Adviseurs waarschuwen programma Modernisering Omzetbelasting
De aanbesteding van het nieuwe btw-systeem van de Belastingdienst vereist meer aandacht in de voorbereidingsfase. Daarvoor waarschuwt het Adviescollege ICT-toetsing in een brief aan staatssecretaris Marnix van Rij van Financiën.
Aanleiding voor de brief is de megaoperatie die de Belastingdienst de komende jaren gaat doorvoeren op ICT-vlak.
In juni vorig jaar besloot de overheid om het btw-systeem van de Belastingdienst te vervangen. Deze operatie moet in 2026 worden afgerond. De totale kosten zijn voor de eerste twintig jaar geraamd op bijna €200 miljoen.
De IT-upgrade is hoognodig. Het huidige system is van groot belang voor de Belastingdienst en de Nederlandse overheid, maar ook stokoud. Het dateert van de jaren 80 en voldoet allang niet meer aan de huidige IT-standaarden, is weinig flexibel en brengt allerlei lastige workarounds met zich mee.
In 2022 concludeerde McKinsey & Company na een doorlichting dat het systeem ernstige gebreken vertoont. Het systeem wordt door de consultants beschreven als complex, kwetsbaar en uiterst ineffectief.
McKinsey gaf ook een duidelijk advies aan de overheid: bouw het nieuwe systeem niet zelf. Dat is te complex, en de overheid beschikt niet over de benodigde capaciteit en expertise. In de zomer van vorig jaar nam staatssecretaris Marnix van Rij dat advies over, en lanceerde het programma Modernisering Omzetbelasting.
Dit programma bevindt zich momenteel in de voorbereidingsfase, met als doel om later dit jaar een tender te lanceren voor externe systeemleveranciers. Eind dit jaar moeten een leverancier en systeem zijn geselecteerd. De implementatie moet in 2026 zijn afgerond.
Het Adviescollege ICT-toetsing waarschuwt in zijn advies, net als McKinsey eerder deed, dat het een monsteroperatie betreft die met grote zorgvuldigheid moet worden voorbereid. Ter illustratie: het computersysteem verwerkt jaarlijks ongeveer 9 miljoen btw-aangiften van ongeveer 2 miljoen ondernemers. Het is goed voor bijna een kwart van alle belastinginkomsten van de Staat, zo’n €78 miljard.
De migratie naar een nieuw btw-systeem is “een soort ‘openhartoperatie’, met grote complexiteit en weinig ruimte voor fouten”, stelde McKinsey in zijn rapport uit 2022. Gaat het fout, dan kan de continuïteit van de belastinginning in gevaar komen.
Volgens het Adviescollege heeft de Belastingdienst zich onvoldoende voorbereid op dit grote en complexe aankooptraject, waardoor het gevaar dreigt dat het project faalt.
Het college adviseert om beter in kaart te brengen wat de nieuwe pakketsoftware allemaal aan moet kunnen. Daarnaast moet het team dat zich met de opdracht bezighoudt betere sturing krijgen en moet het beslisproces gepaard gaan met een realistische planning, die ook ruimte biedt voor tegenvallers.
Van Rij neemt alle aanbevelingen “zeer serieus”, schrijft hij in een brief aan de Kamer. Onder meer komt er een stuurgroep op directieniveau om het proces te begeleiden en wordt een extra dialoogronde gehouden met leveranciers om de behoeften van de Belastingdienst nog verder te verduidelijken.
De staatssecretaris blijft de Tweede Kamer de komende maanden op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Het is de overheid er alles aan gelegen om het project tot een succes te maken – naast dat er een flink prijskaartje aan hangt, is het voor het eerst dat de Belastingdienst de bouw en het beheer van ICT-systemen uitbesteedt aan de markt. Alle ogen zijn dan ook gericht op het traject.
