Nederlandse consultants adviseren Belgrado over herbouw stations

AT Osborne ondersteunt de Servische hoofdstad Belgrado bij het komen tot de beste aanpak voor een grootscheepse renovatie van drie diepgelegen stations in het centrum van de stad. Dit moet bijdragen aan een ontlasting van Belgrado’s drukke openbaar vervoersnetwerk. Het project vormt onderdeel van het wereldwijde 100 Resilient Cities-project, dat erop is gericht steden toekomstbestendig te maken. Bij het advies aan de stad putte AT Osborne onder meer uit de ervaring die het opdeed rond de Amsterdamse Noord/Zuidlijn.

Met ruim anderhalf miljoen inwoners is Belgrado Europa’s grootste stad zonder metronetwerk. Naast over (trolly)bussen en trams, beschikt de stad wel over een bescheiden railsysteem genaamd BG Voz, dat gedeeltelijk onder de grond loopt. Terwijl plannen voor een echt metronetwerk al decennialang bestaan en keer op keer opnieuw zijn uitgesteld – vooral vanwege een gebrek aan budget – wordt het huidige openbaar vervoersnetwerk zwaar belast, met name in het drukke centrum van Belgrado. 

Om toch beter om te kunnen gaan met de grote stromen passagiers, werd besloten drie diepe stations in het centrum van Belgrado grondig te renoveren. Bij de ontwikkeling van de plannen hiervoor werd de hulp ingeschakeld AT Osborne. Namens het adviesbureau hebben consultants Alex Miggelenbrink, Bastiaan Sommeling en Pau Lian Staal-Ong de gemeente Belgrado begeleid met het uitvoeren van een maturity scan gericht op het evalueren en in kaart brengen van een realistische koers voor de aanpak van de drie diepe stations die onderdeel vormen van het druk gebruikte spoorwegennetwerk.

100 Resilient Cities

Het herbouwproject komt voort uit Belgrado’s zogenaamde ‘resilience strategy’. Deze maakt onderdeel uit van Belgrado’s deelname aan het 100 Resilient Cities-project* dat eind 2013 werd gelanceerd door de Rockefeller Foundation. Het initiatief, waarbij zich wereldwijd inmiddels al meer dan honderd steden hebben aangesloten, is erop gericht wereldsteden te helpen hun veerkracht te versterken door te anticiperen op de sociale, economische en fysieke uitdagingen van de 21e eeuw.

Ook de ondersteuning vanuit AT Osborne loopt via 100 Resilient Cities, waar het bureau zich medio 2016 aan heeft verbonden. Wim Demmers, CEO bij AT Osborne: “Wij weten hoe we complexe infrastructurele problemen moeten oplossen; dat is een van de belangrijkste redenen dat we de opbouw van een wereldwijde resilience-beweging ondersteunen.”

Als ‘Platform Partner’ van het project biedt AT Osborne ieder jaar aan drie steden – in de regio’s Europa, Noord-, Midden-Amerika en het Caribisch gebied – de mogelijkheid om geheel kosteloos gebruik te maken van een ‘critical resilience building tool’, bestaande uit de al aangehaalde maturity scan en workshop. “Met deze tool beoordelen we initiatieven van steden met betrekking tot de (her)bouw van wegen en spoorwegen (heavy rail en light rail) en op de gebieden van verkeer en mobiliteit, waardoor de veerkracht van de stad verbetert”, legt Staal-Ong uit.

Als onderdeel van het onderzoek werden onder meer interviews gehouden met diverse sleutelfiguren binnen het project en brachten de adviseurs een bezoek aan de voorgenomen stationslocaties. Vervolgens vond de zogenaamde maturity-workshop plaats. Hieraan namen de belangrijkste stakeholders van het project deel, waaronder vertegenwoordigers van het ministerie (Constructie, Transport en Infrastructuur), de gemeente, het gemeentelijk planbureau, spoorvervoerders en beheerders. 

Noord/Zuidlijn

Om de workshop af te trappen werd een uitgebreide toelichting gegeven op de “aanpak en opzet van het integrale vervoerssysteem van de gemeente Amsterdam, inclusief ervaring met de bouw van het metronetwerk en de realisatie van de diepe stations van de Noord/Zuidlijn”. AT Osborne is sinds 2005 betrokken bij deze grootscheepse en spraakmakende uitbreiding van het Amsterdamse metronetwerk. Het bureau werd kort na de door de werkzaamheden veroorzaakte verzakkingen op de Vijzelgracht benaderd voor ondersteuning van het project. Zo werd een projectdirecteur geleverd en voerde AT Osborne een “grondige analyse uit van de grote uitdagingen van het project en de organisatie ervan”.

Ook zette het bureau een uitvoeringsorganisatie op voor de complexe situatie omtrent de uitbreiding rond het Centraal Station en de diepe stations Rokin, Vijzelgracht en De Pijp. “We zien zo’n uitdaging als een complex systeem. Het bestaat niet alleen uit technische vraagstukken, vele partijen en nevenprojecten, maar ook uit algemene maatschappelijke ontwikkelingen. Dat systeem is in beweging en heeft invloed op wat er in je project gebeurt. Daar moet je je projectorganisatie dus op inrichten”, aldus Gerard Scheffrahn, Managing Consultant bij AT Osborne.

Nadat de adviseurs van AT Osborne in Belgrado uitleg hadden gegeven over de verschillende (technische) aspecten van de aanleg van de Noord/Zuidlijn, wierpen de workshopdeelnemers zich op twaalf verschillende relevante thema’s. De uiteindelijke opbrengst van de workshop bestaat uit een verzameling aanbevelingen waarover de gemeente volgens AT Osborne vervolgstappen dient te nemen om zo bij de volgende fase van het project aan te belanden. De ondersteuning aan het project in Belgrado zorgde volgens Staal-Ong ook voor de nodige uitdagingen: “Deze eerste inzet van AT Osborne voor 100 Resilient Cities is een leerzame! Onverwachte taalproblemen leidden ertoe dat een vertaler de hele workshop vertaalde. Een flexibele houding is nodig om goed om te gaan met de steeds veranderende agenda.”

Terwijl AT Osborne op het moment nog in afwachting is op een reactie op het eindrapport, geeft Staal-Ong aan dat er via e-mail al wel vele bedankjes zijn binnengestroomd, “zowel van de gemeente Belgrado als van de 100 Resilient Cities organisatie, die ook andere steden in contact met AT Osborne zal brengen”. Ze sluit af: “Wij bedenken ondertussen welke tools we nog meer kunnen aanbieden aan deze organisatie.”

* De deelnemende gemeenten bevinden zich over heel de wereld. De lijst bevat vele bekende steden als Athene, Bangkok, Barcelona, Buenos Aires, Chicago, Jakarta, Juarez, Kyoto, Lagos, Lissabon, Londen, Los Angeles, Miami, Mandalay, Melbourne, Mexico Stad, Milaan, Nairobi, New York, Panama-Stad, Parijs, Rio de Janeiro, Rome, San Francisco, Singapore en Tel Aviv. Er zijn ook twee Nederlandse steden die aan het project meedoen, namelijk Den Haag en Rotterdam.