‘Beyond compliance’: De CSRD als aanjager van een duurzamere voedselketen

We leven in een tijd van transities. Waar vooral veel aandacht uitgaat naar de energietransitie, is ook de voedseltransitie essentieel voor het realiseren van een duurzame economie. Rijnconsult ondersteunt de foodsector hier al vele jaren bij, maar ziet dat er nog veel stappen moeten worden gezet. De CSRD biedt hier grote kansen. We vroegen partners Menno Boekestijn en Sander Bisschop hoe foodbedrijven deze kansen kunnen benutten.
Hoi Menno en Sander, hoeveel ruimte voor verbetering is er binnen de foodsector nog op het gebied van ESG?
Menno: “Er ligt nog een enorme uitdaging. Recent verschenen nog cijfers dat slechts 17% van het aanbod in de supermarkt bestaat uit gezonde producten – met een ongekende impact op de samenleving, nu al en in de toekomst nog meer. Dat moeten we ons aantrekken.”
“Bovendien is de sector verantwoordelijk voor 12% van het totale energieverbruik van de Nederlandse industrie. De uitstoot is weliswaar gedaald, maar er is nog een lange weg te gaan.”
Hoe gaat de CSRD hierbij helpen?
Sander: “Door transparantie te brengen. Dankzij de rapportageverplichting wordt het veel eenvoudiger om prestaties van bedrijven op het gebied van duurzaamheid op een gestandaardiseerde manier te vergelijken.”
“Hierdoor zullen er steeds meer vragen komen van consumentenorganisaties, ngo’s, financiers en investeerders. Bedrijven die investeringen in ESG om diverse redenen hebben uitgesteld, krijgen nu een laatste zetje om er toch aan te beginnen.”
Menno: “De transparantie gaat ook innovaties aanjagen. Het verzamelen en analyseren van informatie, om die te kunnen rapporteren onder CSRD, geeft veel nieuwe inzichten. Allereerst in de eigen organisatie, maar ook door zich te vergelijken met anderen wordt duidelijk waar er nog een tandje bij moet.”
“Daarnaast verplicht CSRD ook om met belanghebbenden – leveranciers, klanten, omwonenden, enzovoorts – in gesprek te gaan. Onze ervaring leert dat deze dialoog tot heel veel nuttige inzichten leidt en de hele foodketen verder brengt.”
De CSRD geldt in eerste instantie alleen voor grote bedrijven. Wat merkt de rest van de foodketen er dan van?
Sander: “Ook kleinere, niet-rapportageplichtige bedrijven zullen nu al met vragen en kosten geconfronteerd worden als gevolg van de invoering van CSRD. Dit komt door de ketenverantwoordelijkheid: de rapportageplichtige bedrijven moeten informatie opvragen van ‘boer tot bord’.”
“Dit betekent dat van een niet-rapportageplichtig bedrijf wel duurzaamheidsinformatie kan worden opgevraagd, zoals bijvoorbeeld CO2-uitstoot, doordat het in de waardeketen van een rapportageplichtig bedrijf zit.”
“Wij zien dat de verplichting om deze informatie op te leveren steeds meer in contracten wordt opgenomen. Stappen zetten in duurzaamheid is gebaat bij goede ketensamenwerking, vanuit het gezamenlijke belang om de positie in de keten te kunnen behouden.”
Veel bedrijven zien de CSRD als een ‘tick-the-box’-compliance-oefening. Hoe kijken jullie hiernaar?
Sander: “Eeuwig zonde! CSRD biedt de gelegenheid om gestructureerd en concreet met duurzaamheid aan de slag te gaan. CSRD is een goede investering om waardevolle inzichten te krijgen en strategische keuzes te maken. De dialoog met belanghebbenden en de materialiteitsanalyse helpen daar enorm bij.”
De materialiteitsanalyse? Leg uit…
Sander: “Bij een dubbele materialiteitsanalyse – een verplicht onderdeel van de CSRD – onderzoek je welke onderwerpen of thema’s een grote impact hebben op de beslissingen en prestaties van het bedrijf én andersom de impact van jouw bedrijf op de samenleving en planeet – nu en in de toekomst.”
“Door in gesprek te gaan met belanghebbenden kun je een veel breder beeld van die impact krijgen. Hierdoor krijg je meer focus op zaken die ertoe doen en versterk je de onderbouwing van investeringsvraagstukken.”
“Het resultaat? Innovaties, andere klantgroepen, procesverbetering, betrokken medewerkers – te veel om op te noemen. En niet te vergeten: het betreft de duurzame toekomst van de hele organisatie en niet alleen van de financiële afdeling!”
Maar is de CSRD niet vooral een enorme nieuwe last?
Menno: “Natuurlijk komt er het nodige bij kijken, maar met een gedegen aanpak is het goed behapbaar. Ook hier is de materialiteitsanalyse het cruciale startpunt: al vrij snel zal daaruit blijken dat niet veel bedrijven over alle CSRD-onderwerpen hoeven te rapporteren: als er geen materiële impact is, dan hoef je dat ook niet verder in kaart te brengen.”
Hoe pak je zo’n materialiteitsanalyse dan concreet aan?
Menno: “Je begint met je waardeketen in beeld brengen. Ons advies is om dat te doen met een – niet te groot – team van personen van verschillende afdelingen, van inkoop tot verkoop. Met het inzicht in de waardeketen kun je bepalen welke belanghebbenden je op welke thema’s meer inzicht kunnen geven over de impact.”
Sander: “Het gesprek met belanghebbenden is cruciaal. Een goede voorbereiding en uitvoering van het gesprek bepaalt of je veel nieuwe inzichten krijgt en of je de relatie met de belanghebbenden versterkt of juist langdurig verstoort door de verkeerde verwachtingen te wekken.”
“Je moet bijvoorbeeld bekijken wat klimaatverandering voor financiële gevolgen heeft voor je organisatie. Denken in scenario’s: Wat als grondstoffen opraken? Wat is het gevolg van droogte of waterovervloed? Wat als energie niet voorhanden of onbetaalbaar is? Wat als CO2-heffingen toenemen? Het goede gesprek daarover met de juiste mensen leidt tot het ontdekken van kansen voor je bedrijf.”
Hoe helpt Rijnconsult foodbedrijven in CSRD-trajecten?
Sander: “Rijnconsult maakt duurzaamheid samen met de organisatie werkend. We kennen natuurlijk alle 1.200 CSRD-datapunten waarover je potentieel moet rapporteren en juist daardoor zijn we goed in de praktische vertaling daarvan naar de materiële thema’s.”
“We hebben veel ingangen bij brancheorganisaties, ketens en netwerken en spreken hun taal. We snappen de belangen. Dat helpt bij het opzetten van de materialiteitsanalyse en daarbij noodzakelijke gesprekken met belanghebbenden.”
Menno: “Het opzetten van die gesprekken doen wij daardoor niet alleen snel, maar ook met de juiste vragen en verwachtingen. De kwaliteit van de gesprekken is dan ook hoog en levert veel waardevolle inzichten op.”
“Onze sectorspecialisten leveren relevante input voor het bepalen van de belangrijkste onderwerpen met grote financiële gevolgen. Wij weten wat er speelt in de sector en kunnen samen met de organisatie concreet en specifiek de relevante thema’s uitwerken.”
Hoe zorgen jullie daarbij dat de kansen die de CSRD biedt optimaal worden benut?
Menno: “De uitvoering van de CSRD-wetgeving vergt wat ons betreft niet alleen een informatiebenadering, maar ook een veranderkundige benadering: het meenemen en betrekken van de mensen in de organisatie is van cruciaal belang om ieder jaar weer de noodzakelijke verbeterstappen te kunnen zetten.”
Sander: “Onze visie is dat bedrijven ‘beyond compliance’ moeten gaan, waarbij voortdurend gezocht wordt naar de juiste balans tussen resultaat, sociale vooruitgang en de impact op onze planeet. Zo leiden investeringen in CSRD-rapportage uiteindelijk tot betere processen en producten. De hele sector én samenleving profiteren daarvan.”