Strategy&: Concurrentiepositie energie-intensieve industrie onder druk
De concurrentiepositie van de energie-intensieve industrie in Noordwest-Europa staat onder druk. Vooral de kosten voor energie liggen fors hoger dan in andere regio’s, blijkt uit onderzoek van Strategy&.
In het rapport van Strategy& zijn de toekomstmogelijkheden van de industrie in landen als Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Denemarken geanalyseerd. Die industrie heeft het zwaar, want de oorlog in Oekraïne, hoge prijzen voor onder andere vloeibaar gas en de Europese klimaateisen vertalen zich in hoge energiekosten.
Ook de productie van duurzame energie is in de onderzochte regio relatief duur. Door gebrek aan ruimte en een koel klimaat is Noordwest-Europa op dit moment minder geschikt voor bijvoorbeeld energie opwekken uit wind op land en zon. Energie uit wind op zee is prijzig.
“Andere regio’s, bijvoorbeeld Zuid-Europa, maar ook het Midden-Oosten, Noord-Afrika, de Verenigde Staten en Australië kunnen veel goedkoper schone energie produceren”, zegt Gülbahar Tezel, partner bij Strategy& en leider van de Energietransitie Denktank van PwC.
Ondanks de stappen die worden gezet, verwachten de onderzoekers dat er ook tijdens en na de transitie naar schone energie een kostennadeel zal blijven.
Goedkopere alternatieven?
Het rapport brengt in kaart welke goedkopere alternatieven er zijn voor de productie van energie-intensieve industrieën als staal, kunstmest en chemie. Zo is de import van groene waterstof bijvoorbeeld een optie, maar dit is nauwelijks goedkoper (1%) dan lokale productie.
Lees ook: Zware industrie overweegt overstap naar CO2-arme waterstof.
Het deels verhuizen van energie-intensieve processen om vervolgens de producten in de vorm van halffabricaten weer te importeren, is niet veel goedkoper.
“Als je puur naar de energiekosten kijkt en de wereld opnieuw zou inrichten, is het plaatsen van de volledige productie buiten Noordwest-Europa van alle onderzochte mogelijkheden de goedkoopste optie”, legt Tezel uit.
De voordelen van de regio
Toch is er niet direct reden voor pessimisme, benadrukt ze. “We moeten de leereffecten die zich voordoen tijdens de opschaling in de energietransitie niet onderschatten. Neem bijvoorbeeld de zichtbare efficiencyslagen en kostenreductie in de productie van zonnepanelen. Die verwachte kostenreductie is wel lastig te voorspellen, het is heel goed mogelijk dat we in Noordwest-Europa manieren vinden om steeds goedkoper duurzame energie te produceren.”
Bovendien baseren bestuurders van industriebedrijven hun locatiekeuzes niet enkel op energiekosten. Strategy& ziet verschillende factoren waardoor bedrijven toch graag in het noordwesten van Europa blijven.
“Het is een regio waar de risico’s van kapitaalintensieve investeringen relatief lager liggen dan in minder stabiele regio’s”, legt Tezel uit. “Andere voordelen zijn een goed ontwikkelde infrastructuur, zoals wegen, rails, havens en de toegang tot een robuuste energie-infrastructuur. Ook een goed opgeleide beroepsbevolking is van belang voor een efficiënte bedrijfsvoering.”
Ingrijpende keuzes
De onderzoekers benadrukken dat het tijd is voor beleidsmatige keuzes. “Als er niets gebeurt, is de kans groot dat er industrieën verdwijnen. Beleidsmakers moeten daarom keuzes maken over welke industrie in Nederland behouden moet blijven, bijvoorbeeld omdat er publieke belangen mee zijn gemoeid”, aldus Tezel.
Demissionair minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie lijkt die conclusie te steunen. Na ontvangst van het eerste exemplaar van het rapport, wees hij op het belang van een concurrerende en duurzame industrie in de eigen regio om de energietransitie te versnellen. “Dat vraagt om ingrijpende keuzes en de wereld kijkt nu naar Europa om hierin de leiding te nemen”, zei Jetten.
