Miljoenenstrop Floriade kan worden goedgemaakt door woningbouw

In 2022 wordt in Almere de zevende Floriade gehouden. Doordat de gemeente heeft gekozen voor een ambitieuze opzet voor de wereldtuinbouwtentoonstelling, met onder meer een duurzame ‘woonwijk van de toekomst’, loopt de organisatie van de Floriade flink in de papieren. Waar de oorspronkelijke begroting zo’n €10 miljoen was, wordt nu al gesproken over €35 miljoen. Onderzoeksbureau Andersson Elffers Felix nam op verzoek van Almere de begroting onder de loep en stelt dat deze investering toch ruimschoots kan worden terugverdiend door in een later stadium de woonwijk flink uit te breiden.

Sinds 1960 vindt elke tien jaar in een Nederlandse plaats de Floriade plaats. In september 2012 werd bekendgemaakt dat Almere de eer heeft om de zevende editie van de wereldtuinbouwtentoonstelling te organiseren. Inmiddels – ruim zes jaar later – is de gemeenteraad van de polderstad echter niet meer onverdeeld positief over de komst van het internationale evenement. Dit heeft alles te maken met de sterk stijgende kosten die zijn verbonden aan de organisatie. Volgens het college kan de begrote €10 miljoen weleens oplopen tot €28 miljoen en Volggroep Floriade – een gemeentelijke raadscommissie die de voortgang van het project in de gaten houdt – heeft het zelfs over circa €35 miljoen.

Gezien de grootse opzet waarvoor Almere heeft gekozen, zijn de alsmaar hoger wordende kosten misschien niet geheel verrassend. Waar de Floriade normaliter alleen maar een wereldtuinbouwtentoonstelling is, wordt zij nu gecombineerd met een bouwexpo. Op het Floriadeterrein wordt een ‘groene’ stadswijk aangelegd, bestaande uit 660 woningen, waarvan 60 waterwoningen. Om dit voorbeeld van de duurzame ‘stad van de toekomst’ te kunnen tonen aan de bezoekers van de Floriade, moet voor de opening ongeveer twee derde van deze woningen zijn opgeleverd.

Kostenposten

Met het huidige aantal geplande huizen scheept het bouwrijp maken van de bouwgrond de gemeente echter op met een tekort van €7 miljoen, zo is te lezen in het recentelijk bijgestelde ontwikkelingsplan. Deze extra kostenpost komt bovenop eerdere extra uitgaven, waaronder de extra inzet van gemeenteambtenaren voor de organisatie van de Floriade – ten koste van ruim €7 miljoen – en externe adviseurs – voor een bedrag van €4,4 miljoen. Al deze extra kosten brengen de begroting op €28 miljoen.

Daarnaast zijn er nog bijkomende kosten die niet zijn opgenomen in deze begroting. Zo kost het uitkopen van een op het Floriadeterrein gevestigd wokrestaurant nog eens €4 miljoen. Ook is er een niet nader gespecificeerd bedrag gereserveerd voor het uitkopen van een campingbedrijf en een jachthaven. Volgens de gemeente gaat het hierbij om “enkele miljoenen”. Ten slotte is er nog de aankoop ter waarde van driekwart miljoen (€) van het pand waarin een duikschool was gevestigd. Bovendien stelt Toon van Dijk, oppositieleider en fractievoorzitter van de Almeerse PVV, dat de werkelijke extra inzet van gemeenteambtenaren meer kost dan de eerder vermelde €7 miljoen; een bewering die wordt onderschreven door de Volggroep Floriade. De raadscommissie stelt dat al deze extra kosten de totale uitgaven op een kleine €35 miljoen brengen.

Groter plan

Ondanks de oplopende rekening denkt Andersson Elffers Felix (AEF) echter dat er geen reden is tot paniek. Het onderzoeksbureau werd vorig jaar door de gemeente ingeschakeld om de voortgang van de voorbereidingen in kaart te brengen in een zogeheten ‘midterm review’. Hierin stellen de onderzoekers dat de investering kan worden terugverdiend door na afloop van de Floriade nog eens 1.000 woningen te bouwen op het terrein: “Het gaat om een goed ontsloten en zeer aantrekkelijke plek, waar naar onze inschatting zeker nog 1.000 woningen bij kunnen. Dat alleen al vertegenwoordigt een grondwaarde van €35 miljoen tot €40 miljoen.” 

Deze constatering past in het bredere argument van AEF, waarin wordt gesteld dat de kosten niet alleen moeten worden gezien als uitgaven aan het evenement zelf, maar ook als investeringen in een groter plan: “De Floriade is nu al een geslaagde vorm van ‘place-making’. Een gebied dichtbij het centrum, gelegen aan het Weerwater, tot voor kort redelijk leeg en langs een drukke snelweg, is wakker gekust”, schrijven de onderzoekers. “Als de betekenis van de Floriade voor de gebiedsontwikkeling in beschouwing genomen wordt, dan heeft het evenement Floriade nu al een grote spin-off. Meer dan bijvoorbeeld de start van de Tour de France in Utrecht of de EK Atletiek in Amsterdam.”

“De Floriade moet in ons beeld dan ook meer beschouwd worden als een investering”, vervolgen ze: “Een investering die de stad nu al veel oplevert, maar die de stad nog meer kan opleveren.” Deze gedachte wordt gedeeld door Remko Schnieders, gemeentelijk programmadirecteur van het evenement. Tegenover het FD geeft hij aan “volmondig” te erkennen dat de Floriade door de toevoeging van de nieuwe stadswijk leidt tot heel veel extra investeringsuitgaven, maar “het belangrijkste deel van het geld dat ook de Volggroep opsomt heeft een veel hoger maatschappelijk rendement voor de stad dan 180 dagen Floriade”. Hij wijst ook op het rapport van AEF: “Kort samengevat luidt hun advies aan de gemeente ‘maak je niet druk, de Floriade kost misschien meer, maar het verdienpotentieel in het gebied is vele malen groter’.”

Desondanks blijft een deel van de gemeenteraad zeer kritisch. Zo is voor enkele partijen het bijbouwen van 1.000 woningen geen serieuze optie. PVV-fractievoorzitter Van Dijk stelt dat zoveel woningen alleen kunnen worden gerealiseerd als er in de hoogte wordt gebouwd, waardoor er niets zou overblijven van het oorspronkelijke plan. Daarnaast verzetten ook de SP, Partij voor de Dieren en Leefbaar Almere zich tegen de extra bouwplannen.