Adviesbureaus ontwikkelen Routekaart Energieopslag
De Topsector Energie heeft een routekaart opgesteld voor energieopslag. Met het plan van aanpak wil de Topsector Energie de flexibiliteit in vraag- en aanbod van energie verbeteren, om zo tot een efficiënter systeem te komen. De routekaart werd opgesteld door een consortium van drie advies- en onderzoeksbureaus: DNV GL, TU Delft en Berenschot.
Energiemarkt verandert
De Europese overheid en spelers in de energie-industrie zijn druk bezig met een energietransitie richting een efficiëntere en duurzamere markt. Markten worden in toenemende mate geliberaliseerd, nieuwe spelers doen hun intrede, gedecentraliseerde energieopwekking wordt mogelijk gemaakt en intelligente oplossingen geven steeds beter inzicht in ons energieverbruik, om maar een aantal trends te noemen. Een van de belangrijkste pijlers voor het faciliteren van een efficiëntere energiemarkt is flexibiliteit van vraag en aanbod van energie. Deze flexibiliteit kan helpen om het systeem betrouwbaarder en betaalbaarder te maken. Ook is meer flexibiliteit van het elektriciteitsnet nodig voor de inpassing van de toenemende hoeveelheid variabele energiebronnen zoals wind- en zonne-energie.
De flexibiliteit in de markt kan door diverse beleidsmaatregelen of interventies verbeterd worden, onder meer door regelbare centrales, het versterken van het elektriciteitsnet en vraagrespons. Het verbeteren van de energieopslag is nog een oplossing die veelvuldig wordt aangehaald, vooral door zijn marktverstorende potentie binnen de industrie. Afgelopen week werd de potentie nog maar eens duidelijk door het nieuws dat Tesla binnenkort wereldwijd opslagcapaciteit voor consumenten op de markt gaat brengen. Opslag kan op verschillende manieren plaatsvinden, bijvoorbeeld in de vorm van elektriciteit, als gas of een andere chemische verbinding, in een chemisch product, of als potentiële energie (zoals stuw- en valmeren en zogeheten ‘compressed air energy storage’(CAES)).
Om de rol en bijdrage van energieopslag voor Nederland te begrijpen, schakelde de Topsector Energie* eerder dit jaar drie onderzoeks- en adviesbureaus in – DNV GL, TU Delft en Berenschot – om de potentie in kaart te brengen. De focus lag daarbij op opties om de opgeslagen energie ook weer als elektriciteit terug te (kunnen) geven. De onderzoekers keken naar de huidige situatie en vergeleken deze met de gewenste situatie. Op basis van de verschillen, aangevuld met aanbevelingen uit de branche, stelden ze een actieplan op.
De routekaart toont aan dat er in aanloop naar 2030 behoefte is aan energieopslagsystemen met een zeer korte responsetijd, met een opslagcapaciteit van vier tot zes uur en het vermogen grotere hoeveelheden over langere tijd te leveren. Deze opslagsystemen zijn nodig voor een vergaande integratie van variabele, hernieuwbare bronnen in het elektriciteitssysteem. Er zijn drie markten geïdentificeerd waar in de periode tot 2030 de beste mogelijkheden voor energieopslagtechnologieën bestaan, namelijk: de groothandelsmarkt, de markt voor regel- en reservevermogen en de markt voor energiemanagement (‘achter de meter’).
Uit de economische analyse voor de groothandelsmarkt blijkt echter dat geen enkele van de beschouwde opslagtechnologieën bij de huidige kostenniveaus een positieve business case heeft. De perspectieven voor opslagtoepassingen voor regel- en reservevermogen en gebruik ‘achter de meter’ zijn gunstiger. De economische analyse van regel- en reservevermogen leidt met de huidige prijsniveaus en kosten voor een aantal technologieën tot een positieve business case. Hoewel de economische analyse voor energiemanagement achter de meter op dit moment negatief is, is een toekomst met steeds meer opslag achter de meter niet ondenkbaar, door de dalende prijs voor opslagsystemen en de ‘emotionele waarde’ van het onafhankelijk zijn van een centrale elektriciteitsaanbieder.
Aanbevelingen
Wil de overheid samen met de energiesector de kansen van energieopslag volledig benutten dan zijn er volgens de adviseurs diverse acties vereist. Ten eerste is overheidsinterventie nodig. De overheid moet onderzoek en ontwikkeling stimuleren, met name als het gaat om kostenverlaging van opslagtechnologieën en slimme integratie van deze systemen in de energievoorziening. Ook ligt er een rol voor de overheid in het stimuleren en faciliteren van nieuwe businessmodellen voor het gebruik van opslag. Daarnaast kan de overheid onnodige belemmeringen voor energieopslag wegnemen voor handel op de markt voor regel- en reservevermogen en kan de regering stimuleren dat energiesystemen achter de meter zo ingezet worden dat ze niet alleen de eindgebruiker dienen, maar ook helpen om het totale systeem te optimaliseren.
Om de overige kansen te benutten is volgens de adviseurs vooruitgang nodig op het gebied van technologie, aanpassing van het marktmodel, beperking van investeringsrisico’s en het stimuleren van demonstratieprojecten belangrijk.
* De Topsector Energie is een van de topsectoren uit het topsectorenbeleid dat door de overheid is ingevoerd om de Nederlandse kenniseconomie te stimuleren.
