orgaan dat belast is met de organisatie van een stemming in een stemdistrict (stembureau). Nederland kent ongeveer tienduizend stemdistricten en per stemdistrict is er één stembureau. Een stemlokaal kan meerdere stembureaus bevatten. Deze lokalen zijn vaak gevestigd in openbare gebouwen, die in het beheer of eigendom zijn van de gemeente. Het college van burgemeester en wethouders stelt binnen zijn gemeente stembureaus in. 

Stembureaus

Bij verkiezingen in Nederland spelen stembureaus, onder leiding van een stembureauvoorzitter, een belangrijke rol. Tijdens de verkiezingen is de voorzitter verantwoordelijk voor de algehele gang van zaken in het stembureau en een goed verloop van het stemproces. Tijdens het stemproces zijn de voorzitter en de overige stembureau leden onder meer verantwoordelijk voor het controleren van de echtheid en de geldigheid van de stempassen en geeft de voorzitter leiding aan de andere leden van het stembureau en dient deze zorg te dragen dat de verkiezingsdag ordelijk verloopt.

Dit jaar staan er in ons land verschillende verkiezingen op het programma. Op woensdag 20 maart zullen burgers naar de stembureaus gaan voor de Provinciale Statenverkiezingen en Waterschapsverkiezingen. Op donderdag 23 mei is de verkiezing voor het Europees parlement.

Voor het vertrouwen van burgers in onze democratie, in de overheid en de betrokken professionals, is het van groot belang dat verkiezingen eerlijk verlopen. Om meer inzicht te krijgen in de selectie, deskundigheid, vaardigheden en facilitering van voorzitters en leden van stembureaus is in de aanloop naar de komende verkiezingen onderzoek verricht. Het onderzoek komt voort uit de vorig jaar gepubliceerde Verkiezingsagenda 2021 van NVVB en de VNG. Het ministerie van BZK heeft het belang van het doen van onderzoek onderschreven. 

Voor het uitvoeren van het onderzoek hebben de initiatiefnemers een beroep gedaan op de expertise van Leeuwendaal, een Nederlands HR-consultancybureau. Opgericht in 1990 beschikt Leeuwendaal vandaag de dag over een team van ongeveer 170 consultants en trainers, die zowel de publieke als private sector bedienen. Leeuwendaal, dat goed bekend is met de praktijk van werving, selectie en opleiding, voert het onderzoek uit en zal de resultaten vertalen naar concrete aanbevelingen voor de praktijk.

Enquête

De coördinatoren verkiezingen van gemeenten worden in het kader van het onderzoek gevraagd een korte online enquête in te vullen. Daarnaast krijgen zij het verzoek een link naar een andere online vragenlijst door te zetten naar hun stembureauleden, het is immers heel belangrijk om ook bij stembureauleden zelf ervaringen uit te vragen. De vragenlijsten worden direct na de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen van 20 maart uitgezet, zo mogelijk in combinatie met de gebruikelijke evaluatie na elke verkiezing.

Daarnaast krijgen de coördinatoren verkiezingen, stembureauleden en tellers ook het verzoek om mee te doen aan een interview of een bijeenkomst met een focusgroep. Op deze wijze willen de onderzoekers na de online enquête verdiepende vragen stellen. De focusgroep-bijeenkomsten vinden plaats op 16 april (in Amersfoort) en 23 april (in Breda), een derde datum wordt nog gepland. Het onderzoeksrapport wordt eind mei 2019 verwacht, waarna minister Ollongren (BZK) de Tweede Kamer informeert.