Crowdfunding in Nederland groeit naar €170 miljoen, groei zwakt af
2016 was opnieuw een recordjaar voor crowdfunding in Nederland met een totaal opgehaald bedrag van €170 miljoen door ruim 4.800 projecten. Ondanks een sterke groei van 33%, valt deze in het niet bij de groei die in voorgaande jaren gerealiseerd werd. Dat blijkt uit onderzoek van crowdfundingadviesbureau Douw&Koren.
De afgelopen jaren heeft crowdfunding, een alternatieve vorm van financiering waarbij kapitaal wordt aangetrokken uit een grote hoeveelheid kleine donaties of leningen van particulieren (de crowd), in Nederland een explosieve groei doorgemaakt. Douw&Koren, een adviesbureau dat zich heeft gespecialiseerd op crowdfunding, houdt de ontwikkelingen nauw in de gaten en brengt ieder jaar de marktomvang in kaart. Zo blijkt uit de berekeningen van het adviesbureau dat in de periode van 2012 tot en met 2015 de markt in drie opvolgende jaren is verdubbeld, van €12 miljoen naar maar liefst €128 miljoen in 2015 – een groei van bijna 815%.
Uit de meest recente editie van het onderzoek blijkt dat de crowdfundingmarkt in Nederland opnieuw gegroeid is. De groei blijkt echter wel afgezwakt van rond de 100% groei naar 33% groei over heel 2016. Daarmee komt het totaal in 2016 in crowdfunding geïnvesteerde bedrag uit op €170 miljoen. In augustus 2016 werd de afzwakking van de groei al zichtbaar, toen de cijfers over het eerste halfjaar van 2016 bekend werden gemaakt. Uit dat onderzoek bleek dat er in de eerste zes maanden voor €86 miljoen gecrowdfund was.
Ondanks de afname van de groei is €170 miljoen alsnog een nieuw record voor crowdfunding in ons land. Simon Douw, een van de oprichters van het adviesbureau, vertelt: “Steeds meer ondernemers, culturele instellingen en maatschappelijke initiatieven zien in crowdfunding de manier om samen met groepen betrokken mensen projecten tot stand te brengen. Nieuwe ideeën organiseren zich meer en meer als bewegingen, en crowdfunding biedt deze initiatieven de kans om groepen mensen aan het idee te verbinden via kleine investeringen.”
Per categorie
In het onderzoek maakt Douw&Koren onderscheid tussen vier verschillende soorten crowdfunding. Veruit de grootste categorie is de crowdfunding van ondernemingen met €141 miljoen en 1.751 projecten van de in totaal 4.827 gefinancierde projecten in 2016. In aantal projecten worden ondernemingen alleen overtroffen door de 1.835 maatschappelijke projecten die succesvol zijn gefinancierd in het afgelopen jaar – samen goed voor een gecrowdfund bedrag van €10,6 miljoen. Douw: “We zien dat mensen via crowdfunding die dingen oppakken die de politiek laat liggen. Of het nu gaat om een nieuw restaurant waar Syrische vluchtelingen werken, de tientallen crowdfunding projecten voor duurzame energie of innovaties in de zorg: via crowdfunding investeren mensen in zaken die ze de moeite waard vinden. En hopen daar vaak zelf ook wat aan over te houden, in de vorm van aflossing met rente, toegenomen waarde van hun aandeel of een beloning in natura.”
Hoewel het aantal creatieve projecten die met crowdfunding zijn gefinancierd bijna twee keer zo laag is als het aantal maatschappelijke projecten, heeft deze categorie wel meer geld opgeleverd. Met €13,8 miljoen aan opgehaalde crowdfunding staan de creatieve projecten op de tweede plek als het gaat om de hoeveelheid gecrowdfunde euro’s. Consumentenleningen, een relatief nieuwe categorie onder de crowdfundingprojecten, vormden in zowel het aantal projecten (289) als de opgehaalde crowdfunding (€4,2 miljoen) de kleinste categorie.
Per vorm
Naast de verschillende categorieën crowdfundingprojecten zijn er ook nog verschillende vormen van crowdfunding te onderscheiden. De vorm van een project wordt bepaald door de beloning die investeerders ontvangen voor hun investering, of juist het ontbreken daarvan. De meest voorkomende vorm van crowdfunding van vorig jaar was een lening. Lening-projecten in 2016 haalden een totaal bedrag van €130,4 miljoen op. Vooral ondernemingen maken veel gebruik van deze vorm van crowdfunding, wat een verklaring is voor de dominantie van deze vorm.
Naast leningen zijn er nog vier andere vormen van crowdfunding te onderscheiden. Rewards, donatie, converteerbare lening en verkoop aandelen. Rewards, een vorm van crowdfunding waarbij investeerders een product of dienst krijgen aangeboden in ruil voor hun bijdrage (bijv. Kickstarter), zijn na leningen de meest gebruikte vorm van crowdfunding met een totaal opgehaald bedrag van €17,9 miljoen. Op de derde plek staan converteerbare leningen, leningen die op bepaalde momenten kunnen worden omgezet in aandelen van het bedrijf waarin geïnvesteerd is, met een bedrag van €10,8 miljoen. Het verkopen van aandelen in ruil voor crowdfunding heeft €5,7 miljoen opgeleverd het afgelopen jaar, terwijl donaties de kleinste vorm van crowdfunding waren met €4,9 miljoen.
Per project
Tot slot hebben de onderzoekers gekeken naar de opgehaalde crowdfunding per project. Gemiddeld genomen hebben crowdfundingprojecten in Nederland vorig jaar €35.100 opgehaald. De verschillen tussen de vier projectcategorieën zijn echter aanzienlijk. Maatschappelijke projecten haalden gemiddeld de minste financiering op, met €5.800 per project. Dit valt te verklaren doordat het streefbedrag van maatschappelijke projecten vaak lager is dan bij de andere categorieën van crowdfunding. Creatieve projecten en consumenten leningen brengen ongeveer evenveel op met gemiddeldes van respectievelijk €14.500 en €14.600 per project.
Ondernemingen, die over het algemeen ook hogere streefdoelen hebben dan andere crowdfunders, haalden in 2016 gemiddeld €80.500 per project op. Vooral in de eerste helft van 2016 lagen de streefdoelen van ondernemingen hoog – in H1 lag het gemiddelde nog eens €13.500 hoger op €94.000. In vergelijking met 2015 is het gemiddelde bedrag per project relatief stabiel gebleven. Voor ondernemingen lag het gemiddelde via crowdfunding opgehaalde bedrag op €90.000, terwijl het gemiddelde over alle sectoren op €35.000 lag.
Risico’s
De sterke groei van crowdfunding in Nederland is echter niet zonder risico’s waarschuwt Douw: “Nu crowdfunding een steeds grotere rol gaat spelen in het financieren van initiatieven, is het zaak goed te kijken naar hoe we omgaan met de risico’s van crowdfunding, die inherent zijn aan investeren in ondernemerschap.” Net zoals bij ondernemingen die geld lenen bij de bank, lopen ook ondernemingen die hun bedrijf starten met crowdfundinggeld het risico dat hun idee toch minder goed aanslaat dan verwacht. Investeerders krijgen dan ook niet altijd hun geïnvesteerde geld terug, een feit waar zij zelf van te voren niet altijd goed van op de hoogte zijn. “Het zou goed zijn als de crowdfunding markt en toezichthouder zich daarbij kwetsbaar durven op te stellen”, aldus Douw. De Autoriteit Financiële Markten heeft de afgelopen jaren meermaals gewaarschuwd voor de risico’s en heeft begin dit jaar aangekondigd om samen met crowdfundingplatformen, de websites waar crowdfundingprojecten worden aangeboden, te gaan werken aan betere informatieverstrekking over risico’s en wanbetalingen.
“We merkten dat in aanloop naar de crisis financiële instellingen de risico’s probeerden weg te poetsen en toezichthouders daarom nu strenger dan ooit reguleren en toezicht houden. We hebben met crowdfunding nu juist de kans om te ontdekken hoe de omgang met risico’s bij deze nieuwe, kansrijke manier van financieren en investeren het best vorm kan krijgen. Dat vraagt niet om meer of minder regels, maar om regels die daar goed bij passen”, besluit Douw.
