Internationale watermanagement experts leren van Verbindend Onderhandelen

Twee Nederlandse experts gaven afgelopen maanden tijdens de Singapore International Water Week 2018 (SIWW) een presentatie over hun succesvolle ervaringen met Verbindend Onderhandelen, een aanpak om partijen duurzaam te laten samenwerken aan gezamenlijke doelen. Watermanagementprofessionals van over de hele wereld waren aanwezig om te leren van de best practices die door het duo werden gedeeld. 

“Verbindend Onderhandelen, ofwel ‘Connective Negotiation’ in het Engels, is de vanuit P2 ontwikkelde doorvertaling van de Mutual Gains Approach, gecombineerd met sterk procesmanagement”, vertelt Marije Paardekooper, Project- en Procesmanager bij P2. “De Mutual Gains Approach van Harvard University is een manier van samenwerken waarbij je denkt in belangen en niet in standpunten. Het is een benadering die zorgt voor een gedragen overeenkomst tussen samenwerkingspartijen. Is die overeenkomst eenmaal tot stand gekomen, dan begint het pas. Er zijn wisselingen van medewerkers en besturen, er komen nieuwe beren op de weg. Procesmanagement is de sleutel. Het is belangrijk dat betrokken partijen tijd investeren in het elkaar leren kennen en oprechte interesse tonen in elkaars belangen.”

Paardekooper legt uit hoe ze gedurende de afgelopen jaren in de praktijk heeft ondervonden hoe waardevol de benadering is. Toen twaalf gemeenten, twee drinkwaterbedrijven en het hoogheemraadschap van Delfland een aantal jaar geleden overeenkwamen om nauwer met elkaar te gaan optrekken via een samenwerkingsverband genaamd Netwerk Afvalwaterketen Delfland (NAD), waren alle betrokken partijen zich ervan bewust dat het een flinke opgave zou worden om met alle uiteenlopende belangen tot een gemeenschappelijk doel te komen. “We hebben echt geïnvesteerd in de onderlinge relaties. Na de verkiezingen brachten we bijvoorbeeld alle nieuwe gemeenteraden bij elkaar voor een uitje; samen in de bus de weg van het afvalwater volgen. Dat bood deelnemers inzicht in het inhoudelijk verhaal, en het gaf de kans om kennis uit te wisselen met raadsleden van andere gemeenten”, licht Paardekooper toe.

Ze voegt toe dat door alle stakeholders bij het proces te betrekken, en ondertussen vast te houden aan een duidelijke en consistente koers, de partners in staat waren om samen te werken aan een betrouwbare, betaalbare, toekomstbestendige en duurzame afvalwaterketen. Paardekooper: “De raadsinformatieavonden waren bijvoorbeeld gelijk in elke gemeente. De media ontvangen informatie uit één bron. En bestuurlijke stukken krijgen dezelfde oplegnotitie bij alle samenwerkingspartners.” Dit alles draagt ook bij aan de realisatie van de doelstelling van de NAD, het verminderen van de kwetsbaarheid van de keten, het realiseren van besparingen, innovatie en het behouden van de kwaliteit in de afvalwaterketen (riool en afvalwaterzuivering). 

Inmiddels is het NAD al enkele jaren succesvol actief en zijn zowel de plannen voor 2021 als de visie en strategie tot 2050 opgesteld. “Lang met elkaar samenwerken betekent ook dat er veel nieuwe ontwikkelingen op je afkomen. Zo is de economische situatie nu volledig anders dan vijf jaar geleden, en hebben er intussen twee bestuurswisselingen plaatsgevonden bij dertien van de vijftien partners”, vertelt Paardekooper. “Door te werken met Verbindend Onderhandelen, ligt er een basis om toe te werken naar langetermijndoelstellingen, terwijl er voldoende flexibiliteit is om met actuele ontwikkelingen om te gaan.” 

Singapore International Water Week 2018

Deze bij de NAD bereikte resultaten bleven zeker niet onopgemerkt. Zo werd de casus tijdens een conferentie in Göteborg opgepikt door de International Water Association, die enthousiast werd van de aanpak en de opbrengst daarvan. Mede op basis van deze internationale erkenning reisde Paardekooper samen met Marcel Tirion van gemeente Den Haag naar Singapore om tijdens Singapore International Water Week 2018 een presentatie te geven over de aanpak en hun ervaringen. Paardekoper: “We hebben inkijk gegeven in hoe belanghebbers van verschillende partijen samen kunnen komen om duurzame resultaten te bereiken.” 

Tijdens de presentatie benadrukte Paardekooper dat samenwerken om het samenwerken geen zin heeft: “Haal je er als organisatie onvoldoende uit? Stop ermee. Bedenk een alternatief. Er vielen wat kwartjes in de zaal.” Ook werd het belang van doorvragen benadrukt: “Niet zomaar aannemen dat je de andere partij snapt. Daar gaat het vaak mis. Vraag door als het gaat om standpunten. Waarom wil een ander dat zo?”

Het publiek dat het evenement bijwoonde was zeer internationaal en divers. Hierin schuilt direct ook een factor waar de wijze van toepassing van Verbindend Onderhandelen rekening mee dient te houden: “Het is niet voor alle landen en situaties van toepassing, want je moet bereid zijn om te werken op basis van gelijkwaardige inbreng in het proces.” Terwijl de Nederlandse cultuur zich hiervoor bij uitstek leent, zou de aanpak bijvoorbeeld in de VS minder effectief kunnen zijn, erkent Paardekooper.

Paardekooper en Tirion bevonden zich tijdens de International Water Week in goed gezelschap. Ban Ki-moon, de voormalig secretaris van de Verenigde Naties, was een van de sprekers, naast diverse overige topsprekers uit de wereld van publiek en privaat watermanagement. Ban Ki-moon benadrukte in zijn keynote het belang van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN, en voegde toe dat alle duurzame ontwikkelingsdoelen zijn te behalen, mits er samengewerkt wordt. 

Paardekooper is het volmondig met de Zuid-Koreaan eens, en stelt: “Ook wij in Nederland moeten aan de slag met de doelen. Op afvalwatergebied lopen we bijvoorbeeld enorm achter. Voor waterschappen, gemeenten en Rijksoverheid liggen er kansen om op te pakken, ook qua kennisdeling.”